Begin januari 2021 startte de Brugse aannemer Artes Woudenberg NV met de restauratie en heropbouw van de toren, sacristie en het koor van de afgebrande Sint-Janskerk. Op donderdag 10 juni was het grote moment aangebroken voor de bronzen klokken. Om klokslag 11u werden zij gewijd door priester Daniël Verstraete na het welkomstwoordje van schepen van Patrimonium Johan Delrue (Samen Eén) en een speech van voorzitter van de Kerkfabriek. Daarna plaatse de aannemer met behulp van een kraan de klokken in de toren.
Schepen Delrue vermeldde in zijn speech dat het een serieuze investering was, maar dat hij het niet meer over het geld wilde hebben. “De beslissing is gevallen en het centrum van Anzegem blijft belangrijk ook al verhuizen de diensten naar ergens anders (n.v.d.r. waarmee de schepen doelde op de site Escolys). Ook de verkeerssituatie zullen we verder behartigen”, gaf hij nog mee. Het einde van de restauratiewerken aan de toren, sacristie en het koor is voorzien in juli 2022. Dat het kostenplaatje van 1.638.370 euro exclusief BTW al overschreden was stond volgens de schepen vast. Hoeveel dit was, kon nog niet precies gezegd worden.
De wijding van de klokken door priester Daniël Verstraete ging gepaard met inspirerende en universele bedenkingen. “Of je nu gelovig bent of niet, deze klokken zullen voor iedereen een taal spreken. Zie het luiden als een signaal: er is ook nog leven buiten jezelf, buiten je eigen universum. Verstraete stelde ook dat de klok nog steeds hetzelfde klinkt. Het is alleen de tijd die verglijdt.”
Omdat de oorspronkelijke klokken enorm beschadigd waren door de brand, werd aan de Nederlandse klokkengieterij Eijsbouts de opdracht gegeven om drie andere bronzen klokken te leveren. Twee beschikbare klokken werden overgenomen uit de klokkengieterij en de kleine klok werd opnieuw gegoten met daarop een reliëftekst met onder meer de naam ‘Maria, Middelares aller genaden’. De oorspronkelijke, beschadigde, grote klok is vervormd en de kroon is verdwenen. Zij zal tentoongesteld worden in de gerestaureerde kerk als blijvende herinnering aan het verhitte drama. Op 16 oktober 2014 stond de beschermde kerk in lichterlaaie door een defect aan de verwarmingsinstallatie. De piste lag lange tijd open om een deel van het geplande nieuwe gemeentehuis op te nemen in de restauratiewerken. Ondertussen is er beslist dat alle diensten op termijn zullen ondergebracht worden in de oude textielsite Escolys aan de Heirbaan. De invulling van het schip moet nog verder vorm krijgen.
Buiten de drie luidklokken werden er ook nog zes beiaardklokjes gegoten. “De klokken zijn gescheurd tijdens de bluswerken doordat het temperatuurverschil zo hoog opliep”, vertelt salesmanager klokkengieterij Eijsbouts Henk van Blooijs. Tijdens de brand zijn ze op een bepaald moment ook naar beneden gedonderd. “De scheuranalyse wees uit dat het lassen van de klokken niet meer mogelijk was doordat ze te veel beschadigd waren.”
Dat er een kraan aan te pas dient te komen bij het hijswerk ervan, is noodzakelijk gezien het gewicht van de klokken. “De ‘kleine’ klok (toon: la) weegt 443 kilo en heeft een omtrek van 91 cm, de twee andere klokken zijn nog zwaarder: 685 kg met 102,7 cm omtrek (sol) en 940 kg met 116,3 cm omtrek (fa)”, vervolgt Blooijs. “Klokken zijn niet zo eenvoudig te maken, ook het correct stemmen is precisiewerk. Wanneer de klok gegoten is, wordt het overtollige brons langs de binnenzijde uitgedraaid aan de draaibank tot de gewenste toonhoogte wordt bereikt. De klokken zijn voorzien van een luidklepel en magneethamer.”
Millimeterwerk
De klokken werden bevestigd in een eikenhouten klokkenstoel die vervaardigd was uit 6 m3 eikenhout met een gewicht van 5 ton. Deze werd naar oorspronkelijk model door de ambachtslieden van Artes ter plaatse geproduceerd. In totaal telt de klokkenstoel meer dan 160 houtverbindingen en bijna 6 m3 eikenhout. De beiaard en het mechanisch torenuurwerk zullen gerestaureerd worden met maximaal hergebruik van de uit de brand geredde onderdelen. “Het plaatsen van de houten klokkenstoel was echt wel millimeterwerk”, stelt projectleider Artes Bart Pattyn. “Er was slechts drie centimeter speling rond het gestoelte die te verdelen was tussen de linker- en rechterzijde.”
Nu de klokken in de toren hangen, kan men verder werken aan de torenspits. Deze wordt in de tentvorm van de jaren 1920 herbouwd en terug met leien gedekt. De spits maakt men eerst volledig op de grond en daarna zullen deze in stukken naar boven gebracht worden. De torenspits zelf is 10,5 meter hoog en samen met de nieuwe vergulde torenhaan zelfs 15 meter. De totale hoogte van de kerk zal uiteindelijk 35 meter bedragen.
Extra stabilisatie
Vooraleer men de torenspits kan monteren op de toren moeten echter nog extra stabiliteitsingrepen worden uitgevoerd. De toren vertoonde immers heel wat scheuren en daardoor worden op verschillende hoogtes kousankers ingeboord. Deze worden gerealiseerd door over de volledige lengte in de kern van de muur gaten te boren, waarna er vervolgens metalen trekstaven worden geplaatst en geïnjecteerd met cement. Op die manier krijgt men als het ware betonnen ringbalken in de kern van de muur. Daarnaast voorziet men ook nog een betonnen ringbalk bij de aanzet van de torenspits. “Momenteel is er een ploeg van 4 metsers en 4 timmermannen aan de slag”, vertelt Pattyn. “Op de piekmomenten zal het een team van 20 man worden. Van zodra de torenspits er staat, zal het ambachtelijk en arbeidsintensieve werk van de leidekkers van start gaan.”
Wat volgt er nog?
In het koor wordt de 17de Eeuwse dakstructuur gereconstrueerd naar detailopmetingen van voor de brand. “Als belangrijk decoratief element zal het pleisterwerkplafond bewaard en gerestaureerd worden”, klinkt projectingenieur Artes Fien Sohier. “ Ook de twee natuurstenen zijaltaren die bewaard zijn gebleven, zullen gerestaureerd worden als belangrijke getuigen van voor de brand. De huidige restauratiewerken worden binnen afgewerkt tot aan de binnenbepleistering. De verdere afwerkingen, zoals vloer- en wandafwerkingen, meubilair- en schilderwerken dienen nog in een vervolgtraject bepaald te worden.”
“Volgende week zal de torenspits gemonteerd worden en tegen eind augustus zullen de vier wijzerplaten gemonteerd worden en zal de vergulde torenhaan teruggeplaatst worden.”
Burgemeester Gino Devogelaere (Samen Eén) klonk tevreden dat de klokken in de toren hingen. “Ik ben opgetogen dat er nu echt beweging in de werken te zien is. Ik heb er alle vertrouwen in dat hier schitterend werk wordt geleverd!” (GV)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
