Lokale besturen (nog) niet op één lijn over toekomst kanaal Bossuit-Kortrijk

Nog een maand en dan moet het regionaal standpunt over waar het kanaal Bossuit-Kortrijk naartoe moet klaar zijn. Maar of het tot een compromis komt waar zowel Kortrijk, Kuurne als Harelbeke zich in kunnen vinden, is nog maar de vraag.

De opwaardering van het kanaal Bossuit-Kortrijk, het is een dossier dat al jaren op tafel ligt. Concreet neemt de Vlaamse Waterweg zich voor om in het kader van het Europese Seine-Scheldeproject het kanaal zodanig aan te passen dat ook schepen tot 3.000 ton zonder omweg kunnen aansluiten op de Leie. Breder en dieper op de plek waar het kanaal nu ligt, hoor ik u denken? Dat lijkt logisch, maar dat is het niet. Daarvoor zouden drie kleine beschermde sluizen moeten wijken en dus moet er op zoek gegaan worden naar een aangepaste route.

Daarvoor werden de voorbije jaren drie pistes onderzocht: toch rechtdoor (1), een nieuw te graven bypass (2) rond de stad Kortrijk, maar door de wijk De Venning of een nieuw ringtracé (3) langs de bestaande R8 met impact op het natuurreservaat Oude Leiearm. Begin november plaatste de Vlaamse Waterweg alle onderzoeksrapporten – 29 in totaal, goed voor ettelijke honderden pagina’s – en een gebalde synthesenota van 138 bladzijden online. Daarin worden alle mogelijke winsten en kosten, voor- en nadelen van elk van de mogelijke tracés beschreven.

En op basis van die onderzoeken wordt nu gewerkt aan een voorkeursbesluit, de te verkiezen optie zeg maar. Belangrijk is dat ook lokale besturen die betrokken zijn hun input kunnen geven. Dat moet gebeuren in de schoot van intercommunale Leiedal. Een regionaal standpunt dus, waarin zowel de visie en voorkeuren van de steden Kortrijk en Harelbeke als die van de gemeente Kuurne naar voren moet kunnen komen.

Dat regionaal standpunt zou ten laatste halfweg december klaar moeten zijn. Wout Maddens, voorzitter van Leiedal en schepen van Stadsvernieuwingsprojecten in Kortrijk voor Team Burgemeester, wil nog niet vooruitlopen op de inhoud. “Daar is het nog te vroeg voor”, stelt hij kort. Toch is vrij duidelijk dat een eenduidige visie op waar de toekomst van het kanaal ligt niet evident is.

Natuur en verkeer

Zo is algemeen geweten dat de stad Kortrijk het rechtdoortracé liever afketst. Blijven over: het bypasstracé of het ringtracé. Alleen hebben net die twee alternatieven een veel grotere impact op buurgemeenten Kuurne en Harelbeke dan op de Kortrijkzanen. Zo berekende Natuurpunt De Vlasbek, beheerder van het reservaat Oude Leiearm vlak bij de R8-brug, dat de helft van het groen er bedreigd is. “Indien gekozen wordt voor het ringtracé zal 3,5 van de 7,4 hectare plaats moeten ruimen. En daarbij is nog geen rekening gehouden met de aanleg van een op- en afrittencomplex voor de R8. Ook dat zal ter hoogte van het reservaat komen”, stelt Jan Vanaverbeke van De Vlasbek. “Onze vrees is dat Kuurne na de realisatie van het kanaal zeer weinig natuurwaarde zal overhouden, en dat in een omgeving die al sterk verstedelijkt is.”

Maar de impact beperkt zich niet tot het groen. Ook de verkeerssituatie in Kuurne en Harelbeke zal lijden onder een aangepast kanaal. Niet alleen tijdens de werken, maar ook erna, zo blijkt uit de onderzoeksrapport 21. Op de Gentsesteenweg, in de Kortrijksestraat, de Harelbekestraat en de Brugsesteenweg, allemaal wegen die vandaag al veel moeten slikken, neemt het verkeer toe. Ook de leefbaarheid van omliggende wijken komt in het gedrang.

