De Commonwealth War Graves Commission start in 2023 een grootschalige restauratie van de Menenpoort. Ongeveer twee jaar zal het iconische WO I-herdenkingsmonument in hartje Ieper in de steigers staan. De Vlaamse Overheid draagt haar steentje bij met een premiebedrag van 1,6 miljoen euro. Minister Matthias Diependaele zakte af naar Ieper om de premieovereenkomst te ondertekenen onder de Menenpoort.
In 2019 toonde uitgebreid onderzoek aan dat de Menenpoort structureel in orde is, maar om het behoud van het monument op lange termijn te garanderen wordt het monument toch gerestaureerd. Onder andere door waterinfiltratie door het dak was er een risico op problemen. “Het is een gebogen dak waar waterdichting op ligt”, legt Geert Bekaert, area direct uit. “Die is al verschillende keren hersteld geweest. Dat betekent dat er ook plaatsen zijn waar we niet meer goed aan kunnen en waar er waterindringing, met als gevolg schade aan natuurstenen en panelen eronder. Daar komen dan uitbroeiingen, zouten die migreren enzovoort. Dat moesten we oplossen.”
Naampanelen
De CWGC stelde Architectenbureau Bressers Erfgoed aan voor bijstand in de voorbereiding en opvolging van het project. Na afronden van de openbare aanbestedingsprocedure komt de Menenpoort vanaf het voorjaar 2023 in de stellingen te staan, en dit voor een duurtijd van ongeveer twee jaar. “Een onderdeel van de werken is het restaureren van de natuursteenelementen waar nodig, zoals de 1.065,36 m² naampanelen met de individueel gegraveerde namen van de vermisten, de leeuw en de sarcofaag op het dak”, zegt Geert Bekaert, area director van de Commonwealth War Graves Commission (CWGC) in West- en Zuid-Europa. “Verder omvatten de werken ook het hernemen van de gehele dakdichting, het opnieuw voegen van de baksteengevels met kalkmortel, het herstellen en herschilderen van het indrukwekkende cassette-plafond, en diverse herstellingen aan de kelders, de trappentorens, en de bronzen oculi (de ronde openingen in het dak, red.).”
Eco-dak
Duurzaamheid, innovatie en veilige toegankelijkheid vormen de rode draad doorheen de restauratie. “Bij elk onderdeel van de werken staat de recuperatie van authentieke materialen voorop”, vervolgt Geert Bekaert. “Zo kiezen we voor een eco-dak: een stukje natuur boven op het monument, dat zorgt voor extra biodiversiteit op en rond de Menenpoort. Een eco-dak is bovendien een slimme en duurzame keuze: de beschermende eigenschappen verlengen de levensduur van de dakdichting aanzienlijk. Het eco-dak trekt ook een brede waaier aan insecten aan, zoals bijen en vlinders. Op het dak komt er ook een loopbrug om gemakkelijker en op een veiligere manier onderhoud te kunnen uitvoeren. Het huidige verlichtingsconcept met halogeenspots en tl-lampen wordt geoptimaliseerd met duurzamere ledverlichting, wat een lager energieverbruik en minder onderhoudskosten zal betekenen.”
Lees verder onder de foto.
Nadat de CWGC in 2021 intekende op de thematische oproep ‘Erfgoed en Toerisme’, kenden Vlaams minister van Erfgoed Matthias Diependaele en Vlaams minister van Toerisme Zuhal Demir een premiebedrag van 1,6 miljoen euro toe voor de restauratie van dit iconisch erfgoed. Minister Diependaele kwam dinsdag speciaal naar Ieper om de officiële premieovereenkomst voor de restauratie te ondertekenen. “Ons erfgoed vertelt het verhaal van onze gedeelde geschiedenis en Vlaamse identiteit”, zegt Matthias Diependaele. “Het geeft vorm aan wie we zijn. Dat we onze jongeren leren van waar we komen, is essentieel. Iconische gebouwen als de Menenpoort kunnen we dan ook beschouwen als monumentale geschiedenisboeken. Dankzij Vlaamse steun kan de CWGC de restauratiewerken aanvangen en de erfgoedbeleving verder uitwerken. Zo maken we dit monument klaar voor een duurzame toekomst en vergeten we de 54.000 namen van slachtoffer die in deze poort gebeiteld staan nooit.”
