Van 1958 tot 1991 was Gerard Breughe veldwachter in Sint-Eloois-Winkel. Gerard ‘de Garde’, zoals iedereen hem kende, slaagde er meestal in disputen in der minne op te lossen. Over zijn leven en werk verschijnt nu ook een boek dat bij heel wat dorpsgenoten nostalgie zal opwekken.
Komende zondag is het feest bij Gerard Breughe en Clara Vansteenkiste. Dan vieren ze hun 65ste huwelijksverjaardag. Eigenlijk tien dagen voor de feiten, maar zo kan iedereen erbij zijn. Het echtpaar heeft drie zonen en zes kleindochters. Eerder dit jaar mocht Gerard ook al 90 kaarsjes uitblazen en toen werd hij verrast door kleindochter Pauline.
“Op het einde van mijn carrière bij de politie deed de computer zijn intrede, maar ik hield die boot toen wat af. Maar na mijn pensioen tikte ik eerst op mijn typemachine en later op een laptop door de jaren heen stukjes uit over mijn jeugd en over mijn jaren als veldwachter.” De familie had ondertussen de hand kunnen leggen op Gerards schrijfsels en kleindochter Pauline goot die in een boek dat door enkele Winkelse eindredacteurs nog eens werd nagelezen.
Broer (12) verloren
Het boek bestaat uit twee grote luiken. Zijn jeugd in Moorsele en de jaren als veldwachter in Sint-Eloois-Winkel. “Ik kom uit een gezin van zes kinderen, de vier broers werden gevolgd door twee zussen. Maar net na de oorlog verloor ik mijn broer Antoon. Terwijl er overal volop bevrijdingsfeesten aan de gang waren, hadden de Engelsen de Duitse munitiedepots opgeblazen. Voor het kasteel aan Moorsele stond het vol met uitgebrande wagens. Voor ons was dat natuurlijk een aantrekkelijk speelterrein, maar voor mijn broer bleek het fataal. In zijn handen ontplofte een stuk munitie, diezelfde avond overleed hij in het ziekenhuis. Hij was pas 12 jaar oud.”
Een klap voor de familie. Moeder was meester-kleermaker en had vaak meisjes in de leer, vader was een kleine vlashandelaar. Gerard leerde weven en kwam in Winkel terecht toen Jan Vandeputte de zaak van zijn werkgever overnam en meteen ook Gerard in dienst nam. Hij was ook anderhalf jaar soldaat en toen Jan Vandeputte zich associeerde met een wasmachinebedrijf uit Hulste was hij ook een tijdje voyageur.
“Ik ging van deur tot deur om wasmachines en droogkasten te verkopen. Maar intussen had ik ook al het plan opgevat om veldwachter te worden. Met Clara woonde ik toen al in een huisje bij het kasteel en vlak bij mijn werk dus. Ik slaagde in mijn examen in Brugge en in die periode gingen er ook veel veldwachters met pensioen. De meesten waren benoemd kort na de Eerste Wereldoorlog. In totaal stelde ik me in een negental plaatsen kandidaat: van Schuiferskapelle tot Noordschote. Ik kon dus ook ergens helemaal elders beland zijn. In Dadizele was ik bijvoorbeeld eerste kandidaat, maar de gouverneur koos voor de tweede. In Winkel haalde ik het wel voor Frans Lefevere, die me als eerste kwam feliciteren. Ik volgde daar Camiel Vuylsteke op.”
Hondentelling
Gerard woonde toen al in Winkel, maar leerde al snel heel het dorp kennen. “Dat kon ook niet anders. Je moest van huis tot huis gaan om de hondenbelasting te innen. Bij mijn voorganger waren er in Winkel 130 honden, bij mijn telling kwam ik aan 180”, lacht Gerard. “De honden kregen toen ook een medaillon dat je aan hun halsband kon hangen als bewijs dat je betaald had; je kon het vergelijken met de veloplakken. Dat ging uit van de provincie, maar de gemeente kreeg daar ook een percentage van omdat wij het moesten incasseren.”
