Wat een jaar voor doctor Sofie Claerhout, Krak van Kortrijk 2022:“Rollercoaster sinds ik Krak werd”

Doctor Sofie Claerhout (29) draagt haar titel als ‘Krak van Kortrijk’ bijna een jaar. Een ongelooflijke 12 maanden waarin Sofie haar boek ‘Dader onbekend’ uitbracht en waarin ze gelauwerd werd voor uitmuntende wetenschapscommunicatie. Stadsgenoot en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) wil nu zelfs een wet naar haar vernoemen. “Eerlijk? Ik snak naar wat rust, maar tegelijk sta ik te popelen om mijn onderzoek verder te zetten.”

Sofie Claerhout (29), doctor in de forensische genetica aan de KU Leuven, woont dan wel in Kuurne, ze is een rasechte Kortrijkse. Een jaar geleden werd ze nog verkozen tot de Krak van Kortrijk. Sindsdien gingen haar prestaties enkel maar in stijgende lijn. Haar laatste wapenfeit: de publicatie van het boek ‘Dader onbekend’, waarmee ze op de Kortrijkse Boekenbeurs Boektopia stond.

Ingrid Caeckaert

Het boek populariseert haar doctoraatsonderzoek naar CSY, of het Crime Scene-onderzoek naar het mannelijke Y-chromosoom. Ingewikkelde materie, die moeilijk uit te leggen valt aan een leek. Gelukkig won Sofie óók de jaarprijs bij de Koninklijke Academie voor Wetenschap voor wetenschapscommunicatie. “Ik ben daar al even bezig en doe dat ook heel graag”, zegt Sofie.

“Iets zonder vakterminologie proberen uit te leggen is bijna even lastig als een doctoraat schrijven. Maar blijkbaar doe ik het goed, hé!”

Sofie riep in 2022 via verschillende media mannen op om hun DNA af te staan. De oproep kadert in het onderzoek naar de moordzaak Ingrid Caeckaert, een vrouw die in Knokke-Heist in 1991 vermoord werd.

Het onderzoek van Sofie zou het DNA van de moordenaar kunnen linken aan die van de mannen, in de hoop een familieband te vinden. Begin november hadden reeds 700 mannen zich ingeschreven, alleen is er nog geen officiële Y-chromosoom-databank, Daarvoor moet er eerst een wet komen die toestaat verder te kijken dan het DNA van officiële verdachten van de zaak.

“Dat is een verouderde DNA-wet uit 1999, die stelt dat we enkel mogen kijken naar een identieke match, waardoor we zien of die persoon al dan niet de dader is. Mijn techniek staat op punt, we kunnen aan de slag met het Y-chromosoom. De verfijning en validatie van de recentste techniek (CSY-seq, red.) is aan de gang. We hopen het in elke forensische cold case te kunnen gebruiken, dus ook bij zwaar gedegradeerde stalen of bij mengprofielen.”

CSY-wet

Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne, tevens stadsgenoot van Sofie, wil dat de wet er zo snel mogelijk komt. “Ik word geconsulteerd bij het opstellen van de wet. Ze zullen het includeren van het Y-chromosoom in de nationale DNA-databank wettelijk maken, waardoor we niet telkens een grootschalig verwantschapsonderzoek moeten opstarten.”

“Ten tweede wordt het mogelijk dat vrijwilligers hun DNA mogen afgeven. Ook de ‘bijna-match’, een match die geen honderd procent is, wordt wettelijk. Minister Van Quickenborne is overigens zeer trots dat mijn onderzoek in Kortrijk uitgevoerd wordt, in samenwerking met de forensische dienst in Leuven. Hij heeft zelfs al gezegd dat hij de wet de Sofie Claerhout-wet zou noemen. Ik heb hem gezegd dat ik de CSY-wet beter vindt.” (lacht)

Dat Sofie er een lastig jaar op heeft zitten, is een understatement. “Ik moest mijn boek schrijven in mijn vrije tijd, want het labowerk kon natuurlijk niet wachten. Ik ben ook naar Nijmegen geweest op uitwisseling, het zogenaamde Research Stay, en heb veel lezingen gegeven, op festivals gestaan, op televisie (Tafel van Vier, VTM-nieuws) geweest… Het ging inderdaad vooruit.” (lacht)

Fantastische stad

“Ik heb wel het gevoel dat mijn carrière een hoge vlucht heeft genomen na de winst in de PhD-cup eind oktober vorig jaar. Het is een rollercoaster geweest. Maar het was het waard, want daardoor kennen veel mensen mijn onderzoek nu.”

Sofie is ook al 1 jaar Krak van Kortrijk. Een titel waar ze veel op werd aangesproken. “Vooral in mijn dichte omgeving, maar zeker ook in Kortrijk. Ik vind het leuk om Krak van Kortrijk te zijn, want ik ben een echte Kortrijkse. Het is ook gewoon een fantastische stad.”

Wat de nabije toekomst brengt, weet Sofie niet zeker. Al hoopt ze op wat rust. “Zeker na de hectiek van het afgelopen jaar. Al is die hoop allicht tevergeefs. (lacht) Ik ga ook naar de Verenigde Staten voor een half jaar, in Seatlle doe ik mijn postdoctoraat. Verder blijf ik lezingen geven. En als de wet er komt, kunnen we meteen aan de slag in de zaak-Caeckaert. Dat zou me natuurlijk weer met heel wat meer werk opzadelen, maar ik kijk er absoluut naar uit.”