Wat het alsmaar groeiend aantal daklozen in de eerste plaats wil is een woonplaats. Hun volgende zorg is hoe ze aan eten geraken. Hun gezondheid vergeten ze vaak. Armoede, angst en schaamte zijn maar enkele van de factoren waarom mensen die op straat leven niet bij een dokter geraken. En zo leiden kleine gezondheidsproblemen dikwijls tot chronische ziekten. Het project ‘Van Straat naar Zorg’ wil daar iets aan doen. Met Kimberley Catry kunnen Kortrijkse dak-en thuislozen voor het eerst in West-Vlaanderen een beroep doen op de zorgen van een straatverpleegkundige.
Dat Kortrijk en bij uitbreiding heel Zuid-West-Vlaanderen, net zoals alle verstedelijkte gebieden in België en Europa, met een groeiend daklozenprobleem te kampen heeft, is geen geheim. “Toen het CAW 8 jaar geleden met nachtopvang begon,” zegt schepen Philippe De Coene, voorzitter van het bestuursorgaan W13), “was er een aanbod van 900 overnachtingen per jaar. Die capaciteit is inmiddels opgedreven naar 9000 overnachtingen en volstaat nog niet.”
Daklozentelling
Hoeveel daklozen er precies zijn in de regio, kan De Coene niet zeggen. Mensen die nergens thuis zijn, hebben vaak verschillende redenen om onopgemerkt en anoniem te blijven, stelt hij. Maar onder impuls van de Koning Boudewijnstichting zijn er, met medewerking van de KU Leuven en de UC Louvain, sinds enkele jaren zorgvuldige tellingen aan de gang, met de bedoeling het aantal thuislozen in kaart te brengen. In het verleden werden onder meer de daklozen in Hasselt, Luik en Brussel geteld, nu richt het onderzoek zich ook op Zuid-West-Vlaanderen. De cijfers van die telling worden volgende week, 17 maart, bekendgemaakt. Maar dat die cijfers alsmaar stijgen is een feit.
“Toen we destijds met de nachtopvang begonnen,” zegt Philippe De Coene, “werd al snel duidelijk dat we ons niet konden beperken tot de drie b’s (bed, bad en brood). In 2014 kwam er een vierde b bij: begeleiding. Als je in de winter ’s morgens de mensen uit de nachtopvang de straat moet opsturen, zie je hen soms vertrekken met bronchitis. Ze dwalen door weer en wind op weg naar nergens. En vaak willen ze niet geholpen worden. Veel mensen die voor de nachtopvang kiezen, kiezen voor anonimiteit. Ze zijn bang, angstig, wantrouwig of hebben hun redenen om niet gevonden te willen worden. Maar die begeleiding heeft succes gehad. We zagen dat na een jaar tijd een derde van de mensen die zich wilde laten begeleiden een dak boven het hoofd had. Dus je gaat niet alleen van straat naar zorg, maar ook van straat naar dak. En dit project sluit daar perfect bij aan.”
Proefproject
‘Van Straat naar zorg’ is een proefproject van De Brug, dat daarvoor onder meer samenwerkt met het Wit-Gele Kruis. Coördinator Carl Windels nam het initiatief op aangeven van Pascal Heytens van het CAW. “We zien dikwijls mensen in de nachtopvang die worstelen met medische problemen,” aldus Heytens. “Vaak kunnen wij hen niet helpen omdat we niet de expertise hebben. Ik wist dat er in Hasselt al een tijdje straatverplegers actief waren en dus ben ik met dat idee naar Carl Windels van de Brug gestapt.”
De Brug is een tijdelijk project van het Riziv dat werkt aan de verbetering van de zorg voor chronisch zieken. Bij wie wel een dak boven het hoofd heeft, lijdt één op vier aan een chronische ziekte. En bij dak-en thuislozen ligt dat cijfer mogelijk nog hoger. “Veel daklozen lopen met wonden rond. Als die niet worden verzorgd, kunnen er veel grotere problemen ontstaan. Amputaties of nog erger,” zegt Carl Windels. Het komt er dus op aan vroegtijdig in te grijpen zodat de situatie niet gaat escaleren. ‘Van straat tot zorg’ is een proefproject, maar we willen er een meerwaarde uit halen, we willen er iets uit leren. Het project gaat van start in Kortrijk, maar vanaf half april wordt het uitgebreid naar de hele regio Zuid-West-Vlaanderen. “In ieder OCMW in de regio zal er een ankerfiguur zijn, iemand die de sociale kaart ook kent en die een aanspreekpunt kan worden voor die straatverpleegkundige. We willen in ieder gemeente of stad een arts waarop de straatverpleegkundige kan terugvallen. Bijvoorbeeld als er medische zorgen nodig zijn en iemand is niet in orde met zijn mutualiteit, dan moet die straatverpleegkundige naar die dokter kunnen stappen. De consultatie zal dan betaald worden met middelen van het OCMW.” Carl Windels hoopt dat het proefproject na december zal verankerd worden en mogelijks door de verschillende OCMW’s van Zuid-West-Vlaanderen zal bekostigd worden.
Eerste straatverpleegkundige
Kimberly Catry is de allereerste straatverpleegkundige. Maar wellicht zal je haar zelden echt op straat zorgen zien toedienen. “We hebben nu al een lokaal in de Tuighuisstraat waar mensen kunnen verzorgd worden en we zijn in verschillende buurten nog ruimtes aan het zoeken waar we terechtkunnen. We willen onze cliënten zoveel mogelijk privacy geven. Want het gaat er ook om dat we een vertrouwensband opbouwen.” Kimberly is psychiatrisch verpleegster van opleiding en heeft jaren in de psychiatrie gewerkt. Het geestelijke aspect van de verzorging is niet onbelangrijk. “Verslaving en psychose zijn problematieken die wel vaker voorkomen bij mensen die lange tijd op straat leven. Daarom ook dat ik niet alleen op pad zal gaan. De bedoeling is dat ik meestal een begeleider zal bij hebben. In eerste instantie zal dat Ruben Denys zijn van het CAW. Een gemakkelijke job zal het niet zijn. Maar ik ben in hart en ziel hulpverlener. Ik wil mensen helpen. De eersten die altijd alle kansen aan zich zien ontglippen zijn de meest kwetsbare mensen. Ik hoop dat ik met dit project iets voor die mensen zal kunnen betekenen. Dat is in ieder geval de reden waarom ik deze job wil doen. Het is ook een nieuwe functie binnen de verpleging en het zorglandschap. Altijd boeiend om te zien wat je met je opgebouwde expertise kunt aanvangen.”
Thuis-en daklozen zullen de straatverpleegkundige kunnen vinden door een hulpvraag te stellen in het sociaal huis of het CAW, of door te mailen naar straatverpleegkundige@wgkwvl.be of te bellen naar 0800 13500. Uiteraard kan de persoon die dat wenst de straatverpleegkundige ook rechtstreeks aanspreken. Op de hulpkit die Kimberly op haar rug draagt, zal voor de herkenbaarheid nog een groot rood kruis komen te staan. Bedoeling is dat er in de komende maanden nog een tweede en mogelijks een derde verpleegkundige bij komt.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
