“Zondagmorgen vind je vaak condooms…”

In Kortrijk zijn er veel Mooimakers actief, mensen die vrijwillig zwerfvuil opkuisen. Jean-Marie Galloo en Adri Van Marcke uit Marke doen dat niet per fiets of te voet maar vanuit hun kano. “Velen schrikken als ze eens meegaan en terecht: er ligt veel vuil in en langs de Leie”, zeggen ze.

Woensdagavond even voor 19 uur: in de Leieweg halen Adri Van Marcke en Jean-Marie Galloo hun kano van stal. Intussen komen Stephanie Demeyer uit Bissegem en Stephanie Van Hauwaert uit Marke ook aan. “We zagen op Facebook foto’s van Jean-Marie en het fantastische werk dat hij als Mooimaker op de Leie levert“, zeggen ze. “We hebben hem vorig weekend ook ontmoet en toen spraken we af dat we eens mee zouden gaan.”

Tien minuten later varen we met in totaal vijf personen op de Leie, richting Kortrijk. “Je moet geen schrik hebben”, aldus Jean-Marie. “De kano is heel stabiel. Ja, ook als er grote schepen passeren. Je zal wel zien.” Intussen is het speuren naar zwerfvuil in en langs de Leie. “De voorbije dagen zijn we hier al gepasseerd, maar we zullen nog wel een en ander vinden.” Dat blijkt jammer genoeg realiteit: op het water vinden we regelmatig papiertjes, aan de oevers ligt er van alles. Veel plastic flessen. De Stephanies moeten hun afvalgrijper vaak gebruiken.

“Waarom is het voor velen zo moeilijk om hun afval mee naar huis te nemen als er geen vuilnisbak is?”

Opvallend: veel flessen zijn (half)vol. “In dat geval raden we aan om de fles nooit open te doen”, aldus nog Adri en Jean-Marie. “Want je weet nooit wat erin zit. Stel dat ze gevuld is met een bijtend product…” Ook blikjes en plastic bekertjes zien we regelmatig. Jean-Marie en Adri blijven er rustig bij, maar bij de Stephanies neemt het onbegrip toe. “Ongelooflijk toch wat we vinden. Dit is echt een wake-upcall. Eigenlijk zou iedereen eens met jullie mee moeten varen om zelf te kunnen zien hoeveel afval er in de Leie ligt.”

Meer afval in de winter

“Misschien moet er een programma komen waarbij ik regelmatig kinderen meeneem”, reageert Jean-Marie. “Want zij zijn de toekomst. Weet je wat ook het probleem is? Het zwerfvuil dat op de oevers ligt, zien de mensen in de zomer niet omdat het tussen het groen verstopt is. Je moet eens in de winter meegaan… (neemt zijn smartphone) Kijk maar eens naar deze foto’s. Dán pas zie je veel afval liggen.”

Intussen gaat de kanotocht verder. We blijven flessen, papiertjes zien en nemen ze – indien mogelijk – mee: sommige zaken zitten vast tussen stenen. Adri: “De stenen op de oevers bewegen mee met het water en zo raken bepaalde dingen eronder bedolven.” Wat verder in enkele bosjes zien we plots veel afval liggen. Het gebruikelijke plastic, maar ook andere zaken. Een deel van het vuil ligt wel ver op de oever. “Ik zal uitstappen, want ik wil dit niet laten liggen“, zegt Jean-Marie en met een flukse beweging staat hij aan wal. Zijn buit: onder meer een pennenzak. “Dat begrijp ik niet”, fluistert Stephanie Demeyer. “Hoe kan je nu je pennenzak hier kwijt raken?”

Wat verder ligt er zelfs een kartonnen doos in het water. “Van pralines”, aldus nog Stephanie Demeyer. “Potverdorie, er zitten er zelfs nog in!” Intussen ligt er al aardig wat afval in de kano. Naast plastic verpakkingen ook onder meer een kapotte kleerhanger en enkele gebruikte wc-blokjes. “Sommigen gooien dat nog altijd in het toilet”, reageert Jean-Marie. (kijkt naar ons) “Ja, ik snap dat ook niet.”

Zelf zakken kopen

Op de grens van Bissegem en Kortrijk is er minder afval te vinden. Het moment om Jean-Marie en Adri te vragen waarom ze dit doen. Jean-Marie: “Ik vaar al van mijn vijftiende en heb tal van competitiesporten gedaan. Al mijn hele leven probeer ik zo weinig mogelijk afval te produceren. Plastic flessen, bijvoorbeeld, koop ik niet en als er iets in plastic is gewikkeld, geef ik het af voor ik naar huis vertrek.”

“Goed vier jaar geleden ben ik dan in mijn kano gestapt om zwerfvuil op de Leie te verzamelen. Omdat ik mij tijdens mijn boottochtjes enorm ergerde aan het afval dat in en langs deze mooie rivier te zien was. Afvalzakken kocht ik toen zelf. Tot iemand me een jaar geleden vertelde over het project Mooimakers. Dan krijg je als vrijwilliger logistieke steun, zoals afvalzakken, gratis van Imog.”

Zijn verhaal inspireerde Adri. “Een tijd geleden heb ik Jean-Marie, een buurman, aangesproken, want ik wilde eens meegaan. Na nog een aantal tochtjes samen heb ik een goede maand geleden zelf een kano gekocht en vaak gaan we samen op pad. Jean-Marie heeft me intussen geleerd om te varen. Nu ben ik van plan om mezelf in te schrijven als Mooimaker, met mijn gezin.”

Fles champagne

Na bijna drie uur op de Leie – een korte pauze in de Nuba-R langs de Leie niet meegerekend – komen we aan in Marke. De kano’s worden op het droge gezet en dan is het tijd om de ‘oogst van de dag’ te bekijken, ook al is het al donker. “Het is indrukwekkend en tegelijk degoutant“, reageren Stephanie Demeyer en Stephanie Van Hauwaert. “Echt chapeau dat jullie dat doen.”

“Ik wou dat ik de afgelopen jaren verbetering had gezien, maar dat is niet zo”, vervolgt Jean-Marie. “De mensen blijven afval langs de Leie dumpen. Waarom is het voor velen zo moeilijk om hun afval mee te nemen naar huis als er in de buurt geen vuilnisbak staat? Niet zo lang geleden heb ik op de oever een lege fles champagne en twee glazen gevonden…” Het afval wordt in een grote mand gegooid. Sorteren zal voor de volgende dag zijn. “Dat is geen leuk werkje, maar het moet gebeuren”, aldus Adri. Jean-Marie kan hem alleen maar gelijk geven. “Of ik al zaken vond die echt smerig zijn? Een aantal jaar geleden, toen bepaalde rioleringen nog rechtstreeks in de Leie liepen, vond ik veel maandverbanden. Dat is nu voorbij. Nu is gaan varen op zondagmorgen iets speciaals, zal ik maar zeggen. Je kan je niet voorstellen hoeveel gebruikte condooms er dan op de oevers rondslingeren.”