Jimmy Vandewalle (51) is 20 jaar grafdelver op Tieltse begraafplaatsen: “Twee jaar geleden mijn eigen moeder begraven”

Grafdelver: het is geen job als een ander, maar Kanegemnaar Jimmy Vandewalle beoefent ‘m al 20 jaar in combinatie met zijn werk als tuin- en landschapsarchitect. “In mijn eerste maand werd ik meteen met 34 begrafenissen geconfronteerd.”

Afspraak bij Jimmy Vandewalle kort voordat hij naar de begraafplaats moet vertrekken. “Ik ga straks de vader van een collega-muzikant bij de Royalty Busters bijzetten in een urnenkelder. Ik stelde die kameraad voor om het samen te doen, maar dat vond hij te emotioneel. Alle begrip. Respect voor de nabestaanden en een serene aanpak, daar draait het op zo’n moment om.”

Hoe wordt een mens op een dag grafdelver?

Jimmy Vandewalle: “Mijn toenmalige partner werkte op de stadsdiensten en vond dat ik maar eens moest meedoen aan de openbare aanbesteding voor het onderhoud van de Tieltse begraafplaatsen. Daar hoort ook de grafdienst bij. De meeste steden en gemeenten geven die opdracht in handen van de eigen technische dienst, maar Tielt vormt een uitzondering op die regel. Ik won het pleit en trok snel vrij goed mijn streng op het kerkhof. Was er in mijn kinderjaren een begrafenis in het dorp, dan sprong ik op mijn fiets om het openliggende graf te gaan zoeken. In zekere zin fascineerde mij dat.”

“Toen ik in 1991 mijn vader op amper 61-jarige leeftijd verloor door een medische fout, begon ik meer en meer de aanwezigheid van vrienden en kennissen in zo’n rouwperiode naar waarde te schatten. Het was nog de tijd dat er geen gsm’s waren om te sms’en en dat je echt moest bellen of ter plekke diende te gaan om familieleden te condoleren. Heel wat mensen blokkeren op zo’n moment, omdat ze niet weten wat te zeggen. Na het overlijden van mijn vader maakte ik er een erezaak van om er echt te zijn voor familie en vrienden die daar nood aan hebben in zo’n moeilijke periode. Al 20 jaar probeer ik dat ook als grafdelver.”

In al die tijd moet je al heel wat mensen begraven hebben die je goed kent?

“Absoluut. Onder meer een ex-klasgenoot uit het college, die jammer genoeg alleen raakte en onder invloed van foute vrienden aan de rand van de maatschappij belandde. Hij stierf in een OCMW-flatje en werd in aanwezigheid van een handvol mensen begraven. Zonder noemenswaardige afscheidsdienst, zonder bloemen, zonder zerk… Als ik aan zijn graf passeer, houd ik nog soms even halt… Niemand verdient het om zo te eindigen.”

Respect voor nabestaanden en serene aanpak, daar draait het om

“Een andere keer droegen we een jonge kerel ten grave wiens familie begon te ruziën nog voor hij goed en wel in z’n graf lag. Ook de begrafenis van een tweeling, overleden kort na de geboorte, zal me altijd bijblijven. Op het moment dat de kistjes in het graf werden gelaten, lieten de rouwende aanwezigen witte ballonnen op die fel contrasteerden met de helblauwe hemel. Na het afscheidsmoment zag ik de moeder zowaar nog naar een centje grabbelen als dank voor ons werk. Wat uiteraard niet hoefde. Ik was compleet verbouwereerd dat ze daar op zo’n emotioneel gebeuren aan dacht…”

Twee jaar geleden bracht je zelfs je moeder naar haar laatste rustplaats. Een moeilijke beslissing?

“Ik heb bijna de hele week in aanloop naar haar begrafenis getwijfeld of ik het wel zou doen. Maar kameraden zeiden: ‘Je begraaft wel 200 mensen per jaar en voor je eigen moeder zou je het aan anderen overlaten…’. De dag voor de uitvaart wist ik me toch te vermannen om zelf de grafkelder open te maken. Daar en toen beloofde ik aan mijn vader dat ik mijn moeder eigenhandig bij hem zou brengen, tenslotte hadden we een heel goede band. Die beslissing heeft me veel voldoening geschonken. Had ik het niet gedaan, zou ik daar de rest van mijn leven spijt van gehad hebben.”

Ik kan me inbeelden dat deze job niet altijd vlot te combineren valt met je werk als tuin- en landschapsarchitect?

“Dat is zo, al kan ik terugvallen op mijn twee medewerkers om te helpen bij de grafdienst. In mijn beginperiode werden we ooit met zeven begrafenissen op één dag geconfronteerd. De allereerste maand waren het er al meteen 34. Het zijn er gemiddeld een 200-tal op jaarbasis. Deze job maakt dus echt wel een wezenlijk onderdeel uit van mijn bezigheden.”

Zie je je dit nog tot aan je pensioen vol houden?

“Neen, om de heel eenvoudige reden dat het fysiek erg zwaar werk is. Hoewel meer en meer overledenen worden gecremeerd, krijg je meer dan eens met kisten te maken met een totaal gewicht van 130 tot 150 kilo. Niet vergeten dat we ook ontgravingen doen, terwijl het moeilijker en moeilijker wordt om medewerkers te vinden die, behalve hagen scheren en onkruid wieden, ook mensen willen begraven. Mijn huidig contract met de stad loopt nog tot volgend jaar, ik hoop nog op een verlenging van drie jaar. Dan komen we in de buurt van de 25 jaar, wat ik een mooie mijlpaal zou vinden om afscheid te nemen.”

Hoe gaan mensen er in het algemeen mee om als ze horen dat je grafdelver bent?

“Bij het horen van die term denken velen dat ik begrafenisondernemer ben. Dan moet ik uitleggen dat ik de mensen letterlijk naar hun laatste rustplaats breng. Als ze enigszins bekomen zijn van het ‘verschot’, komen de vragen los. Ik vind het eerlijk gezegd niet slecht dat er over zulke zaken gesproken wordt.”