Op vrijdag 24 juni ontving burgemeester Dirk De fauw in het Brugse stadhuis twee belangrijke eredoctores. Het gaat om de voormalige Amerikaanse atleten en activisten Tommie Smith en John Carlos, die in 1968 op de Olympische Spelen van Mexico City het ‘Black Power’ gebaar maakten. Donderdag krege zij van de Universiteit van Leuven een facultair eredoctoraat.
Met dit eredoctoraat en een symbolisch aandenken van de Brugs-Amerikaanse kalligraaf Brody Neuenschwander eren de KU Leuven en de Stad Brugge de morele moed en het geweldloos verzet van Tommie Smith en John Carlos in de strijd tegen sociale onrechtvaardigheid. De voormalige Amerikaanse spinters waren te gast in Brugge op uitnodiging van Piet Desmet, vice-rector van de KU Leuven, dat ook twee faculteiten heeft in Brugge.
Op 16 oktober 1968, tijdens de Olympische Spelen in Mexico City, bij de prijsuitreiking na de 200 meter maakten Tommie Smith (gouden medaille) en John Carlos (bronzen medaille) een stil gebaar dat een icoon werd in de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging en in de strijd tegen onderdrukking van achtergestelde groepen in de wereld.
“We hadden met elkaar afgesproken dat we het zouden doen, vlak voor de finale van de 200 meter. Andere atleten steunden ons, maar durfden niet, omdat ze voor het Amerikaanse leger werkten en vreesden voor represailles. ‘t Was een gok, want stel dat we een slechte race liepen en het podium niet haalden, dan zou de rest van ons leven er anders uitgezien hebben”, vertelden Tommie Smith en John Carlos ons, nippend aan een Brugse Zot, vrijdagnamiddag in het Brugse Stadhuis.
Black Power
Hun vreedzaam maar ondubbelzinnig protest, zes maanden na de moord op Martin Luther King, maakte de Black Power-beweging tot voorpaginanieuws in de hele wereld. Voor Tommie Smith en John Carlos waren de gevolgen dramatisch: ze werden in eigen land overladen met kritiek, ontvingen bedreigingen en werden als atleet uitgesloten. Dit was voor hen de start van een leven als activist, als rolmodel voor vele generaties waaronder die van de ‘Black Lives Matter’ beweging.
“Ik herinner het mij nog als gisteren. Het was een halve minuut doodstil in het propvolle stadion”, zegt Tommie Smith (78). “Het betekende het einde van mijn sportieve carrière, ik mocht aan geen enkele internationale competitie meer deelnemen.”
John Carlos (77) vult aan: “Jarenlang kregen we doodsbedreigingen. Zelfs nu nog zijn er mensen in de Verenigde Staten, die mij een ijskoude blik toewerpen, als ze me herkennen. Het is veelbetekenend: racisme maakt nog altijd deel uit van deze wereld. Maar het sterkt mij dat ons gebaar zovele jaren geleden zinvol was en nog altijd is.”
Tommie Smith en John Carlos kregen van burgemeester Dirk De fauw een dubbele attentie: een kistje met twee bierflesjes (een Brugse Zot en een Bolleke ter bezegeling van de havenfusie) en een aandenken, ontworpen door de Brugse kalligraaf Brody Neuenschwander.
Symboliek
“Het aandenken bevat een bijzondere symboliek: de jaren 1936, 1968, 2016 en 2022. 1936 verwijst naar Jesse Owens, de zwarte atleet die vier medailles won op de Olympische Spelen in Berlijn, maar niet uitgenodigd werd om Hitler de hand te schudden. Ook een uitnodiging van het Witte Huis bleef uit.”
“1968 verwijst uiteraard naar de symbolische actie van Tommie Smith en John Carlos. 2016 was het jaar dat de American football-speler Colin Kaepernick een anti-racismegebaar maakte tijdens het spelen van de Amerikanse hymne. Dat gebaar werd tijdens het EK voetbal overgenomeen door enkele nationale elftallen.”
“2022 is vertegenwoordigd, omdat de strijd tegen racisme en ongelijkheid nog altijd moet verder gevoerd worden. In het cijfer 2022 zijn beelden van Brugge te herkennen, ze tonen aan dat onze stad die strijd blijft steunen”, aldus Dirk De fauw.
