‘Ondeugende zorg: humor in gekkenwerk.” Zo heet het nieuwe boek van de Tieltse zorgethicus Linus Vanlaere en professor Roger Burggraeve. Daarmee onderstrepen ze het belang van spontaniteit en een glimlach in de zorgwereld. “De zorg wordt altijd als een zachte sector omschreven, maar kan vaak keihard zijn”, zegt Linus. “En dan kan humor een groot verschil maken.”
In zijn boek toont Linus Vanlaere zich een fervent voorstander van een vleugje humor in de zorgsector, zeker in de huidige coronacrisis. “De juiste vorm van humor op het juiste moment, dat kan een moeilijke situatie volledig ontmijnen en voor een compleet andere sfeer zorgen”, klinkt het.
Op uw visitekaartje staat te lezen dat u zorgethicus bent. Wat houdt dat precies in?
“Ik vertrek vanuit de kernwaarden: betrokkenheid, aandacht, verantwoordelijkheid… Met die achtergrond op zak denk ik als zorgethicus na hoe zorgrelaties kunnen openbloeien en er een echte connectie tussen bewoner of patiënt en zorg- of verpleegkundige kunnen ontstaan. Over hoe we studenten verpleegkunde kunnen laten groeien in het bieden van warme zorg. En vooral: hoe we daarvoor de juiste randvoorwaarden creëren in organisaties.”
Dan moet 2020 ook voor u een bizar jaar zijn. Hoe kijkt u naar afgelopen maanden?
“We bevinden ons in een erg uitdagende situatie. Warme zorg bieden is vandaag niet altijd even evident. De coronacrisis laat zien hoe we als samenleving tekortschieten tegenover kwetsbare ouderen. We zetten te weinig in op zorg en we hebben er te weinig voor over. Dat levensmoeheid bij ouderen toenam tijdens de lockdown, zou dat ook niet komen omdat ze zich nu helemaal in de marge van het samenleven geprangd zien?”
Wie is Linus Vanlaere?
Privé
43 jaar oud, woont met zijn echtgenote Nele Gunst en de kinderen Pieter-Paul (7) en Felix (6) in de Ieperstraat.
Afkomstig van Wingene, zoon van Paul Vanlaere en Mieke Landuyt. Broer van Bert (41), die in Brugge woont.
Loopbaan
Licentiaat godsdienstwetenschappen en theologie aan de KU Leuven, gevolgd door een doctoraat over zorgethiek aan het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht.
Zorgethicus en docent aan Vives Kortrijk en Brugge. Verbonden aan sTimul Vives Roeselare.
Vrije tijd
Het gezinsleven, bestuurder bij Dominiek Savio en lezen.
Hoe is het idee voor dit boek gegroeid?
“De contouren kregen al voor de start van deze pandemie vorm, maar de inhoud is relevanter dan ooit. Humor speelt een erg belangrijke rol om met spanning om te gaan. En de zorgsector kan bol staan van de spanningen. Je werkt met mensen die vaak erg zorgbehoevend zijn, je staat onder constante tijdsdruk, je moet meer doen met minder middelen… Ga daar maar eens mee om. Er is ook een morele stress: als zorgverlener wil je je job goed doen en voldoende tijd hebben voor met wie je bezig bent, maar die is er niet altijd. Dat kan doorwegen.”
Ik kan vaak zeer ernstig zijn, maar ik neem mezelf niet te serieus – Linus Vanlaere
Hoe kan humor daar dan een verschil in maken?
“Het helpt zeker om te relativeren en even te ‘ontluchten’. Anders restten er twee opties: een burn-out of een je m’en fous-mentaliteit. Die zijn allebei even dodelijk voor de sector. Het komt er vooral op aan om je eigen vorm van humor te hanteren. De ene houdt van ironie, de andere heeft een erg droge vorm van humor… Ik hanteer daarbij graag een mooie quote van Aristoteles: ‘humor is het midden tussen twee uitersten: de platte grappenmaker lacht te veel, de lomperik te weinig. In het midden ligt geestigheid.’ Alleen is die voor iedereen anders. Je moet gewoon de ruimte krijgen om te groeien in verbindende en respectvolle humor. Oefenruimte om in elke situatie het ‘juiste midden’ te vinden.”
We bevinden ons middenin de tweede coronagolf. Kan een glimlach wat druk wegnemen?
“Zonder twijfel. Begrijp me niet verkeerd: in de zorgsector ís er al veel humor. Ik ben er zeker van dat er een pak wordt afgelachen met de bewoners en patiënten. Ik kreeg onlangs een mooie anekdote te horen. In een wzc was een zorgkundige een bewoner aan het verzorgen en uiteraard droeg ze haar mondmasker. Plots begon de bewoner te hoesten en viel een snoepje vanuit zijn mond pal in het mondmasker van de dame in kwestie. Daar kan je ofwel erg serieus mee omgaan, maar de zorgkundige vroeg om haar volgende keer een vers snoepje te geven. Prachtig gedaan, toch?”
Hoe groot is uw respect voor mensen die in de zorgsector werken?
“Enorm groot. Tijdens de eerste golf zijn ze van zero naar hero gegaan. Nu moeten we erover waken dat ze niet opnieuw een zero worden. Weet je, de zorg wordt altijd als een zachte sector omschreven. Je werkt met mensen, verzorgt hen… Maar eigenlijk is het vaak een keiharde wereld. Veel ruimte om je emoties te tonen en te kanaliseren is er vaak niet. Terwijl dat nu meer dan ooit nodig is. En humor kan daar een goeie aanzet voor zijn. Ik heb één gouden raad voor al wie in de zorg werkt: dúrf je te wagen aan geestigheid. Je mag er ook eens compleet naast zitten, dan weet je dat iets niet werkt en kan je de volgende keer iets anders proberen. Maar uiteindelijk zal je een connectie hebben. En dat is wat telt.”
Wie een boek over humor schrijft, moet ook zelf geweldig grappig zijn, toch?
(lacht) “Ik kan vaak zeer ernstig zijn, maar ik neem mezelf tegelijk niet te serieus. Ik heb het nogal voor ironie en lach ook graag met mezelf. Zelfrelativering is het begin van alle wijsheid. Ik hoop dat we met dit boek de vele mooie mensen in de zorgwereld kunnen helpen, want ze verdienen alle steun.”
‘Ondeugende zorg: humor in gekkenwerk’ schreef Linus Vanlaere samen met professor Roger Burggraeve en is uitgegeven bij Lannoo. 162 pagina’s, 22,5 euro.
Belfortbabbel
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier