Brugsche vertalseltjies (3): waar stond in Brugge de guillotine opgesteld?

Als geen ander kent Brugge een boeiende geschiedenis. Die bestaat niet enkel uit grootse gebeurtenissen, maar nog meer uit vele petites histoires, kleine wetenswaardigheden die zelden of nooit worden opgerakeld. In de reeks ‘Brugsche vertalseltjies’ diept gediplomeerd stadsgids Chris Weymeis weetjes op uit een rijkgevulde historische grabbelton. Deze week: waar stond de guillotine opgesteld?

De guillotine is een gerechtigheidstoestel dat ongetwijfeld tot de verbeelding spreekt. Niet enkel de Franse koning Lodewijk XVI werd er in Parijs een kopje kleiner mee gemaakt, ook in Brugge maakten verscheidene terdoodveroordeelden er tot hun scha en schande kennis mee. Rijst de vraag: waar stond die guillotine opgesteld?

Het antwoord is niet eenduidig want in de periode 1804-1862 verhuisde in Brugge de executie met de guillotine meerdere keren van plaats zoals blijkt uit onderzoek dat Marleen Dupont ooit uitvoerde. Lange tijd vonden de terechtstellingen op de Markt plaats, maar op 21 messidor van het jaar XII (10 juli 1804) in de Franse periode richtte de Brugse burgemeester, Charles de Croeser, een verzoekschrift aan de Franse prefect van het Leiedepartement, Bernard de Chauvelin, om de executies voortaan op de Vrijdagmarkt plaats te laten vinden. Burgemeester De Croeser vond dat veel eerbare personen voor hun zaken verplicht naar de Markt moesten komen en hij wou die niet langer voor de borst stoten door de aanwezigheid van een schavot op het plein.

Burg

Het schavot verhuisde dus naar de Vrijdagsmarkt, maar ook dat bleek na enige tijd geen ideale plaats, vooral met de komst van de spoorwegen en de bouw van een station op ’t Zand.

Het stadsbestuur van Brugge werd daarom vriendelijk, maar toch met enige aandrang, verzocht om het schavot en de guillotine naar de Burg te verhuizen. Dat plein vormde dan wel het hart van de administratie, maar was volgens de pers te mooi voor een gruwelijk spektakel als een executie.

Dan maar opnieuw op zoek naar een nieuwe executieplek. Die werd gevonden aan de Gentpoort, maar met de komst van enkele bedrijven in de onmiddellijke buurt, bleek ook dit geen ideale keuze te zijn. Gelukkig was het einde van terechtstellingen met de guillotine in zicht. De laatste twee terechtstellingen vonden dan ook plaats vóór de poorten van het Pandreitje, de allerlaatste op 3 april 1862.

Ondertussen waren al andere lijfstraffen afgeschaft. Zo bijvoorbeeld het afhakken van de rechterhand, een aanvullende straf voor oudermoordenaars maar die in West-Vlaanderen nooit is toegepast. Het brandmerken werd in België bij wet van 31 december 1849 afgeschaft. Op 12 november 1831 vond op de Vrijdagmarkt de laatste brandmerking plaats en op 19 maart 1851 de laatste te pronkstelling of het aan de kaak stellen.