Vroeger reisde men om te leren, nu volstaat het om met de regelmaat van de klok eens naar KW.be te surfen. Naar de donderdagrubriek ‘Mezinke!’ bijvoorbeeld, die elke week één typisch West-Vlaams woord op je loslaat én er ook de nodige uitleg bij verschaft.
Bon, tijd voor een ‘potje kaffie’ met een beetje melk uit de ‘pulle’, want met het overzicht van vandaag – we zijn bij de letter ‘p’ aanbeland, mocht u dat nog niet gemerkt hebben – zijn we wel eventjes zoet. Dialectwoorden beginnend met die letter vinden was een koud kunstje en dan zijn we er ongetwijfeld nog heel wat vergeten. Deze zijn alvast de moeite…
>>PIAENEWYZE
Betekenis: beetje bij beetje, gaandeweg, in stijgende lijn maar zonder dat het echt opvalt.
Voorbeeld: “Tiepme daj gy piaenewyze dinne plekn i’je kruune begunt te kriegn é. Is je vrommins zukke lastige joat? Hahaha.”
>>PAENE
Betekenis: ribfluweel
Voorbeeld: “Oe noemn ze da nu were, zukne broek, mjistol in ‘t bruun, mè rebbeltjes in? Njin, ginne vuule pamper, k’ bedoele ne paene broek!”
>>POEPGOAI
Betekenis: oelewapper
Voorbeeld: “Mo is dat ogliek wok ne poepgoai, diene Didier. Dien et nu de bloeze va ze vrouwe angedoan en de knoptjes zyn toch nog verkeerd toe wok.”
>>PRENTE
Betekenis: knappe vrouwelijke verschijning, in dit geval meestal in combinatie met de partner aan de zijde
Voorbeeld: “Kyk no Patje. J’is nog mo were van Moskou en je moe ze prente ol ne kji komn shown wi. Nu, ‘t is e snelle, da’s woa. Ze zoe’t nog meugn vroagn mè ne snak.”
>>PEIREBOOM ZETN
Betekenis: iets ondersteboven zetten, meestal om er herstellings- of schoonmaakwerken aan uit te voeren.
Voorbeeld: “How joengetje, pakt eki je velo vaste bie ze steur en ze zoate en kjirt em ekir omme. Ja, zet em mo peireboom, ‘k goan ton de keetn were uplegn. Teure beistien achter e slunse dak sebiets men andn kun’ ofkuusn.”
>>PINTN
Betekenis: jezelf mooi opdirken voor een feestelijke aangelegenheid, niet te verwarren met ‘pientn’ (pilsjes) dus.
Voorbeeld: “Ja gedomme, Bianca, goaj vanoavn e staptje zetn joag? Ge zy je lik azwo an’t pintn? Ah, ge wilt achter zyn uptreedn up de foto met Jo Vally! Leg mo zere nog e poar bekn mè je krultange en stikt jen epoletn in!”
>>PREUTELEKKRE
Betekenis: schoothondje, meestal een yorkshire of een poedel.
Voorbeeld: “Ja goendag madam, sorry dak by joe anbelle mo ‘k en doa juste up etwot getortn en ‘k peize dat een oendje wos. Ej gie e kort dik preutelekkertje? ‘t Is nu ne lange platn.”
>>PIEKNS
Betekenis: ‘schoppen’, maar dan in de betekenis van de variant in het kaartspel, zoals je ook ‘koekns’ hebt.
Variant: ‘piekezot joagn’: schoppenboer jagen.
Uitdrukking: ‘van piekns geboarn’: doen alsof je neus bloedt. Wie weet ook wel terug te brengen naar het kaartspel, waarbij je als deelnemer – om het met een ander kaartspel te zeggen – al eens een ‘pokerface’ moet opzetten als iemand die schoppenboer overweegt uit je aanbod te gaan plukken.
>>PORTREITE
Betekenis: erg harde trap tegen de bal in het voetbalspel.
Voorbeeld: “Ja goenoene! Ej die golle gezien van Victor Vazquez? Dien bol komt doar of, je pakt dat in ene kji up ze savatte en vlamme, een portreite recht’ in den oak. Proto et em nog get, mo ‘k peize da ze viengers verschoeperd zyn.”
>>PIELEBOET RECHTE
Betekenis: loodrecht, waterpas, al hoeft het niet altijd letterlijk zo secuur te zijn: een leerling kan in de klas ook ‘pieleboet rechte’ zitten.
Voorbeeld: “Ek ik gistern leute get! Rudy kwam thuus van ze werk, en zegtn ‘ken doa juste nen tap geschoorn’, zegtn ja ‘k pakke die viezemachine vaste mo der was etwuk mis mee en ‘k krege ne snak van den illetriek’, zegtn ‘da was nie normaal, zukne snak zeg!’ ‘k Zegge ja ‘Rudy’, zeg ik, ‘k zegge ‘k zien’t vint’, ‘k zegge ‘ol jen oar stoa pieleboet rechte!’ Mo vint toch, ek ik leute get. Surtoe omdatn-ie kletse is!”
*DISCLAIMER: De kans bestaat dat er ook streekgenoten zijn die het woord ‘mezinke’ niet kennen. Het gaat hier om een uitroep van lichte, positieve verbazing. In stripverhalen zou men al snel gewag maken van ‘warempel!’ in dit geval, of zelfs ‘nou breekt mijn klomp!’ ‘Mezinke!’ zeg je wanneer je plots iets opmerkt, waarover je al eerder je bedenkingen had gemaakt en waarvan nu blijkt dat het wel degelijk – tegen sommigen hun verwachtingen in – effectief zo is. “Goat-ie em nu woarlyk mè ze velo no Dardenn vertrokn zyn omdat-ie ‘t ontzag voe met den otto no de naftepoempe te ryn? Wacht, ‘k goan e kji kykn in ‘t kotje. Mezinke, ze velo is weg!”
In bepaalde regio’s van West-Vlaanderen heeft men het dan weer over ‘bezinke’ in plaats van ‘mezinke’. Hoe klein ons landje en hoe minuscuul onze provincie, dan nog blijft een dialect afhankelijk van streek tot streeks, soms zelfs van stad tot stad. Met deze rubriek willen we geenszins beweren alle wijsheid in pacht te hebben. Ken je een alternatief dialectwoord voor iets wat hier al aan bod kwam, laat het ons dan ook gerust weten via frederik.jaques@kw.be. Zo kwamen we intussen bijvoorbeeld al te weten dat aan de kust – zoals in Middelkerke – die uitroep van verwondering eerder klinkt als ‘me ziele (gods)’, wat ons mogelijk alweer een stapje dichter bij de oorsprong van het bizarre woord brengt!
(FJA)
Mezinke
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier