Het wordt een stille 11 november in de Westhoek

In Ieper en omstreken wordt het dit jaar maar een stille 11 november. Officiële herdenkingen zijn er niet, behalve een Last Post zonder publiek om elf uur. Er zijn ook weinig of geen bezoekers op de been. “Gelukkig dat enkele privémusea wel iets op poten zetten”, zegt manager Simon Louagie van het Talbot House in Poperinge.

In de periode rond Wapenstilstand is het altijd druk in de Westhoek. Tal van bezoekers zakken naar de streek af om hun gesneuvelde familieleden te herdenken. In de straten klinken Britse klanken, poppies maken een vast deel uit van de garderobe. Hotels en vakantiehuizen zitten vol en er worden heel wat herdenkingsplechtigheden en aangepaste activiteiten georganiseerd. Maar dit jaar (bijna) niets van dat alles.

“Aan de Menenpoort is er om elf uur een plechtigheid waar de Last Post wordt geblazen met één klaroener en één doedelzakspeler. Zonder publiek, maar met een vierkoppige officiële delegatie”, zegt burgemeester Emmily Talpe (Open Ieper) van Ieper. “De plechtigheid wordt gelivestreamd via de Last Post Association en is op televisie te volgen. Juist omdat het zo kleinschalig zal zijn, denk ik dat het moment veel mensen zal raken. Ook op andere plaatsen waar anders een ceremonie plaatsvindt, wordt morgen een krans neergelegd, maar ook met beperkte delegaties. We willen dit niet zomaar laten voorbijgaan.”

“Het doet natuurlijk pijn voor Ieper, maar wij zijn niet de enige getroffen stad. Wij leven solidair de maatregelen na. Ik denk aan de winkels, de horeca, de mensen die elkaar eens een knuffel zouden willen geven… maar het is nu eenmaal zo. We moeten hier samen door komen. Volgend jaar hopen we aan een herdenking van Wapenstilstand als vanouds en misschien geven we er dan wel een extra touch aan. Maar één stap met een keer.”

“Bijna geen herdenkingsbezoekers”

Veel bezoekers zijn er dit jaar ook niet in het Ieperse. “In de week is Flanders Lodge open, in het weekend New Regina”, klinkt het bij hotelketen Westhoek Hotels. “Maar er logeren nu vooral technici die in de streek aan het werk zijn. Britse of andere bezoekers in het kader van de herdenking van 11 november hebben wij zo goed als niet. Er zijn er enkele die komen om te wandelen om te fietsen, maar anders? Nee. Als alle herdenkingen wegvallen, dan komen de mensen daar niet voor.”

Heel wat hotels in de regio zijn zelfs helemaal dicht. Ook het Ariane Hotel in Ieper is gesloten, maar de medewerkers maken van de gelegenheid gebruik om de mensen van overzee, die hun familieleden nu niet kunnen herdenken, een handje toe te steken. Ze plaatsen houten poppykruisjes op de zerken. “In deze periode zit ons huis normaal vol met gasten, die na 23 jaar echte vrienden geworden zijn. Mijn hart brak dan ook toen duidelijk werd dat we geen normale plechtigheid kunnen houden dit jaar. Voor de eerste keer ooit zal het heel stil zijn in Ieper”, vertelt Natasje Feliers, medevenoot van het hotel.

“Maar ons zogenaamde ‘A-team’ zit niet stil. De medewerkers boden vrijwillig hun diensten aan. Iedereen mocht ons via sociale media vragen om een kruisje te plaatsen bij een graf in de streek dat nu niet bezocht kan worden. We zijn nu al dagenlang in de weer om meer dan 230 soldaten op begraafplaatsen in de Ieperboog persoonlijk te herdenken. Ook gidsen, toeristische ondernemers en Ieperlingen lieten weten dat ze bereid zijn om te helpen. Zo doen we iets terug voor onze gasten aan de andere kant van het Kanaal.”