Vredesstad Ieper
Ook de Stad Ieper staat achter het project en draagt 300.000 euro subsidie bij. “De Menenpoort is een van de grote uithangborden van Ieper maar bovenal een monument met vele betekenissen”, zegt burgemeester Emmily Talpe (Open Ieper). “Een eerbetoon aan wie sneuvelde voor onze vrijheid, een herinnering aan ons verleden en ruimer aan het verlies dat oorlog met zich meebrengt. Het symboliseert zo ook waarom onze stad haar engagement als Vredesstad met veel overtuiging opneemt. Toeristen zijn steevast onder de indruk maar ook voor ons Ieperlingen heeft de Menenpoort een speciale betekenis.”
Miljoenen euro’s
De resterende kosten worden gedragen door de CWGC zelf, die op zich gefinancierd wordt door de volgende zes Commonwealth naties: het Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Indië en Zuid-Afrika. “Over het totaalbedrag kan ik nog geen uitspraken doen omdat we op dit ogenblik nog in de aanbestedingsfase zijn, maar ik kan wel zeggen dat we met de CWGC nog miljoenen euro’s zelf zullen bijdragen”, zegt Geert Bekaert.
100ste verjaardag
Dat de Menenpoort nu gerestaureerd wordt is geen toeval. De grote drukte na de eeuwherdenking van de Eerste Wereldoorlog is voorbij en in 2027 wordt de 100ste verjaardag van het iconische monument gevierd. Het ‘Ypres (Menin Gate) Memorial’ werd op 24 juli 1927 ingehuldigd voor het grote publiek als ‘Memorial to the Missing’ – het herdenkingsmonument voor de Eerste Wereldoorlog, waarop meer dan 54.000 vermiste strijdkrachten uit het Gemenebest (Commonwealth) bij naam worden herdacht.
Expo op de vestingen
De CWGC grijpt de werken aan om zowel de geschiedenis van het monument als de aan de gang zijnde restauratiewerken in de verf te zetten. Op de Ieperse vestingen komt de tentoonstelling ‘The Menin Gate: Moments’ met tekeningen van de gerenommeerde Britse illustrator Tom Cole. Via de ‘Virtual Menin Gate’ wordt een virtuele toegang gecreëerd tot de namen van meer dan 54.000 vermisten op de Menenpoort.
Last Post
De vraag is ook welke impact de ingrijpende werken zullen hebben op de Last Post-ceremonie, die iedere dag stipt om 20 uur plaatsvindt onder de poort. “Het zal ruim anderhalf jaar moeilijk werken zijn voor ons, maar moeilijk gaat ook”, zegt Benoit Mottrie, voorzitter van de Last Post Association. “We voorzien om de ceremonie ietwat te verplaatsen naar de brug in plaats van onder de poort. Dus de klaroeners zullen plaatsnemen op nagenoeg dezelfde plaats, maar ze zullen draaien naar de andere richting zodanig dat we het publiek op de brug kunnen zetten. Daar hebben we wel wat plaats. Voor het grootste deel van de tijd zal dat lukken. Als er machines in de weg staan zullen we ons opnieuw moeten verplaatsen, en dan zal het ofwel aan de andere zijde van de poort zijn – de kant van de binnenstad dus – of de bovenzijde van de Menenpoort.”
“We moeten een beetje flexibiliteit tonen. Je kunt geen paard beslaan als je het aan het berijden bent. We hebben al op veel momenten gevochten om de Last Post te kunnen laten doorgaan, nu met de werken gaan we dat ook zeker blijven doen. Covid heeft ons niet kunnen tegenhouden, nu laten we ons ook niet tegenhouden”, besluit Benoit Mottrie.
Volg de restauratie op de voet op www.cwgc.org.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier