Vroeger reisde men om te leren, nu volstaat het om met de regelmaat van de klok eens naar KW.be te surfen. Naar de donderdagrubriek ‘Mezinke!’ bijvoorbeeld, die elke week één typisch West-Vlaams woord op je loslaat én er ook de nodige uitleg bij verschaft.
De ‘fe’ is een letter die in het West-Vlaams soms wat wordt misbruikt. Hier en daar in onze provincie worden woorden die met een ‘v’ beginnen immers met een ‘f’ uitgesproken. ‘Fjirtig’ voor veertig, ‘foeboln’ voor voetballen, zelfs ‘e foase’ voor een vaas. En ook hier zijn er weer enkele dialectwoorden die gewoon uit het Frans zijn verbasterd. Zoals ‘een fersette’, waar ze een vork in het Frans ‘une fourchette’ noemen, en een ‘fring’, van het Franse ‘un frein’ voor een remsysteem. En ‘des fraises’, die kennen we ook allemaal, dus zo gek is dat niet.
Die gaan we dus netjes skippen voor deze aflevering, maar dat belet niet dat er nog genoeg lekkers te vinden is aan bijzonderheden in ons dialect, als het op de ‘f’ aankomt. Effe overlopen, in de vorm van een voorbeeld…
Voorbeeld: “Gistern ist in Brugge volledig uut de hand geloopn. Der was ne hangster bin gegrocht in ‘t Kantcentrum en dendeen et doar een oed wuufje gambeteerd, omdatn peisde dat eur werksje woran da ze bezig was vele geld weird was. Je zei dat-ie eur van kant gienk moakn, mo zie zei da ze zie hjile doagn diengn van kant makte. Beistdien zat ze heel den tied up eurne stoel te schuuvn, ‘t was echt een enorm frikkelgat. Nu, je duwde eur omme mè stoel en ol, pakte ne helen oop fruljes mee – toch wel zeker e fakke of fichtig – e frutte dermee weg, mè heel die santeboetiek oender ze frak. En loopn datn dei!”
>>BETEKENIS:
Frutn: Onstnappen, het hazenpad kiezen.
Fichtig: Vijftig.
E fakke: Een hand vol, meestal snel en slordig bij elkaar gescharreld, dus ook wel ‘een aensvulle’. Kan ook gezegd worden van een pluk haar uit de haardos. Daarbij aansluitend heb je ook nog ‘fietjefakkerij’, een zootje ongeregeld van prullen, rommel en banale niemendalletjes.
Fruljes: Kleine, frivole opsmuk. Aan klassieke vloertapijten heb je er wel eens aan de zijkanten hangen, aan bepaalde overgordijnen ook en zélfs aan sommige strandkledij voor dames. Fantasietjes dus, die dansen op het ritme en in de wind. Nou ja, tenzij het om die aan vloertapijten gaat, die blijven gewoon liggen…
Frikkelgat: Een ongedurig iemand die niet goed stil kan zitten.
Frak: Een jas. Toegegeven, deze heeft ook een verre oorsprong in het Frans. ‘Un frac’ was vroeger een stijlvol kostuum, een beetje lijkend op een ‘pitaleir’, en vooral gebruikt bij chique ceremonies.
*DISCLAIMER: De kans bestaat dat er ook streekgenoten zijn die het woord ‘mezinke’ niet kennen. Het gaat hier om een uitroep van lichte, positieve verbazing. In stripverhalen zou men al snel gewag maken van ‘warempel!’ in dit geval, of zelfs ‘nou breekt mijn klomp!’ ‘Mezinke!’ zeg je wanneer je plots iets opmerkt, waarover je al eerder je bedenkingen had gemaakt en waarvan nu blijkt dat het wel degelijk – tegen sommigen hun verwachtingen in – effectief zo is. “Goat-ie em nu woarlyk mè ze velo no Dardenn vertrokn zyn omdat-ie ‘t ontzag voe met den otto no de naftepoempe te ryn? Wacht, ‘k goan e kji kykn in ‘t kotje. Mezinke, ze velo is weg!”
In bepaalde regio’s van West-Vlaanderen heeft men het dan weer over ‘bezinke’ in plaats van ‘mezinke’. Hoe klein ons landje en hoe minuscuul onze provincie, dan nog blijft een dialect afhankelijk van streek tot streeks, soms zelfs van stad tot stad. Met deze rubriek willen we geenszins beweren alle wijsheid in pacht te hebben. Ken je een alternatief dialectwoord voor iets wat hier al aan bod kwam, laat het ons dan ook gerust weten via frederik.jaques@kw.be. Zo kwamen we intussen bijvoorbeeld al te weten dat aan de kust – zoals in Middelkerke – die uitroep van verwondering eerder klinkt als ‘me ziele (gods)’, wat ons mogelijk alweer een stapje dichter bij de oorsprong van het bizarre woord brengt!
(FJA)
Mezinke
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier