Wat vorig jaar nog een van de meest gefotografeerde kunstwerken was op de Biënnale van Venetië, is deze zomer de publiekstrekker aan de betekenisvolle site van het voormalige openluchtzwembad Bassin in Spiere-Helkijn. The Fisherman van kunstenaar Tom Herck – een tien meter hoge sculptuur van een menselijk skelet dat een dinosaurus opvist – wordt een vaste waarde langs de Schelde. Dankzij curator Jan Leysen, de steun van Leiedal en de Provincie West-Vlaanderen, krijgt Zuid-West-Vlaanderen er een indrukwekkende toeristische landmark bij. “The Fisherman is een symbool. We domineren de wereld, maar hoe lang nog?”, klinkt kunstenaar Tom Herck (41) prangend.
De sculptuur toont meer dan een opvallend tafereel. Tom Herck wil met zijn werk een spiegel voorhouden en daarvoor is het omringende water treffend gekozen. “Het menselijke ego, onze technologische drang, onze vergankelijkheid. Dát zijn de thema’s”, vertelt de kunstenaar uit Sint-Truiden. Het is niet toevallig dat hij zijn eigen schedel gebruikte voor het beeld. “The Fisherman is een symbool. We domineren de wereld, maar hoe lang nog?”
(Lees verder onder de video)
Met zijn reeks Once We Ruled The World verweeft Herck skeletten van mensen en dinosaurussen tot monumentale installaties. “Dinosaurussen leefden 300 miljoen jaren op aarde – terwijl de mens een veel jongere soort is met zo’n 300.000 jaar op de teller – maar neemt nu de rol op van toppredator. Eigen gewin put bronnen uit, we voelen ons onaantastbaar, maar we zijn niet in een eindfase, noem het slechts een schakelpunt.” De hengel waarmee het skelet vist, is een USB-kabel -een knipoog naar onze digitale toekomst én de fragiele positie van de Homo sapiens in een snel veranderende wereld.
Van wereldpodium naar de Schelde
Dat zo’n krachtig werk zijn weg vindt naar Spiere-Helkijn, is geen toeval. Jan Leysen, curator van het kunstenparcours Sint-Denijs-City, zag in The Fisherman de ideale publiekstrekker voor de tweede editie van het evenement. “Ik was al met Tom Herck in gesprek en wist meteen: dit werk moet terug naar België, naar hier. Af en toe heeft een mens ‘Waaaw-momenten’ die het leven kleuren, zoals nu”, klinkt de Kortrijkse curator gepassioneerd. Leysen vond in Leiedal en de Provincie sterke partners. Dankzij hun steun via het Regiofonds wordt het kunstwerk verankerd als permanent monument aan het Bassin, de voormalige zwemsite aan de Schelde.
“Het zal de kijker ongetwijfeld boeien”, aldus Leysen. De voorzitter van Leiedal zegt dat de aanwezigen op een idyllische plek staan. “Op de grens van culturen, talen, landen”, stelt Wout Maddens. “Het is dan ook een uitgelezen plek om onze grenzen te verleggen en onze koudwatervrees te overwinnen.” Dat is de dagelijkse opdracht van streekontwikkelaar Intercommunale Leiedal: een veerkrachtige regio Kortrijk uitbouwen binnen het samenwerkingsverband tussen dertien gemeenten gelegen tussen Berg & Dal, tussen Schelde en Leie, van Waregem tot Wervik, van Lendelede tot Spiere-Helkijn.
Openluchtzwembad
In 1935 werd de site ontwikkeld als waterzuiveringsstation om het afvalwater van de textielindustrie uit Roubaix en Tourcoing te zuiveren, vooraleer het van de Spierebeek in de Schelde geloosd werd. Dat mislukte en in 1939 liet een slimme lokale brouwer het ombouwen tot een openluchtzwembad met café – de democratisering van de zwemsport. Het werd een populaire ontmoetingsplaats, tot het in 1955 werd gesloten na een tragisch ongeval waarbij een zwemmer verdronk.
“In 2004 kocht de gemeente Spiere-Helkijn het ‘betonnen skelet’ voor 13.750 euro om er een toeristische trekpleister van te maken”, vervolgt Maddens. “Sinds 2008 is het gebouw beschermd. Na een restauratie van 631.000 euro in 2013, liepen de jaren tot Leidal in 2020 de site aankocht. De omgeving opwaarderen, resulteert in dit schitterende hoogtepunt dat vandaag aan u voorgesteld wordt. Voel u er thuis als een vis in het water!”
Duik in natuur, erfgoed én kunst
Algemeen directeur van Leiedal Filip Vanhaverbeke is trots op het resultaat. “In 2020 kochten we deze historische plek om ze opnieuw open te stellen voor publiek. Dankzij Europese steun werd de zwemkuip opgewaardeerd. Nu voegen we er kunst aan toe als extra laag op natuur en erfgoed.” Ook gedeputeerde Jurgen Vanlerberghe ziet het potentieel. “Met The Fisherman krijgt de Schelderoute er een opvallend herkenningspunt bij. Het werk zal niet alleen fietsers lokken, maar ook bezoekers die op zoek zijn naar beleving en verdieping.” De locatie ligt langs het blauw-groene netwerk van Zuid-West-Vlaanderen -met verbindingen naar de Leiestreek, het fietsnetwerk en zelfs de Europese EuroVelo 5-route. “Het biedt kansen voor lokale ondernemers én maakt de regio veerkrachtiger”, aldus Vanlerberghe.
Kunstenparcours in 2025
The Fisherman zal vanaf deze zomer het landschap markeren, maar wordt ook de eyecatcher van Sint-Denijs-City van 14 augustus tot 21 september 2025. Tijdens dat kunstenparcours zijn werken te zien van veertig (inter)nationale kunstenaars. “Kom kijken, laat je verrassen, denk na”, besluit Jan Leysen. “Kunst in het landschap brengt mensen samen en zet aan tot reflectie. The Fisherman doet dat met grandeur!”
Burgemeester Mathias Goos (Pro8587) is verheugd: “Dit wordt dé horeca- en culturele ontmoetingsplaats bij uitstek op het drielandenpunt Vlaanderen-Wallonnië en Frankrijk. We zijn apetrots dat deze site – na exact zevenitg jaar leegstand – een topbestemming krijgt met dit unieke kunstwerk. Onze pop-up Bar Bassin is 7/7 open om iedereen van deze bijzondere plek te laten genieten. Ik ben ook fier om aan te kondigen dat het er voor de eeuwigheid blijft staan. Deze verankerde installatie heeft alle ingenieursstudies met glans doorstaan.”