Bovendien dreigt de opwaardering van het kanaal een miljardenproject te worden. Huidige schattingen spreken over een investeringskost tussen 435 en 750 miljoen euro – zonder BTW – en een exploitatiekost die oploopt tot 6,8 miljoen euro op jaarbasis, afhankelijk van welk tracé uiteindelijk zal worden gekozen. De kostprijs van de opwaardering van het kanaal zou andere grote projecten in de regio – denk maar aan de aanpak van de R8 – wel eens kunnen dwarsbomen.

Alle lasten voor Kuurne

Burgemeester van Kuurne Francis Benoit (CD&V) stelt dat de mogelijkheid van een nultracé ernstig in overweging moet worden genomen. Niets doen aan het kanaal en van de doortrekking van de R8 de voornaamste prioriteit maken voor de regio. “Het kanaalproject is te groot, te omslachtig en het gevaar is dat daardoor niets verandert aan die R8. Twee keer een miljard euro Vlaams investeringsgeld naar dezelfde regio halen, lijkt mij bovendien zo goed als onmogelijk. Groen licht voor het kanaal is een kruis door de R8, vrees ik. Dan moeten we als regio ons de vraag stellen of we onze pijlen niet elders op moet richten.”

Dat net zijn gemeente bij een aangepast kanaal heel wat te slikken zal krijgen, speelt uiteraard mee. “Natuur verdwijnt, terwijl we er al niet te veel hebben. De extra druk op de mobiliteit in onze gemeente moet zeker nog verder onderzocht worden. En op ons stukje Leie komen gigantische schepen te liggen die zullen moeten wachten aan de sluis in Harelbeke. Neen, ik vrees dat onze gemeente alle lasten zal moeten dragen. We zijn slachtoffer in deze en dreigen een wachtkade te worden tussen een historisch Kortrijk aan de Leie en een gemoderniseerd Harelbeke.”

Ook Harelbeeks schepen Tijs Naert (Groen), bevoegd voor Milieu, Natuur en Mobiliteit, is eerder een koele minnaar van het kanaalproject. “Wij volgen Kuurne in de vraagstelling wat de meerwaarde voor onze stad is. Als er geld naar de regio vloeit, dan denk ik dat we andere prioriteiten, om de R8 niet te noemen, hebben. Kijken we regionaal naar mobiliteit, dan ervaren we meer problemen op de weg dan op het water. Dat de opwaardering van het kanaal ook voordelen biedt, zal ik niet ontkennen. Alleen moeten we de afweging goed maken: wegen de voordelen op tegenover de impact op mobiliteit, ruimte en natuur?”

Vlaamse regering

Vandaag vrijdag wordt in de regioraad verder gedebatteerd over de inhoud van het regionaal advies. Zodra alle adviezen zijn gegeven, is het aan de Vlaamse regering om een voorkeursbesluit te formuleren. Daarna komt het project voor het kanaal Bossuit-Kortrijk in de zogenaamde uitwerkingsfase terecht en moet het een realiseerbare vorm krijgen. De kans dat het nog deze bestuursperiode – voor 2024 dus – tot echte plannen met bijhorende vrijgemaakte budgetten komt, lijkt eerder klein, hoewel de opwaardering van het kanaal als een van de ‘grote projecten’ is opgenomen in het Vlaams regeerakkoord van de regering Jambon. Op de effectieve start van de werken is het volgens ingewijden nog minstens tien jaar wachten.

Ondanks de kritische geluiden vanuit de lokale besturen is de druk om nu wel al een voorkeur voor het ring- dan wel bypasstracé uit te spreken groot. Vooral vanuit economische hoek wordt het belang van een opgewaardeerd kanaal Bossuit-Kortrijk benadrukt. “We hebben nog tijd tot 18 december om samen een standpunt te vinden, waar we allemaal achter kunnen staan”, stelt burgemeester Benoit. “Het zou te gek zijn om de bereidheid tot forse investeringen in onze regio af te wijzen.”