Vroeger reisde men om te leren, nu volstaat het om met de regelmaat van de klok eens naar KW.be te surfen. Naar de donderdagrubriek ‘Mezinke!’ bijvoorbeeld, die elke week één typisch West-Vlaams woord op je loslaat én er ook de nodige uitleg bij verschaft.
Aardig wat leuke woorden die in het West-Vlaams beginnen met een ‘e’, ook al omdat we soms – nou ja, meestal, nou ja, bijna altijd eigenlijk – de gewoonte hebben om hier en daar een ‘h’ weg te laten. ‘Hoog’ wordt ‘oge’, ‘in de hemel’ wordt ‘in den eemle’ en ‘recht naar de hel’ dan weer ‘rechte no d’elle’. Of ‘ertepit’, letterlijk ‘hartenput’, zoals in ‘amai, zuknen decolleté, ge kostn verre heel eurnen ertepit zien.’
Minstens even fascinerend zijn de West-Vlaamse versies van ‘iemand’, ‘iets’ en ‘ergens’. Vermoedelijk komen die in erg verbasterde vorm nog uit het Duits overgewaaid, al dan niet gedeeltelijk. ‘Ergens’ is in het Duits ‘irgendwo’, en de stap van daar naar ‘e(n)twoastn’ is niet zo gigantisch groot. En van ‘etwas’ kan je na enkele decennia en in de juiste omgeving wellicht wel uitkomen bij ‘etwuk’ – ook al klinkt het in sommige van onze regio’s zelfs nog dichter bij het origineel aan met ‘eentwa’.
De tegenhanger van ‘ergens’, ‘nergens’ dus, heeft in West-Vlaanderen dan weer minstens twee varianten, die op zich in niks lijken op ‘etwoastn’. Volgens de enen was er ‘nieverst etwuk te zien’, volgens de anderen ‘nowers’. Twee keer raden bij welk Engels woord die laatsten dan weer leentjebuur zijn gaan spelen.
>> ETWIEN / ETWOASTN / ETWUK
Betekenis: Iemand / Ergens / Iets. Zo simpel is het, eigenlijk.
Voorbeeld: “Mohow. Der angn ier nu kestluchtjes in uze paplauriern, der stoad’ier nu e kapelje woa dat er een endeklokke ant luwn is, der ligt nen okapi in de schwoat van nen olifant te sloapn up uze terrasse en der balanceert ne clow up nen éénwieler up den droad van uze omheininge, mè toeftjes crême fraiche up zyn elletuutn. En ‘t strafste van ol is: toet gistern amme zelfs nog ginnen ‘of! Wuk ist er ier vannacht gebeurd? Eet er ier etwien etwoastn etwuk gezien?”
*DISCLAIMER: De kans bestaat dat er ook streekgenoten zijn die het woord ‘mezinke’ niet kennen. Het gaat hier om een uitroep van lichte, positieve verbazing. In stripverhalen zou men al snel gewag maken van ‘warempel!’ in dit geval, of zelfs ‘nou breekt mijn klomp!’ ‘Mezinke!’ zeg je wanneer je plots iets opmerkt, waarover je al eerder je bedenkingen had gemaakt en waarvan nu blijkt dat het wel degelijk – tegen sommigen hun verwachtingen in – effectief zo is. “Goat-ie em nu woarlyk mè ze velo no Dardenn vertrokn zyn omdat-ie ‘t ontzag voe met den otto no de naftepoempe te ryn? Wacht, ‘k goan e kji kykn in ‘t kotje. Mezinke, ze velo is weg!”
In bepaalde regio’s van West-Vlaanderen heeft men het dan weer over ‘bezinke’ in plaats van ‘mezinke’. Hoe klein ons landje en hoe minuscuul onze provincie, dan nog blijft een dialect afhankelijk van streek tot streeks, soms zelfs van stad tot stad. Met deze rubriek willen we geenszins beweren alle wijsheid in pacht te hebben. Ken je een alternatief dialectwoord voor iets wat hier al aan bod kwam, laat het ons dan ook gerust weten via frederik.jaques@kw.be. Zo kwamen we intussen bijvoorbeeld al te weten dat aan de kust – zoals in Middelkerke – die uitroep van verwondering eerder klinkt als ‘me ziele (gods)’, wat ons mogelijk alweer een stapje dichter bij de oorsprong van het bizarre woord brengt!
(FJA)
Mezinke
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier