Journalist bij een dagkrant, aan het roer bij de lokale tv, hoofdredacteur van KW… Na 35 jaar in de West-Vlaamse media zit de carrière van onze Jan Gheysen er bijna op. Tien weken lang neemt hij afscheid met een reeks reportages. Gheysen graaft in zijn geheugen en duikt in onze nieuwsgeschiedenis. Vandaag: seksueel misbruik in de Kerk.
“Nu ziet ge ne keer wat ge aanricht”, zei de bisschop. Dat was ergens eind 2009, misschien begin 2010. Samen met drie andere mensen uit de mediasector, onder anderen Marc Van de Voorde, voormalig hoofdredacteur van Kerk en Leven, was ik uitgenodigd door de bisschop voor een gesprek over de media in het algemeen en over Kerk en media. Het publiek bestond, nogal toepasselijk, uit priesters. De sfeer waarin het gesprek verliep en de toon waarop het werd gevoerd, waren wisselend, van gemoedelijk tot uiterst kritisch. Toen de verslaggeving over seksueel misbruik binnen de Kerk aan bod kwam, was de spanning ineens te snijden. Toen ik uitleg gaf over de wijze waarop wij met De Krant van West-Vlaanderen zulke berichtgeving aanpakten, stond een van de jonge priesters nogal ostentatief op en verliet heel nadrukkelijk en met slaande deuren het zaaltje. Toen we achteraf een glaasje kregen aangeboden, wou de bisschop mij nog kort even spreken. “Ge weet wie daar ineens opstond?”, vroeg hij. “Ge hebt over hem geschreven. Ge hebt nu dus kunnen zien wat ge met uw berichten aanricht. ” Ik kreeg niet de kans om te antwoorden, bisschop Roger Vangheluwe was alweer weg en mengde zich met een voldane glimlach onder de andere gasten. Zijn tussenkomst en zijn manier van doen verbaasden mij niet. We hebben hem meermaals geïnterviewd en altijd was er een vorm van wantrouwen. Wederzijds trouwens, want zijn zogenoemde jovialiteit heb ik vaak ervaren als een pose, een houding die hij zich aanmat.
Roger Vangheluwe
De gevallen bisschop (84) werd in 1963 in Roeselare tot priester gewijd en stond bij zijn ontslag als bisschop op het punt om zijn zilveren bisschopsjubileum te vieren. Na zijn ontslag trok Roger Vangheluwe zich eerst terug in de abdij van Westvleteren, daarna in een Frans klooster. Van daaruit gaf hij nog één keer een interview, waarin hij het jarenlange misbruik van zijn neef toegaf en ook bekende een tweede neefje enkele keren te hebben misbruikt. Niet alleen de inhoud van het gesprek maar ook de toon – hij leek het misbruik te minimaliseren en had het over een relatietje – vonden velen aanstootgevend. De bisschop moest daarop het klooster verlaten en leeft sindsdien in het verborgene .
De bom barst
Op dat moment wisten we nog niet wat er enkele maanden later, eind april 2010, te gebeuren stond. Op 22 april, een donderdagavond, loopt een mail én een telefoon binnen. Voor een persconferentie ’s anderendaags in Brussel, in de Guimardstraat. Voor een belangrijke mededeling, luidt het. Meer info is er op dat ogenblik niet, behalve dat we er als De Krant van West-Vlaanderen best aanwezig zouden zijn. Het is een ongewone uitnodiging en het blijft gissen naar het onderwerp. Tegen de tijd dat we in Brussel zijn, gonst het van de geruchten, de zaal in de Guimardstraat zit afgeladen vol, vooraan zit aartsbisschop mgr. André Léonard en aan de zijkant een vertrouwd gezicht, perswoordvoerder van ons bisdom Peter Rossel. Hij leest, zichtbaar aangeslagen, een verklaring voor van zijn bisschop Roger Vangheluwe: “Toen ik nog geen bisschop was en enige tijd daarna, heb ik een jongen uit een bevriende omgeving seksueel misbruikt. Het slachtoffer blijft hierdoor getekend. Tijdens de voorbije decennia heb ik dit herhaaldelijk bekend tegenover hem en zijn familie en om vergeving gevraagd, maar zowel bij hem als bij mij komt er geen genezing…” Het is heel even muisstil en dan begint het geklik weer van de fototoestellen. De bisschop heeft ontslag genomen, de bom is ontploft, de schade is niet te overzien…
Scherp en genadeloos
Ik probeer mij verder te concentreren op wat er gezegd wordt – behalve de aartsbisschop komt ook nog Peter Adriaenssens aan het woord en de bisschop van Doornik – maar het lukt mij niet. Ik denk aan mijn ouders, diepgelovige mensen, die hun Kerk én hun geloof al vaak hebben verdedigd, elke keer opnieuw als ik hen wees op wantoestanden binnen het instituut. Hoe zouden zij en met hen zoveel andere goedmenende gelovigen met dit nieuws omgaan? Ik heb met ze te doen. Ten onrechte, zal achteraf blijken, ze zijn ongemeen scherp en genadeloos voor Vangheluwe. Het kwaad zit overal, zei mijn moeder en ze dist een verhaal op van een van de medepastoors op onze parochie. Hoe haar moeder haar kinderen indertijd
waarschuwde om uit de buurt van die man te blijven, want hij had een kwalijke reputatie…
Als er één plaats is waar het theaterstuk ‘CruX’ over Vangheluwe moet gespeeld worden, dan is het wel in West-Vlaanderen
Tien jaar later zit ik in een kelder van een herenhuis in Leuven. De jonge acteur Kwinten van Heden vertolkt er de naar het verborgene gevluchte Roger Vangheluwe. Het is een try-out van een voorstelling over de zaak-Vangheluwe waarin hij naast de gevallen bisschop ook het slachtoffer en kardinaal Godfried Danneels vertolkt. CruX heet het theaterstuk en het gaat door merg en been. De acteur heeft het stuk zelf geschreven, heeft het slachtoffer gesproken en ook uitgenodigd, maar uiteindelijk kiest de West-Vlaming ervoor om de proefvoorstelling niet bij te wonen. Ik begrijp de man, CruX is aangrijpend én confronterend. Zo ervaren ook de andere toeschouwers, hoofdzakelijk Leuvenaars, het.
Het stuk is geweigerd in een Gents theater. Een tournee is in de maak, maar voorlopig, zo vertelt Kwinten van Heden, is er weinig interesse vanuit West-Vlaanderen. We hopen dat onze reportage daarin verandering brengt, zeggen we. West-Vlaanderen moet dit stuk zien, vinden we. Maar zover komt het helaas niet, en al zeker niet als corona vorig jaar het hele theaterleven lamlegt.
Volgende week slotaflevering:
Lernout & Hauspie.
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
