In het Park van Loppem is de restauratie van het grottencomplex en de ijskelder succesvol afgerond. Een grondige aanpak met authentieke materialen was nodig om de erfgoedwaarde te beschermen en instorting te voorkomen. Voor het grote publiek blijft de grottenheuvel afgesloten waar vooral vleermuizen de enige welgekomen gasten blijven.
In het park rond het Kasteel van Loppem is het doolhof vooraan de Steenbrugsestraat een gekende en populaire trekpleister. Veel minder bekend is het even niet-alledaags grottencomplex met ijskelder dat dieper in het park ligt. Langs de vijver aan de zuidkant van het kasteel ligt onder een heuvel een merkwaardige rotspartij verscholen. Aan die grottengalerij opgetrokken met grillige veldstenen is een ijskelder gebouwd.
Het precieze bouwjaar ervan is niet gekend. Maar het geheel werd wellicht mee gebouwd tijdens de aanleg van het Engelse landschapspark, kort na de bouw van het kasteel in 1858, of meer op het einde van de 19de eeuw.
De ijskelder diende om voedsel in het kasteel voor een langere tijd koel te bewaren. “Tijdens de winter werden uit de bevroren kasteelvijver ijsblokken gezaagd en geïsoleerd bewaard in die grotkelder. Die blokken pasten in de ijskast van het kasteel. Waarvoor de grotten gebouwd werden, en hoe die er precies uitzagen, weet niemand nog echt zeker. Vermoedelijk gaat het om een puur esthetische constructie waar de kinderen langs de vijver van het kasteel toen speelden”, meent Isabelle van Caloen, bestuurder van de Stichting Jean van Caloen die het kasteeldomein beheert. Nu is het een overwinterplaats voor vleermuizen.
Geen plannen
Aannemer Group Monument ging samen met architecte Hilde Steenkiste van mei tot september 2023 aan de slag om de grotten authentiek te restaureren. Van de grotten en de ijskelder zijn geen plannen en nauwelijks foto’s te vinden. De grotheuvel was overwoekerd en de ingangen afgebrokkeld. Het geheel werd zo goed mogelijk gereconstrueerd op basis van wat er restte en met herinneringen van oudere Loppemnaars.
Een grondige restauratie was nodig om een instorting te vermijden en dus de erfgoedwaarde te beschermen. De grotten en de ijskelder zijn volledig hersteld met materialen die oorspronkelijk ook werden gebruikt. Met gerecupereerde bakstenen en veldstenen is de authentieke waarde behouden gebleven. Hermetste stukken gaan verweerd over in de intacte originele delen. Tijdens de werken was het op de afgelegen locatie niet mogelijk om met zwaar materieel af en aan te rijden. Zowel de waarde van het beschermd landschap als de unieke flora mocht niet geschaad worden.
Om bezoekers te weren zijn de ingangen van de grotten afgesloten met metalen hekken. Bovenop de heuvel werd opnieuw klimop en hulst aangeplant. De omtrek errond is afgezet met een houten omheining. De restauratie kadert binnen het beheerplan van het beschermd Park van Loppem dat onderhouden wordt door de gemeente Zedelgem.
Vleermuizenverblijf
De restauratie werd niet toevallig in nauwelijks een half jaar tijd tijdens de lente en zomer uitgevoerd. Samen met het Regionaal Landschap Houtland en Polder wachtte de aannemer immers tot de grotten vrij van vleermuizen waren. “Vandaag zijn zowel de grotten als de ijskelder een ideale plaats voor die nachtdieren om te overwinteren. Tijdens de winter werd er niet gewerkt binnenin de grot. Zoveel mogelijk plaatsen voor vleermuizen, zoals kleine barsten en spleten, werden behouden zonder de stabiliteit in het gedrang te brengen”, duidt schepen van Milieu Stijn Timmerman. De volledige renovatie van de grotten met kelder bedraagt bijna 178.000 euro, waarvan het Agentschap Onroerend Erfgoed bijna de helft bekostigde.
Voor het grote publiek en voorbijgangers, zoals wandelaars in het park, blijft het grottencomplex echter afgesloten om het gerestaureerd erfgoed zo goed mogelijk bewaard te houden. Om dit verborgen stukje van het kasteelpark toch eens beperkt te tonen, zijn nog geen concrete plannen. Al kan een Open Monumentendag of een gidsbeurt van bijvoorbeeld het Davidsfonds een geknipte gelegenheid zijn om het Kasteel van Loppem eens van een andere historische kant te ontdekken. De Stichting Jean van Caloen wenst dat bezoekers respect opbrengen voor ook dit te bewaren Loppems erfgoed.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
