Cuerna herdenkt 225 jaar Brigandszondag: “Was een zwarte dag voor Kuurne”

Precies 225 jaar geleden, een vierde van negen eeuwen, was er op 28 oktober 1798 de heel bloedige Brigandszondag langs de Brugsesteenweg tussen de Hoge Doorn in Hulste/Ingelmunster en Kuurne Ter Ferrants. Vijf Kuurnenaars verloren er die dag het leven. In dit kader wil de heemkundige kring Vzw Kuurns Erfgoed-Cuerna deze gebeurtenis niet ongemerkt laten voorbij gaan.

Afhankelijk van de bronnen, wordt melding gemaakt van 87 tot meer dan 200 Boerenkrijgers en burgers die tijdens de Boerenkrijg het leven lieten. Vijf onder hen waren de Kuurnenaren Jan Verschaeve, Jan Bouderez, Willem Vazeure, Jean Baptist Malfait en Willem Bourgois. “Onze streek was sinds 1 november 1795 ingelijfd bij Frankrijk”, legt Jean-Pierre Debruyne van Vzw Kuurns Erfgoed-Cuerna uit. “De nieuwe republikeinse kalender was ingevoerd en Kuurne was een onderdeel van het Leiedepartement in het kanton Hulste. De Franse republiek probeerde zo om onze streek zo snel mogelijk te assimileren, gezien de clerus en adel privileges en eigendommen verloren. Kerkelijk eigendom werd tijdens die periode als ‘zwart’ goed verkocht. Priesters moesten een eed van trouw aan de republiek zweren of ze werden weggevoerd naar Oléron, Ré of Guyana. Er was een snelle afschaffing van gilden en genootschappen en een verplichte invoering van de burgerlijke stand met familienamen en adres. Er kwam ook vlug een conscriptie in het Franse leger met loting. In Frankrijk werd in die periode al een zekere ‘Bonaparte’ populair. Tevens werden in de Franse tijd in onze streken ook 230.000 mannen ingelijfd in het leger, waarvan 75.000 nooit terugkeerden”, klinkt het.

“In de Sint-Michielskerk staat een gedenksteen en daar willen we duiding bij geven” – Jean-Pierre Debruyne, Cuerna

“Op zondag 28 oktober 1798 vertrok een compagnie Franse infanteristen uit Brugge heel vroeg om de bezettingstroepen van Kortrijk bij te staan”, gaat Jean-Pierre verder. “Daar waren immers relletjes ontstaan. Ze volgden de onder Maria Theresia aangelegde huidige Brugse Steenweg tot ze halverwege de voormiddag voorbij Ingelmunster werden aangevallen door opstandelingen uit de omringende gemeenten. Die waren gewapend met fusieken (vuurroeren), pistolen, rieken, messen en alles wat als wapen kon dienen en achtervolgden de Fransen tot voorbij Kuurne ter Ferrants. Het Franse garnizoen van Kortrijk snelde echter met honderd ruiters en 150 infanteristen hun belegerde troepen in Kuurne ter hulp. Ze dreven de Brigands terug naar het Abtsulbos in Hulste (aan de huidige Supra Bazar). Daarbij werd door de Fransen zowat iedereen die ze tegenkwamen gedood. Tientallen Boerenkrijgers en burgers werden gedood. Historicus Jacques Goethals Vercruysse sprak van 87 doden, de Franse verslagen van 200 plus”, vervolgt Jean-Pierre Debruyne.

Zware Tol

Kuurne betaalde daarbij een zware tol op Brigandszondag met vijf slachtoffers. De opstand in het Leiedepartement viel echter in de week na Brigandszondag volledig stil. Er hadden 65 van de 250 gemeenten van het toenmalige Leiedepartement aan deelgenomen. Er volgde een repressie met zware gevangenisstraffen, klokkenvernielingen en boetes. De conscriptie bleef echter veel verzet oproepen met als gevolg onderduikende jongeren en deserteurs. Dit leidde samen met een economische crisis tot het ontstaan van bendes als die van Ludovicus Baekelandt uit Lendelede.

Onaangename bijklank

“De Boerenkrijg en Klöppelkrieg in Luxemburg werden in de 19de en 20ste eeuw in heel ons land regelmatig plechtig herdacht”, zegt Debruyne. “Tijdens het Interbellum werd de voormalige strijdkreet ‘Voor Outer en Heerd’ van de Brigands de inspiratie voor een gelijknamig lied op tekst van Jozef Simons en muziek van Armand Preudhomme. Jammer genoeg werd dit lied onder impuls van de nazipropaganda een strijdhymne van onder meer de Sturmbrigade Langemarck, een in 1943 opgerichte eenheid van de Waffen SS met Vlaamse vrijwilligers die langs Duitse zijde meevochten aan het Oostfront. Hierdoor verkreeg de Boerenkrijgleuze spijtig genoeg en ongewild gedurende lange tijd een wrange bijbetekenis. Met met vzw Kuurns Erfgoed-Cuerna willen we deze zwarte dag voor Kuurne opnieuw aandacht geven. Dit trieste moment wordt onder meer herdacht met de gedenksteen van de Boerenkrijg in de Sint-Michielskerk en daar willen wij nu duiding over geven”, besluit Debruyne. (BRU)