Oostenderadio: al ruim 100 jaar de maritieme stem van onze stad

Een nieuw boek vertelt de geschiedenis van 100 jaar Oostenderadio. In januari 2019 was het maritiem zend- en ontvangststation in Oostende een eeuw oud. Nog altijd is Oostenderadio tot ver over de grenzen een begrip, net als zijn noodkanaal 16. Oostenderadio zendt geen noot muziek uit en brengt geen nieuws, maar maakt het zelf. Dankzij de opgevangen oproepen via dat kanaal werden in de voorbije eeuw veel mensenlevens gered.

Oostenderadio is voor velen ook een wat vaag begrip, dat de onvatbare ‘ether’ als universum heeft en zich enkel in ons vlakke landschap laat zien via de hoge zend- en ontvangstmasten, zoals in Oudenburg en tot 2015 ook in Middelkerke. Verwar dus Oostenderadio niet met lokale zenders als Radio One en Radio Noordzee. Voor nood- en privé-oproepen tussen zeevarenden en het thuisfront is de taak van Oostenderadio grotendeels – maar zeker niet volledig – overgenomen door gsm-verbindingen en door het Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum (MRCC). Toch blijft het radiostation een belangrijke bron van informatie-uitwisseling voor de scheepvaart. Sinds 2016 deelt het radiostation de werkvloer met het MRCC op de glazen, onlangs gerenoveerde bovenverdieping van het oude directiegebouw van de vismijn aan het Maritiem Plein op de Oosteroever

Buren

Daar zochten we radio-operator Sandra Meeuw (54) op. De Oudenburgse is een van de zeven vertrouwde stemmen van het kuststation. “Onze laatste locatie was de marinebasis van Zeebrugge, omdat wij afhangen van het (federale) ministerie van Defensie. Daar waren we een achttal jaar gevestigd. Daarvoor vond je Oostenderadio al sinds 1975 in de Perronstraat. Maar omdat we toch erg complementair samenwerken met het MRCC, één van de pijlers van MDK (het Agentschap Maritieme dienstverlening en Kust) dat ressorteert onder de Vlaamse overheid, zijn we nu visueel en auditief directe buren. Trouwens, in de meeste Noordzeelanden zijn de radiostations volledig opgegaan in de diverse MRCC’s” aldus de radio-operator.

“Mijn interesse voor maritieme radiocommunicatie heb ik van mijn vader, die als radio-operator werkte vanuit het zendstation in Oudenburg. Als kind ging ik af en toe mee en was toen al onder de indruk van die indrukwekkende consoles, de vele vreemde wereldwijde klanken, de geheimzinnige morsetekens… Later heb ik ook mijn brevet General Operator Certificate gehaald.”

Binnenvaart

Bij ons bezoek hangt er een bijna huiselijke sfeer op de werkvloer: het zonnetje schijnt, de MRCC-collega’s keuvelen gedempt, de zeehorizon kleurt strak en er heerst radiostilte. Toch wacht altijd het werk: “Naast de gesproken communicatie zelf, moeten we de binnenkomende mails, zoals de KMI-weerberichten of berichten aan zeevarenden, weer- en stormberichten… verwerken tot auditieve boodschappen. Tijdens de wacht is er nog de administratie, want over alle communicatie van die dag of nacht wordt een logboek en statistiek bijgehouden. Op bepaalde dagen kan het erg druk zijn en ben je na je 12 uur wachtlopen aan rust toe.”

Sandra Meeuw leent één oor voor onze vragen, het andere reserveert ze voor de oproepen die via Oostenderadio binnensijpelen. Maar de operator van dienst is evengoed de stem voor wie op de binnenwateren informatie krijgt of vraagt of in nood verkeert. “Jawel ook wie de Belgische kanalen en rivieren bevaart, kan rekenen op onze diensten. Vorig jaar hadden we zelfs meer berichten aan de schipperij aan de landzijde dan veiligheidsberichten voor zeevarenden”, zegt Sandra Meeuw. “Wij noteren toch zo’n 4.000 interventies voor de scheepvaart alleen per jaar.”

Wereldwijd

Waar het MRCC het centrale meldpunt is voor calamiteiten op zee en zo nodig de zoek- en reddingsacties coördineert, is Oostenderadio de stem vanop de wal voor zeeman en binnenschipper, bericht ze hen over veiligheid, weer- en loodsberichten en communiceert ze over het nood-, spoed- en veiligheidsverkeer. Eind jaren ‘90 stuurde Oostenderadio zijn laatste morsebericht de wereld in. Sindsdien hoort de telegrafie er tot de geschiedenis.

Oostenderadio is een erkend GMDSS-walstation (Global Maritime Distress Safety System), dat wereldwijd communiceert via radio en satellieten. Het kuststation luistert 24 op 24 uur, zeven op zeven, op de VHF-kanalen 16, 24 en 27. “Zo bereiken we de volledige Belgische Noordzee en nog een sector zee van onze buurlanden. Op de korte- en middengolf zijn we bijna wereldwijd te bereiken. De voertaal is Engels, maar het kan ook in het Nederlands vanwege de vele vissers en jachtlui”, verduidelijkt Meeuw.

Gestoeld op meer dan een eeuw pionierende maritieme radiocommunicatie blijft Oostenderadio een uniek kuststation: de stem van onze stad over de wereldzeeën.