De oudste en enige nog bewaarde Ieperse stadspoort komt in de steigers te staan. Het bouwsel dat de Majoorgracht met de Kasteelgracht verbindt is ten prooi gevallen aan betonrot en krijgt nu een grondige facelift, goed voor een kostprijs van 145.605 euro. Tijdens de werken zal er wel nog doorgang mogelijk zijn.
Op de gemeenteraad van maandag 3 februari staat de gunning voor de opdracht ‘Restauratie van de brug én de vestingsmuren van de Rijselpoort’. Het is de eerste restauratie van de Rijselpoort sinds de herstelling en heropbouw in de jaren ’80. Doorheen de jaren heeft vooral het beton zijn beste tijd gehad. “Vooral de brug over de Rijselstraat die de Majoorgracht en de Kasteelgracht met elkaar verbindt is in slechte staat“, zegt schepen van Onroerend Erfgoed Philip Bolle (SP.A). “In die mate dat de stadsdiensten die soms op de Vestingen komen uit voorzorg beslist hebben om met hun voertuigen niet meer over de brug te rijden.”
“De stadsdiensten hebben zelfs beslist om uit voorzorg niet meer over die brug te rijden” – Philip Bolle (schepen van Onroerend Erfgoed)
Behalve hier en daar een scheur en een barst is er nochtans van buitenaf niet veel schade te zien. Het bruggedeelte is gebouwd in gewapend beton, een combinatie van beton en wapeningsstaal. “Zoals algemeen bekend wordt het staal in gewapend beton geleidelijk aangetast door de omgeving: vervuilde lucht, zure regen, dooizouten, chemicaliën…“, legt schepen Bolle uit. “Anderzijds is de schadegevoeligheid van het ene beton sterk verschillend van het andere. Veel betonkwalen vinden hun oorzaak bij de oprichting, zoals een verkeerde betonsamenstelling en te weinig betondekking. Beton kan dus vele kwalen hebben, die men – ten onrechte – allemaal benoemt als betonrot.”
“Niet zelden ligt corrosie van de wapening aan de basis van de zichtbare betonschade. Dit kan de stabiliteit en draagkracht van het beton aantasten”, vervolgt Philip Bolle. “De precieze oorzaken van betonschade en de hoeveelheid te repareren schade en de meest aangewezen reparatiemethode kunnen enkel door onderzoek bepaald worden. De meeste betonkwalen ontstaan immers van binnenuit door roestende wapening en kunnen niet met het blote oog ingeschat worden. Bij het onderzoek van het beton van de Rijselpoort werd toch aanzienlijke schade vastgesteld.”
Zichtbaar resultaat
Niet alleen de brug wordt aangepakt, ook de vestingmuren in de onmiddellijke omgeving krijgen een opknapbeurt. “Die muren worden hersteld en schoongemaakt”, vervolgt Philip Bolle. “De reiniging moet resulteren in een gereinigd geveloppervlak met zo weinig mogelijk barsten, gaten en zonder materiaalverlies. Het resultaat zal zeker te merken zijn. Ik herinner me nog dat lang geleden – in de jaren ’80, denk ik – zowat drie vierden van de vestingsmuren een reinigingsbeurt kregen. Toen kon je een duidelijk verschil zien. Ik verwacht dat deze restauratie ongeveer hetzelfde effect zal hebben.”
Ook het gietijzer van de balustrades op de brug krijgen een grondige reiniging. “Alle smeedwerk wordt grondig ontdaan van vuil, roest en oude verflagen. Alle stukken worden geschilderd en ten slotte wordt het profiel afgelakt met een zwarte hoogglanslak.” De restauratiewerken zelf zullen normaal gezien voor niet al te veel hinder zorgen. “Een voorwaarde in de gunning is dat voetgangers aan minstens één zijde een veilige passage zonder hindernissen moeten hebben, met afscherming aan de straatzijde.”
Gegarandeerde doorgang
“De Rijselpoort blijft – met uitzondering van twee korte periodes van opbouw en afbraak van stellingen – open voor personenwagens en bestelwagens, weliswaar met een hoogtebeperking van 280 centimeter. Wellicht zullen er ook wegenwerken uitgevoerd worden onder de brug. De passage onder de brug ligt er slecht bij. Dat zou natuurlijk wel wat verkeershinder kunnen veroorzaken, maar dat is onvermijdelijk.”
Na de goedkeuring op de gemeenteraad wordt een aannemer gezocht om de werken uit te voeren. “Het is nog moeilijk om een startdatum te prikken”, zegt schepen Bolle. “Wellicht zal het nog voor dit jaar zijn, maar het zal ervan afhangen of het voor de zomer of erna zal gebeuren. Ik gok eerder op na de zomer.” De uitgave voor deze opdracht wordt geraamd op 145.605,41 euro, inclusief btw. “Die werken worden gesubsidieerd door twee onroerend erfgoedpremies. In totaal betekent dit een premie van 30.000 euro. Er zal ook nog een kleine premie voor vooronderzoeken aangevraagd worden.”
Gebouwd in de 14de eeuw, beschadigd tijdens de oorlog
De Rijselpoort maakt deel uit van de vestingsgordel rond Ieper. Ze werd opgericht in 1384 onder Filips De Stoute, hertog van Bourgondië, maar raakte zwaar beschadigd tijdens de Eerste Wereldoorlog. De oorlogsschade werd pas hersteld in 1983 en 1984 in het kader van de oorlogsschadevergoeding onder leiding van staatscommissaris Florent Van Ommeslaeghe. De herstelde Rijselpoort werd in 1985 ingehuldigd door de toenmalige minister van Openbare Werken Louis Olivier.
De Rijselpoort is afgewerkt met Bourgondische torens. Ze scheidt de Majoorgracht van de Kasteelgracht en is een combinatie van een water- en landpoort. Aan de linkerkant van de Rijselpoort bevindt zich de ingang van het poortwachtershuis. Rechts van de poort vinden we de sluiskamer met sluisdeuren voor de beken en vestigingswateren. Via deze poort komt de ongeveer 2,5 meter diepe Ieperlee de stad binnen. Op de binnenmuur van de poort zijn nog oude wegwijzers naar Britse begraafplaatsen terug te vinden. Het was tijdens de oorlog één van de belangrijkste ‘doorgangen’ naar het front en werd meer gebruikt dan de Menenpoort, omdat die weg beter beschermd kon worden tegen vijandelijke artillerie. De Rijselpoort ligt ook op het parcours van de vestingroute, een wandelroute in het groen rondom het Ieperse centrum. Ontwerper van de huidige restauratie is architect Dries Vanhove uit Krombeke. Hij stond ook in voor de restauratie van de Vredesmolen in Kemmel, kasteel De Warande in Kemmel en verschillende kerken in de Westhoek.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier