Kortrijk en W13 dromen van brugfiguren in middelbaar: “Op school zie je het verhaal van een gezin”

Zes jaar na het opstarten van de brugfiguren in de kleuter- en lagere scholen, wil schepen Philippe De Coene (Vooruit) het terrein uitbreiden. In de schoot van het regionale welzijnsorgaan W13 wordt gewerkt aan brugfiguren voor de middelbare scholen. “De resultaten van het team spreken voor zich”, zegt De Coene. “In zes jaar tijd kwamen via hen 17.500 hulpvragen bij onze diensten terecht. Veel gezinnen zouden zonder brugfiguur onder de radar en dus in de miserie zijn gebleven.”

“Als je ziet wat deze mensen voor tientallen, honderden Kortrijkse gezinnen kunnen betekenen… Dan kan je niet anders dan vol bewondering over hen spreken.” Het zijn mooie woorden van Kortrijks schepen van Sociale Vooruitgang Philippe De Coene (Vooruit) aan het adres van de negen brugfiguren in zijn stad.

Die mensen werken vanuit het lokale bestuur in de scholen en vormen de brug tussen enerzijds het gezin en het kind en anderzijds de juiste sociale voorzieningen, diensten en instanties. Zes jaar na de lancering in het kleuter- en basisonderwijs, kan het team indrukwekkende resultaten voorleggen.

Tussen 2015 en december 2020 werden maar liefst 17.465 hulpvragen behandeld, goed voor 1.593 gezinnen en in totaal meer dan 4.250 kinderen. En de nood blijft toenemen: waar het in 2015 nog om 1.610 vragen ging, steeg dat cijfer in 2019 naar 4.444. Ook in 2020 lag het aantal hulpvragen – ondanks de lockdown en de schoolsluiting in het voorjaar – hoger dan in 2018.

“Die cijfers spreken voor zich”, oppert schepen De Coene. “17.500 vragen die via de brugfiguren bij onze diensten terechtkwamen. 1.600 gezinnen voor wie we een klein of juist heel groot verschil hebben gemaakt. Velen onder hen zouden zonder brugfiguur onder de radar van het OCMW en dus in de miserie zijn gebleven.”

De brugfiguren zijn een belangrijk onderdeel van wat De Coene de ‘uitkanteling van sociaal werk’ noemt. “Je moet je organisatie en je eigen mensen op het terrein brengen, bij de gezinnen in nood of kansarmoede zelf”, zegt hij. “In plaats van dat mensen naar ons moeten komen, proberen wij zoveel mogelijk naar de mensen toe te gaan.”

Kleine signalen

De initiële focus op jonge kinderen – kleuters tot en met leerlingen van het zesde leerjaar is volgens de schepen een hele belangrijke. “Hoe jonger we kinderen bereiken, hoe sneller we een gezin dat in moeilijkheden dreigt te komen kunnen helpen”, zegt hij. “Een leerkracht die merkt dat een kindje stil is in de klas, of vaak weent. Broer en zus wier ouders nooit naar het oudercontact komen, of een gezin waar plots de eetbonnetjes niet of heel laat worden betaald… Dat zijn signalen waar onze mensen bij het OCMW en de sociale diensten mee aan de slag gaan. Ook hun rol is immens belangrijk.”

“Dikwijls merk je dat achter die kleine dingen een heel verhaal zit. De waarheid, het échte verhaal van een gezin, zie je via een kind op de school. En door in die veilige omgeving contact te leggen en vertrouwen te winnen, neem je de grote drempels naar hulpverlening of andere sociale diensten weg. De meeste vragen hebben te maken met financiële zorgen, de school of de vrije tijd. Vaak zijn het heel praktische beslommeringen, maar we zien ook dat mensen met psychosociale issues aankloppen bij de brugfiguren.”

Geen toverstokje

“Wij helpen ouders vooral hun weg te vinden in wat er allemaal mogelijk is”, stelt Greet Driesens, een van de negen brugfiguren. “Vaak zijn de mogelijkheden onbekend, is er een zekere schaamte, of verliezen mensen zich in het doolhof aan administratie. Ook taalproblemen spelen een rol. Wat wij vooral zien, is dat ouders wel degelijk geholpen willen worden. Alleen weet men niet goed hoe of waar.”

Door in de veilige omgeving contact te leggen, neem je al veel grote drempels weg – Philippe De Coene, schepen van Sociale Vooruitgang

“Weet je, wij hebben geen toverstokje”, pikt haar collega Ann Wandels in. “Wij halen mensen niet uit de armoede, maar we maken hen wel sterker en zelfredzaam. Een papa zei ooit tegen mij: ‘Jij bent mijn gids. Je hoeft het niet te regelen in mijn plaats, maar je moet wel de weg tonen.’ Dat vat ons werk perfect samen. Wij nemen mensen bij de hand en geven een zetje waar nodig, maar uiteindelijk is het vooral aan hen.”

Hoe groot de gevolgen van de coronacrisis op kwetsbare gezinnen zullen zijn, is volgens de brugfiguren nog te vroeg om te zeggen. “Velen zijn blijven spartelen en doen dat nog altijd”, zegt Ann. “Niet alleen op vlak van leerachterstand bij de kinderen, maar ook financieel en zeker op mentaal vlak verwacht ik dat we nog lang niet alles hebben gezien.”

Regionaal ontwikkelen

Waar in 2015 vier scholen gebruikmaakten van de brugfiguren, zijn er vandaag al zeven die iemand vast over de vloer krijgen. Nog eens 24 andere kunnen een beroep doen op een mobiele brugfiguur. De volgende stap voor De Coene zijn brugfiguren in het middelbaar onderwijs, maar daarvoor moet gekeken worden naar een regionaal programma binnen W13. “Als lokaal bestuur kunnen wij enkel instaan voor gezinnen in Kortrijk, maar onze middelbare scholen trekken uiteraard jongeren uit de wijdere omgeving aan. We willen dus een regionale poot ontwikkelen die in de secundaire scholen de mensen bereikt en kan begeleiden naar de juiste diensten in hun stad of gemeente. We moeten daarin met de partners binnen W13 een goeie verdeelsleutel kunnen vinden, en zowel Vlaanderen als de federale overheid zouden dat project kunnen en moeten ondersteunen.”