Het grootste deel van zijn carrière werkte Gerard onder burgemeester Robert Carton. “Ik heb nog enkele maanden Edmond Vandenbussche gekend, maar daarna was het dokter Carton, met wie ik het goed kon vinden. Hij gaf me ook veel verantwoordelijkheid. Na de fusie was Firmin Debusseré burgemeester, toen kreeg ik er ook collega’s uit Rollegem-Kapelle en Ledegem bij. Maar ik mocht altijd mijn ding blijven doen in Winkel. Bij grotere manifestaties hielpen we elkaar. Zo kreeg ik ook hulp tijdens Winkel Koerse. Dat was natuurlijk altijd een hoogdag, al heb ik ook de tijd geweten dat ze nog een paard uit de wei moesten halen om toch maar een deelnemersveld te hebben.”
Gerard kende zijn dorp en achter de gevels ging er wel vaker wat kommer en kwel schuil. Gerard probeerde altijd te bemiddelen. Iedereen kent het beeld ook van de garde op zijn fiets, een politiewagen was er toen niet. Grote criminaliteit viel er niet te bestrijden in het dorp, maar één keer moest hij de hulp van de Rijkswacht inschakelen. “Er was een familie in Winkel komen wonen, maar in dat gezin werden de kinderen aan hun lot over gelaten. Mevrouw Carton was meter van hun zevende kind en op de duur konden we het niet meer aanzien en besloten we de kinderen op school af te halen en hen naar Stella Maris in Kortrijk te brengen. De kinderen die op school zaten, moesten we letterlijk vangen, de kleinsten werden thuis opgehaald. Tekenend was dat die daar alleen zaten, vader en moeder waren elders koffie aan het drinken. Maar toen we terugkwamen van Kortrijk vernamen we dat de vader als een bezetene door Winkel aan het rijden was en dat hij dreigde met zijn wagen in te rijden op de schoolkinderen als die ’s middags naar huis zouden gaan. Hij maakte voortdurend toertjes door het dorp, reed me ook bijna aan, maar uiteindelijk kon ik zijn band lek schieten. Met hulp van een vrachtwagen die zich dwars over de weg had geparkeerd, konden we hem uiteindelijk vatten. Hij heeft daarna een tijdje in de gevangenis gezeten en toen hij vrijkwam, verkondigde hij overal dat hij me zocht. Wel, ik ben zelf op hem afgestapt. Uiteindelijk verhuisde hij naar Luik en ook daar kwam hij opnieuw in contact met het gerecht wegens zedenfeiten met zijn kinderen.”
Gewiekste technieken
De technieken waarover de politie toen beschikte, zijn natuurlijk niet te vergelijken met die van vandaag, maar toch slaagde Gerard er in om op een gewiekste manier plegers van feiten te doen overgaan tot een bekentenis. “Een vrouw was komen klagen dat ze begluurd werd toen ze in het bad zat. De gluurder stond daarbij op een fiets die tegen de muur stond, om zo door het hoge raampje binnen te kijken. Ik wist al in welke richting ik moest zoeken, maar die man zou zeker ontkennen. Dus had ik met plaaster een afdruk gemaakt van zijn fietsbandenspoor. Het was eigenlijk ongelofelijk hoe goed dat matchte met zijn fietsband.”
Een andere keer kwam er grafologie aan te pas. “Bij een kapster was de portefeuille van een van de klanten gestolen. Vier andere dames waren ook in het salon geweest, dus had ik vier verdachten. Ook nu wist ik snel wie de dievegge was, maar ik moest nog een bekentenis hebben. Ik moest ook de andere ‘onschuldige’ dames ondervragen en die waren daar niet mee opgezet. Ik bleef maar op de nagel kloppen tot plots in het gemeentehuis een enveloppe met duizend frank en een begeleidend briefje zat. Maar daarmee was voor mij de kous niet af. Ik vroeg de dames om enkele zinnen te schrijven en zo kon ik de dader ontmaskeren. De dame die ik van meet af aan verdacht, was ook de schuldige. Ze schreef met een kenmerkende ‘z’, ze kon uiteindelijk niet meer ontkennen.”
Het boek De memoires van Gerard de Garde was eigenlijk eerst alleen bestemd voor familie, maar wordt nu op algemene aanvraag voor iedereen te koop gesteld.
Het boek is te verkrijgen via voorintekening. Stuur een berichtje naar gerardb@scarlet.be of schrijf 25 euro over op BE93 7330 5998 8567met vermelding van naam en adres. Intekenen kan tot na Winkel Koerse 2021.
