De roots van Mien De Graeve liggen in Westouter, maar in september 2012 stapte ze in het vliegtuig richting Ouagadougou, de hoofdstad van Burkina Faso in West-Afrika. In september 2013 opende ze er ‘Le Foyer’, een restaurant en cultureel centrum. Vorige zomer volgde de terugkeer naar België, meer bepaald Gent. Sinds 2018 maakt ze deel uit van Enko Education, waarbij ze schoolprojecten coördineert in Afrika. Dat project werd ook al gesteund door Open Harten Poperinge.
“Afrika is in mijn leven gekomen nog voordat mijn leven begon… Mijn vader woonde al een aantal jaren in Zuid-Afrika, mijn moeder leerde hem daar kennen. Twee West-Vlamingen die elkaar ontmoeten in Zuid-Afrika”, lacht Mien De Graeve (47). Van 2012 tot 2022 was Burkina Faso haar thuis. Sinds half juli 2022 woont ze weer in Gent, de stad waar ze eerder 15 jaar lang woonde. Ze bezit een master Germaanse talen en Vergelijkende Cultuurwetenschappen (antropologie), en volgde een lerarenopleiding.
“Mijn ouders reisden samen door de Kalahari en de Namib Desert in Botswana en Namibië terwijl mijn moeder zwanger was van mij. Ik ben in Durban in Zuid-Afrika geboren, in de Belgische winter, maar in het zuidelijk halfrond, waar het op dat moment dus volop zomer is. Ik geloof graag dat alles dus in de sterren geschreven stond: mijn nood aan licht en zon, aan spontaniteit, aan avontuur… Zodra ik oud genoeg was om te beseffen dat ik in Zuid-Afrika geboren was – toen ik een jaar of vijf of zes was – groeide de droom om terug te gaan naar mijn geboorteplek”, legt Mien uit.
Rondreis
“Tijdens mijn studies heb ik heel hard gewerkt om genoeg te kunnen sparen voor de lange reis naar mijn geboorteplek. Na mijn tweede master heb ik ook echt die reis ondernomen, met mijn lief in die tijd: van september 2000 tot juli 2021 reisden we over land van Brussel naar Durban, door Europa, het Midden-Oosten ik heb Syrië gezien in al zijn glorie, voor alles daar verwoest werd… en heel oostelijk en zuidelijk Afrika. De reis eindigde met een bezoekje aan het ziekenhuis waar ik geboren ben, en aan het gemeentehuis van de wijk, waar ik het origineel van mijn geboortecertificaat ophaalde. Die tocht van elf maanden verankerde mijn band met Afrika denk ik, en deed ook de droom ontkiemen om op een dag in een Afrikaans land te ‘ondernemen’.”
Le Foyer
In september 2012 trok Mien voor onbepaalde duur naar Burkina Faso, om die droom van lokaal ondernemerschap vorm te geven. “Ik was een eerste keer in Burkina Faso geweest in 2009, toen heb ik daar in mijn eentje een hele maand gefietst. Ik trok toen vele eenzame kilometers door het stof, onder de hete zon, en ik ontdekte een land en een volk dat heel nauw aansloot bij mijn dromen”, legt Mien uit. “Toen ik in 2012 aankwam, had ik geen enkel aanknopingspunt. Ik had twee koffers en een fiets, en ik ben een nieuw hoofdstuk in mijn leven begonnen. Het eerste jaar heb ik vrijwilligerswerk gedaan voor een online platform voor microfinanciering. Tijdens dat eerste jaar heb ik de plek ontdekt waar ik mijn onderneming wilde opstarten. Het heeft veel voeten in de aarde gehad, maar een jaar na mijn aankomst in Burkina Faso heb ik mijn restaurant en cultureel centrum geopend in Ouagadougou (de hoofdstad van Burkina), Le Foyer. Het was een heel fijne plek, waar ik de visie van Thomas Sankara (revolutionaire president van Burkina Faso in de jaren ‘80) in de praktijk probeerde om te zetten: alles in Le Foyer van de borden tot de stoelen, van de maaltijden tot de artiesten die er kwamen optreden was lokaal. Ik ben er op relatief korte tijd in geslaagd om een heel divers publiek samen te brengen, elk weekend concerten te organiseren, een biomarkt op poten te zetten, een plek te creëren waar heel veel mensen zich thuis voelden”, vertelt Mien enthousiast.
Inbraken
“Het was financieel geen evidente tijd, maar op alle andere vlakken was het heerlijk. In Burkina Faso trouwde ik, had ik een gezin, was ik zes en een half jaar lang de mama van twee prachtige kinderen. Aan dat verhaal is jammer genoeg een einde gekomen, maar het maakt voor altijd deel uit van mijn leven”, aldus Mien.