Vier mensen in kapel Talbot House

Ook in het Talbot House in Poperinge is het veel stiller dan anders. Het clubhuis waar soldaten en verpleegsters een moment van ontspanning en rust vonden tijdens het rauwe oorlogsgeweld, is vandaag een museum en gasthuis. Maar beide zijn dicht. “Anders is er in onze kapel elk jaar een herdenkingsdienst, waar toch wel 40 tot 50 mensen bij aanwezig zijn”, zegt manager Simon Louagie. “Dit jaar gaat de dienst ook door, maar met slechts vier mensen erbij: de Britse priester van het Engelse kerkje in Ieper, de muzikant die het harmonium zal bespelen en ikzelf om te filmen, want de dienst wordt online gestreamd. Ook een vertegenwoordiger van Toc H zal erbij zijn, het goede doel dat wij steunen. Hij zal symbolisch een lamp aansteken ter herdenking van de duizenden oorlogsslachtoffers. Toc H deelt anders op 11 november duizenden kopjes thee uit op de Grote Markt van Ieper, maar ook dat werd dit jaar geschrapt.”

De dienst in Talbot House op 11 november om 10 uur zal online te volgen zijn via een Facebook Live. “Heel wat mensen belden ons en smeekten haast om toch te mogen komen”, vertelt Simon Louagie. “Gisteren belde nog een Brit, in tranen, die er al 36 jaar elke keer bij is op 11 november. Het is een vaste traditie. Hij zal de viering van thuis uit volgen. We zijn blij dat we zo nog iets kunnen doen. Want anders is er maar heel weinig. Gelukkig dat privémusea zoals wij en de Hooge Crater nog iets doen, want anders is het maar heel stil. Jammer dat van officiële zijde niets virtueels op poten wordt gezet.”

Hooge Crater: “We moesten toch ièts doen”

De Hooge Crater is een privémuseum met themacafé in Zillebeke, vlak tegenover het Hooge Crater Cemetery. Bezielers Ilse Watteyne en Niek Benoot baten ook twee vakantiehuizen uit, Barak en Cottage De Vinck, maar alles is nu gesloten. “Het is hier nu heel stil”, vertelt Niek. “Zelfs op de begraafplaats is er niemand. Het is ongelooflijk. Vorig jaar kwamen hier op 11 november twaalf bussen, elk met 50 passagiers. Reken maar uit. Corona heeft onze werking net op de drukste momenten stilgelegd. Normaal hebben wij veel schoolgroepen van april tot juni en veel volwassenen in oktober-november, maar dat is niets geworden. Het komt heel ongelegen voor ons.”

“Elk jaar organiseren wij op 11 november een ceremonie op Hooge Crater Cemetery, waar 200 tot 300 mensen aanwezig zijn. Nu lanceerden wij een oproep naar de families van de gesneuvelde soldaten die op de begraafplaats liggen. Zij konden vragen om de naam van hun familielid te laten voorlezen en voor elk een roos te laten neerleggen. Enkel een klaroenspeler, mijn vrouw en ikzelf zullen erbij zijn. Onze zoontjes Louis (10) en Arthur (8), die al heel wat oorlogsfilmpjes maakten onder de naam Hooge-Boys, zullen de ceremonie filmen en laten zien via Facebook Live.

“Drie weken geleden kregen we ook een krans toegestuurd van de Liverpool Scottish, een vereniging van oorlogsveteranen. Het is de eerste keer in bijna 100 jaar dat niemand kon komen. Daar hebben we toen ook een ceremonie rond gehouden met de jongens”, aldus Niek. “Voor de ceremonie op 11 november kregen een 50-tal namen binnen van mensen voor wie we een roos zullen neerleggen. Dat zijn er natuurlijk minder dan andere jaren. Heel wat families komen anders naar de ceremonie, nu zullen ze thuis in Engeland moeten volgen. Maar we moesten toch ièts doen. We konden dit niet zomaar laten passeren.”