Vroeger reisde men om te leren, nu volstaat het om met de regelmaat van de klok eens naar KW.be te surfen. Naar de donderdagrubriek ‘Mezinke!’ bijvoorbeeld, die elke week enkele typisch West-Vlaamse woorden op je loslaat én er ook de nodige uitleg bij verschaft.
We gaan vandaag nog niet meteen verklappen aan welke letter we gekomen zijn, maar het is er eentje om ‘u’ tegen te zeggen. Voila, tot zover het verklapgrage Saartje Vandendriessche in onszelf. U raadt het al, en u zelf wellicht ook. Maar goed, we gaan ons niet langer in U-bochten wringen – uze karre keren staat niet in ons dialectenwoordenboek – en maar meteen van wal steken.
Met…
>>UPGETUTTEMATOOID
Betekenis: om het met een andere uitdrukking te zeggen: ‘geriengd en geketend’, voorzien van juwelen, make-up, en de zondagse kleren. ‘Als om door een ringetje te halen’, kortom. Of nog een mooie: ‘opgedirkt’. Door welke Dirk dat dan ook moge gebeurd zijn.
Voorbeeld: “Awel, Mariette, moej nog etwoastn no toe dèh? Ge stoa lik hjil upgetuttematooid, greed voe ‘t zwien deur de bjitn te joagn! Ah, ge bluuft geweun thuus? Ah, mo ge goat sebiets nog up de webcam mè jen anoeder, nu verstoa’k et!”
>>ULLEWUPPRE
Betekenis: Flessenopener, die zorgt dat de ‘uljes’ van het flesje afgewipt worden.
Variant: een ‘ulje’ is niets meer of niets minder dan een kroonkurk.
Voorbeeld: “Giovanni, ej gie nen ullewuppre an je sleuterangre? Gif em e ki! Nink, ‘k goa gin pientje opentrekn, mo ‘k en jukte a me rik en da’s ideaol voe mee te schartn.”
>>(JEN EIGEN) UPFRETN
Betekenis: Jezelf kapot ergeren.
Voorbeeld: “How vint, woa bluuft myne tring? ‘k Zitte mie ier nu ol e kart up te fretn. Binn’ een olf’eure ek me moendeling, ‘k goan der nooit up tyd groakn en gebuusd zyn!”
>>UUT DEN BAK GEBEETN ZYN
Betekenis: Benadeeld zijn, tekortgedaan zijn. Een uitdrukking die terug te brengen valt in de boerenstiel. Beeld je pakweg een rijtje biggetjes in, gezeten aan een voederbak, waarbij het zwakste danig aan de kant wordt geduwd dat het niet langer aan het voer kan.
Voorbeeld: “Ah moh keppe toch, en ol de kiendjes nu e crèmetje get en gie nie? Ziej gie woarlijks zo uut den bak gebeetn? Ochere toch! Kom ier, ‘k en nog ne lekstok lign voe je. ‘t Angt e bitje stof an, mo achter vuuf keers lekn goat dat ol weg zyn.”
*DISCLAIMER: De kans bestaat dat er ook streekgenoten zijn die het woord ‘mezinke’ niet kennen. Het gaat hier om een uitroep van lichte, positieve verbazing. In stripverhalen zou men al snel gewag maken van ‘warempel!’ in dit geval, of zelfs ‘nou breekt mijn klomp!’ ‘Mezinke!’ zeg je wanneer je plots iets opmerkt, waarover je al eerder je bedenkingen had gemaakt en waarvan nu blijkt dat het wel degelijk – tegen sommigen hun verwachtingen in – effectief zo is. “Goat-ie em nu woarlyk mè ze velo no Dardenn vertrokn zyn omdat-ie ‘t ontzag voe met den otto no de naftepoempe te ryn? Wacht, ‘k goan e kji kykn in ‘t kotje. Mezinke, ze velo is weg!”
In bepaalde regio’s van West-Vlaanderen heeft men het dan weer over ‘bezinke’ in plaats van ‘mezinke’. Hoe klein ons landje en hoe minuscuul onze provincie, dan nog blijft een dialect afhankelijk van streek tot streek, soms zelfs van stad tot stad. Met deze rubriek willen we geenszins beweren alle wijsheid in pacht te hebben. Ken je een alternatief dialectwoord voor iets wat hier al aan bod kwam, laat het ons dan ook gerust weten via frederik.jaques@kw.be. Zo kwamen we intussen bijvoorbeeld al te weten dat aan de kust – zoals in Middelkerke – die uitroep van verwondering eerder klinkt als ‘me ziele (gods)’, wat ons mogelijk alweer een stapje dichter bij de oorsprong van het bizarre woord brengt!
(FJA)
Mezinke
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier