De Zoetemarkt en Borellefeesten in Heuvelland, de Kattenstoet in Ieper, de Heksenstoet in Beselare… in de voorbije decennia luidde Leo Delaleeuw als eerste ‘moderne’ belleman van Ieper en Heuvelland zijn bel op tal van volkse evenementen in de streek en ver daarbuiten.
Op 77-jarige leeftijd overleed de Ieperling na een slepende ziekte. Op het einde van zijn uitvaartplechtigheid afgelopen dinsdag kreeg hij een passend eerbetoon van z’n bevriende bellemannen. Ze luiden nu de alarmbel over hun passie, die na een recente revival weer dreigt uit te sterven.
Laatste optreden
11 november 2018, 19.05 uur: tijdens de eeuwherdenking van Wapenstilstand luidt Leo Delaleeuw zijn bel voor vrede in zijn Ieperse vredesstad, samen met bellemannen over de hele wereld. “Het werd zijn laatste optreden”, vertelt Nick Pauwels (46), de belleman van Wervik. Hij stond toen aan de zijde van Leo en kwam dinsdag zijn overleden vriend eren met enkele andere overgebleven bellemannen uit West-Vlaanderen.
“Hef de bel op! Bel! Bel af”, riep een van hen, toen de kist van Leo met belgerinkel uit de kerk werd gedragen. Op de kist lag de kepie van Leo.
“Die heb ik daar gelegd”, zegt Stijn Dujardin na de uitvaartplechtigheid. Hij trad in Leo’s voetsporen als belleman op de Borellefeesten. Met zijn 42 lentes is hij met voorsprong de jongste belleman in de regio. “Ik ben zes jaar terug in dat avontuur gesprongen. ’t Is fijn om met alleen maar een bel en je stem de menigte mee te kunnen nemen. Van een stil moment tot opjuttend enthousiasme. Het is ook een stuk traditie in ere houden.”
Hele eer
Stijn is directeur van de Ieperse basisschool Capucienen, waar meester Leo veertig jaar lang zijn leerlingen “begeesterde”. “Hij kwam de voorbije jaren nog geregeld een koffie drinken in mijn bureau”, vervolgt Stijn.
“Plots vroeg hij een paar maand geleden: ‘ik ga nooit meer bellen, heb je interesse in mijn kostuum en bel?’ Het werd onze laatste ontmoeting. Leo liet zijn kostuum maken in de Filipijnen. Zijn kepie heb ik dinsdag toch op zijn kist gelegd. Ik vond zijn nalatenschap een hele eer. Of ik hem daadwerkelijk opvolg in Ieper? We zien wel.”
In Ieper en Heuvelland werd Leo de eerste ‘ceremoniële’ belleman, die plechtige en bijzondere gelegenheden opluistert, als een soort ambassadeur van de gemeente. Zijn oude voorgangers gaan terug tot de middeleeuwen, toen alle belangrijke, officiële mededelingen en aankondigingen mondeling werden afgeroepen.
Als een filosoof
“Velen konden toen nog niet lezen en schrijven, de belleman was toen het gesproken dagblad”, vertelt Donald Debel, jawel. De 75-jarige man is intussen veertien jaar de belleman van Ardooie. “Een belleman roept, kort en bondig. Maar Leo riep niet: hij vertelde uitgebreid als een filosoof, en de mensen hingen aan zijn lippen.”
De laatste ‘oude’ belleman van Ieper is wellicht Georges Braem, die zijn bel in april 1915 begroef op het Sint-Maartensplein. Na de Groote Oorlog vindt hij zijn kleinood beschadigd terug. De bel werd in 2014 door zijn familie geschonken aan het In Flanders Fields Museum en is nu te zien in het Yper Museum. Door de opkomst en verspreiding van nieuwe communicatiemiddelen verdwenen stadsomroepers in de loop van de vorige eeuw.
Jong bloed
“Voor WO I hadden heel wat gemeenten een belleman”, vertelt André Pauwels (71), vroeger belleman van Dadizele, nu van Ledegem. “Na het overlijden van Leo en enkele andere collega’s blijven weinig ceremoniële bellemannen over. Ik ken er nog een twintigtal in België. We kijken uit naar jong bloed. Zeker in de Westhoek.”
“Leo liet ooit optekenen dat hij een kinderkamp wou organiseren rond het bellemanschap”, aldus Stijn. “Wie weet zou dat opvolgers voortbrengen. We zijn nu bijna tien jaar verder en zijn droom is nog niet vervuld. Bij deze een warme oproep.”
(TP)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