“Eind 2017, na vier jaar, besloot ik Le Foyer te sluiten. Ik was het slachtoffer geworden van herhaaldelijke inbraken, vermoedelijk aangestuurd door mensen heel dichtbij. Ik kreeg geen enkele steun van de eigenaar van het gebouw. Mijn vertrouwen kreeg een deuk en ik begon daar bijna fysiek van af te zien. De vele tegenslagen en stokken in de wielen zorgden ervoor dat mijn onderneming ook financieel moeilijk houdbaar werd. Met veel pijn in het hart en een grandioos afscheidsfeest sloot ik af. En ik ging op zoek naar een ander project.”
Scholenproject
Enko Education werd haar nieuwe project. “De organisatie werd opgericht in 2014 door de Kameroenees Cyrille Nkontchou en de Fransman Eric Pignot. Het duo stelde zich vragen bij het heel kleine aantal Afrikaanse studenten in de universiteiten overal ter wereld. Met Enko willen ze aan een zo groot mogelijk aantal Afrikaanse jongeren hoogkwalitatief (internationaal) onderwijs bieden aan een toegankelijke prijs, om zo de weg en de deuren naar de beste universiteiten wereldwijd te openen. Overheden nemen in Afrika heel weinig verantwoordelijkheid op, dus de actie moet van private actoren komen. Enko Education is vandaag een netwerk van 14 internationale scholen, voor en door Afrikanen”, legt Mien uit.
“In een kleine advertentie zag ik een oproep van Enko. Ze zochten in Burkina Faso een school launcher, iemand die voor hen een Afrikaanse internationale school wilde oprichten in Ouagadougou. Ik was geïntrigeerd, stelde me kandidaat en kreeg een aantal maanden later de job. Ik kreeg exact zes maanden de tijd om uit het totale niets een school te creëren. Er was echt niets op dat moment: geen gebouw, geen legale structuur, geen bankrekening, niemand in De eerste maand spendeerde ik op mijn brommer, rijdend door de stad op zoek naar het gebouw dat de school kon herbergen. Voor mij was Enko Education het perfecte antwoord op wat ik zocht: het kruispunt tussen ondernemerschap en ethische doelstellingen.”
Vandaag is Mien vooral bezig met het opstarten van nieuwe scholen of de overname van bestaande scholen, van A tot Z. Enko Education heeft op dit moment 14 scholen in 9 Afrikaanse landen (Senegal, Ivoorkust, Mali, Burkina Faso, Kameroen, Zambia, Botswana, Zuid-Afrika en Mozambique). Samen is dat goed voor 5.000 leerlingen.
In twee werelden thuis
Mien hielp mee aan de realisatie van: opstart school in Ouagadougou in 2018, opstart en run HR-departement voor Enko Education in al de landen van het netwerk (2018-2022), studies voor nieuwe scholen in Zuid-Afrika, Ghana, Senegal (2022, 2023), overname van een school in Bamako, Mali en integratie van die school in het netwerk van Enko (2022-2023). In juli 2022 volgde de terugkeer naar België. “In feite heb ik niet echt gekozen… Ik denk dat het leven voor mij heeft gekozen. Mijn hele leven in Ouagadougou was verbonden met de kinderen. Dat ik hen niet meer kon zien na de breuk met mijn man, was elke dag een zeer harde confrontatie. Terwijl ik twijfelde over het feit of ik wel wilde blijven, en even naar België kwam om mijn familie te zien, werd mijn jongere broer Tim (muzikant Tiny Legs Tim, red.) erg ziek”, vertelt Mien.
“Uiteindelijk is hij tijdens een operatie op 25 mei 2022 gestorven. Diezelfde avond nog, toen ik met mijn andere broer Wies directeur Amnesty International Vlaanderen langs de Schelde in Gent wandelde, besliste ik dat ik Burkina Faso zou verlaten en een tijdje naar België zou komen. Sinds dat moment heb ik twee werelden denk ik, en in elk van die werelden ben ik thuis. Sinds mijn terugkeer naar België in juli 2022 ben ik ongeveer de helft van de tijd in Afrika, denk ik.”
Westhoek
Hoewel ze geboren is in Zuid-Afrika en momenteel in Gent woont, groeide Mien op in Westouter. “De Westhoek is voor mij in veel opzichten het huis in Westouter waar ik opgroeide, en de onmiddellijke omgeving daarvan. Die plek is de basis. Het is het punt waar ik altijd naar terugkeer, en ik denk dat dat voor mijn broers ook het geval was en is”, aldus Mien.
“De as van mijn broer Tim is ook uitgestrooid op de begraafplaats in Westouter. Daar komen we altijd weer samen. De stilte en de natuur daar, in welke weersomstandigheden ook, brengen mij altijd weer tot rust, en helpen me om de dingen helderder te zien.”
Info: www.enkoeducation.com.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
