Patrick vertelt vergeten verhaal van weeskinderen die tijdens de oorlog in kasteel van Wakken woonden

Auteur Patrick Buyse met Denis Haerens van de Wakkense heemkring Het Bourgondisch Kruis in de tuin van het kasteel van Wakken, waar de weeskinderen tijdens de oorlog onderdak vonden. (foto vadu)
Valentijn Dumoulein
Valentijn Dumoulein medewerker KW

Hobbyhistoricus Patrick Buyse (58) komt op zaterdag 2 november in zaal Hondius vertellen over zijn boek ‘Weg van ’t Stad’, waarin hij het verhaal vertelt van 160.000 Antwerpenaren die tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten vluchten voor de V-bommen die op hun stad vielen. Zij trokken massaal naar West-Vlaanderen en dus ook naar Wakken en omstreken. “Wat weinigen weten is dat er hier zelfs 100 weeskinderen in het kasteel verbleven”, aldus Patrick, die nog meer lokale anekdotes tijdens zijn lezing belooft.

Patrick woont tegenwoordig in Rumbeke en is zaakvoerder van Oostropack, dat verpakkingen voor de voedingsindustrie voorziet. In zijn vrije tijd is hij echter hobbyhistoricus. “Mijn wortels liggen in Oostrozebeke en het is daar dat ik bij de heemkring een brief onder ogen kreeg waarin een man van 83 jaar terugblikt op zijn jeugd. Hij vertelt er het verhaal van de vlucht van zijn familie naar West-Vlaanderen, voor de V-bommen die tussen oktober 1944 en het voorjaar van 1945 op Antwerpen vielen. Zijn ouders bleven daar, maar hij en zijn zussen werden verspreid over verschillende gemeentes bij diverse gezinnen ondergebracht. Dat verhaal intrigeerde me zodanig dat ik ben beginnen snuisteren.”

“Van hun persoonlijk verhaal vond ik weinig terug, maar ik ontdekte wel dat in elk van de toen 254 gemeentes van West-Vlaanderen – want voor de vele fusies waren er zoveel in onze provincie – er vluchtelingen uit Antwerpen onderdak kregen. Veel meer dan aanvankelijk gedacht of vermeld in de geschiedenisboeken. Ik wilde er eerst een beperkt werk voor de heemkringen van Tielt en Oostrozebeke van maken, maar besloot het al gauw ruimer aan te pakken toen ik zag dat dit stukje geschiedenis tot nu toe onderbelicht was gebleven.”

Wannes Van de Velde

Groot bleek de verbazing van Patrick toen hij bij zijn eigen vader in Oostrozebeke te rade ging over de kwestie. “Mijn pa vertelde doodleuk dat er tijdens de oorlog een meisje vijf maanden bij hen thuis was komen inwonen. En dat in een omtrek van 150 meter er tal van gezinnen waren die hetzelfde hadden gedaan. Heel wat onder hen zijn hier blijven wonen, voor het werk of de liefde en hebben dus nog grootouders in het Antwerpse. Heel wat kinderen uit hetzelfde gezin werden ook in verschillende locaties ondergebracht, zonder dat ze contact hadden met elkaar. Eens de oorlog voorbij was, mochten ze terug naar huis, maar vijf maand voor een kind blijft natuurlijk lang. Zo is de piepjonge Wannes Van de Velde (de kleinkustenaar die in 2008 overleed, red.) als kind nog in Roeselare opgevangen. Het ging overigens over veel leeftijdscategorieën, niet alleen de jeugd. Slechts 35 procent was kind, het gros waren volwassenen die veiligheid zochten.”

(Lees verder onder de foto)

Een oude foto van de weeskinderen en de zusters in Wakken.
Een oude foto van de weeskinderen en de zusters in Wakken. © gf

Gaandeweg ontdekte Patrick ook een Dentergems luik aan het verhaal. “Een stukje geschiedenis die ook voor de lokale heemkring en heel wat Wakkenaars onbekend was”, zegt hij. “Ik kon achterhalen dat er ruim 700 Antwerpenaren in Dentergem, Oeselgem, Markegem en Wakken onderdak kregen. Onder hen ook honderd weeskinderen van het toenmalige Terninckinstituut, waar de nonnen voor hen zorgden. Tot op 3 februari 1945 een V-bom op hun weeshuis viel.”

Wekelijks vrachtwagens met materiaal

De familie Dewever, die in 1937 eigenaar van het kasteel van Wakken was geworden, stelde het kasteel van 1939 tot kort na de oorlog ter beschikking van het Vrouwelijk Jeugdverbond voor Katholieke Actie van het Bisdom Brugge. “Via verschillende contacten konden de kinderen van het weeshuis tijdelijk daar terecht”, weet Patrick. “Ze verbleven er vijf maand, tot de kust veilig was. In die periode kwamen er wekelijks vrachtwagens uit Antwerpen met materiaal, van schoolbanken en turntoestellen tot droge voeding. Alles werd voor hen voorzien, buiten vers eten, dat ze hier kochten. Het is een stuk geschiedenis waar ik in mijn boek heel kort op in ga, maar waar ik op de lezing van 2 november dieper op zal in gaan. Veel Wakkenaars zullen ongetwijfeld nog foto’s in hun kasten hebben liggen met kinderen die uit Antwerpen kwamen en de gezinnen van hun grootouders inwoonden.”

Wie meer wil weten over het boek en het luik in Wakken kan op zaterdag 2 november om 15 uur naar de boekvoorstelling in zaal Hondius. Meer info: https://ertsberg.be/boek/weg-van-t-stad.