“Opvallend meer jongvolwassenen dan in de rest van Vlaanderen”: Onderzoekers maken cijfers daklozentelling in Westhoek bekend

In de 17 gemeenten in de Westhoek werden op 18 oktober vorig jaar 688 mensen in dak- en thuisloosheid geteld, onder wie 193 kinderen. De meesten slapen echter niet op straat, maar bij vrienden of familie en in instellingen. “Het is duidelijk dat het clichébeeld van dé dakloze in de Westhoek helemaal niet opgaat”, zegt Vlaams Parlementslid Loes Vandromme.

Het Interfederaal Steunpunt tot Bestrijding van Armoede telde met de wetenschappelijke ondersteuning van LUCAS – KU Leuven en in samenwerking met tal van lokale organisaties op 18 oktober 2024 het aantal dak- en thuisloze personen in de 17 gemeenten in de regio Westhoek. Die dag werden in de 17 gemeenten samen 688 personen in dak- en thuisloosheid geteld, onder wie 495 volwassenen en 193 kinderen. De verhouding mannen en vrouwen is 60 en 40 procent. De onderzoekers benadrukken dat er verschillende vormen van dak- en thuisloosheid zijn. Mensen die effectief op straat slapen, vormen een kleine minderheid. In de Westhoek waren dat er 21 van 688, en 0 kinderen. Dat is slechts 4,2% van het totaal.

De meeste dak- en thuislozen in de Westhoek verblijven bij familie, vrienden of derden (30,7% van de volwassenen en 24,9% van de kinderen). Daarna volgen instellingen zoals jeugdcentra en gevangenissen (27,5% van de volwassenen en 22,8% van de kinderen). Die nacht werden er ook 84 volwassen en 63 kinderen geteld in de opvang voor thuisloze personen, goed voor respectievelijk 17% en 32,6% van het totaal. 48 volwassenen en 19 kinderen leefden in een niet-conventionele ruimte zoals een garage of een tent, goed voor 9,7% en 9,8% van het totaal. 2 volwassenen verbleven in de noodopvang en 37 volwassenen en 18 kinderen werd bedreigd met uithuiszetting.

Profiel

61% van de personen in thuisloosheid is alleenstaand zonder kinderen, 9,5% heeft een partner maar geen kinderen, 11,7% is alleenstaand met kinderen en 8,5% heeft een partner en kinderen. 68,4% had de Belgische nationaliteit. Bij de niet-Belgen had 46,8% een tijdelijk verblijfsrecht, 7,7% was onwettig in het land. 27,7% van de dak- en thuislozen waren tussen 18 en 25 jaar, 7,7% tussen 26 en 29 jaar, 25,1% tussen 30 en 39 jaar, 20,6% tussen 40 en 49 jaar, 9,1% tussen 60 en 69 jaar en 2% was ouder dan 70 jaar.

“We merken dat de problematieken steeds complexer worden en de relatie met drugs heel vaak aanwezig is” – Vlaams Parlementslid Loes Vandromme

Een kwart leefde minder dan drie maanden in dak- en thuisloosheid, 35,5% tussen 4 en 11 maanden, 14,8% tussen 1 en 2 jaar, 8,9% tussen 2 en 5 jaar. 1,8% was al meer dan vijf jaar dakloos. 26,8% van de getelde personen in dak- en thuisloosheid kampten met een verslavingsproblematiek, 29,3% had mentale gezondheidsproblemen en 10,8% had chronische lichamelijke gezondheidsproblemen. 5,5% had een fysieke beperking en 12,8% had een verstandelijke beperking. Opvallend is dat 14,5% van de daklozen werk had. 28,7% had geen inkomen en 44,6% leefde van een vervangingsinkomen of een uitkering. 9,8% had een verleden in de jeugdhulp en 20,3% had een verleden in de gevangenis.

Op basis van alle tellingen die de afgelopen vijf jaar gebeurden, schatten de onderzoeker dat in Vlaanderen 20.363 personen dak- en thuisloos zijn. “De tellingen doorbreken het stereotiepe beeld en tonen aan dat ‘de’ dakloze persoon niet bestaat”, zegt professor Koen Hermans van KU Leuven. “De grootste groep personen verblijft in de meeste regio’s noodgedwongen tijdelijk bij vrienden of familie. ‘Zichtbare dakloosheid’ vormt slechts het topje van de ijsberg. De extrapolatie voor Vlaanderen toont aan dat naar schatting 13% van alle dak- en thuisloze volwassenen en 15% van alle kinderen verblijft in een gemeente kleiner dan 15.000 inwoners.”

Jongvolwassenen

“Hoewel er verschillen zijn in de verblijfssituaties tussen kleinere gemeenten en steden, is er weinig verschil in de profielkenmerken van de personen die dak- of thuisloos zijn in kleinere gemeenten en in steden. Wel is het aantal jongvolwassen in thuisloosheid opvallend hoger in de Westhoek dan in de rest van Vlaanderen. Een verklaring daarvoor hebben we nog niet”, besluit professor Koen Hermans.

Poperings schepen van Welzijn en Vlaams Parlementslid Loes Vandromme (CD&V) zegt dat we het belang van de telling niet mogen onderschatten. “Dit is een allereerste telling voor de regio Westhoek waar heel veel verschillende diensten aan hebben samengewerkt. De telling komt ook op een zeer interessant moment. Lokale besturen zijn nu volop bezig met de opmaak van hun meerjarenplan. Met deze cijfers kunnen ze hun beleid richting geven.”

Vandromme leert uit de cijfers dat dak- en thuisloosheid wel degelijk een probleem is in de Westhoek. “We wisten dit al eerder, maar ons aanvoelen wordt nu bevestigd met cijfermateriaal wat zeker nuttig is”, vervolgt Loes Vandromme. “Het is duidelijk dat het clichébeeld van dé dakloze als een oude man met lange baard die op straat slaapt ook in de Westhoek helemaal niet opgaat. We merken ook dat de problematieken steeds complexer worden en de relatie met drugs – vaak als gevolg van dakloosheid – toch heel vaak aanwezig is. Als lokaal bestuur botsen we hierdoor op onze limieten. Specifiek in de Westhoek moeten we deze cijfers dan ook afzetten tegenover het aanbod aan dienst- en hulpverlening dat vaak onvoldoende is.”