Enig West-Vlaams abortuscentrum verhuist van Oostende naar Brugge

Het abortuscentrum LUNA wil van Oostende naar Brugge verhuizen. Het is volop op zoek naar een goed bereikbaar pand in de buurt van het station. “Een verhuis is pas voorzien in 2024, maar we willen de Brugse geesten nu al wat laten rijpen”, zegt centrumverantwoordelijke Françoise Dedrie.

Vlaanderen telt momenteel vier Vlaamse abortuscentra. Antwerpen, Hasselt, Gent en Oostende behoren tot de overkoepelende vzw LUNA. De naam van de ‘Unie van Nederlandstalige Abortuscentra’ kreeg er er een ‘L’ bij omdat dit beter klonk én verwijst naar Lucie Van Crombrugge, een van de voorvechtsters van de Belgische abortushulpverlening van het eerste uur. In Wallonië en Brussel is de situatie anders. Daar hebben ze 35 Centres de Planning Familial, die zowel zwangerschapsopvolging als -afbreking behartigen.

Illegaal

Françoise Dedrie, de West-Vlaamse centrumverantwoordelijke, is ook een van de pioniers van abortusrechten. “Als piepjonge stagiair bij het CGSO in de Elisabethlaan in Brugge deed ik in de jaren 80 mee de consultaties in het toenmalig Centrum voor Verantwoord Ouderschap West-Vlaanderen. Abortus in België gebeurde toen nog in de illegaliteit. We stuurden zwangere vrouwen naar Nederland of een geheime plek in België, waar artsen onwettig maar altijd veilig zwangerschapsonderbrekingen uitvoerden. Meerdere geneesheren en hulpverleners werden hiervoor zelfs aangeklaagd.”

Sinds de depenalisering door de wet van 1990 huurt organisatie LUNA twee verdiepingen in het gebouw van de socialistische mutualiteit op het Stefanieplein in Oostende. Dat Oostendse centrum wil nu verhuizen naar Brugge. “Het aantal abortussen in Oostende is de voorbije jaren van 1.000 naar 800 gevallen gezakt. Waarmee ik geenszins wil zeggen dat we naar zoveel mogelijk zwangerschapsonderbrekingen streven. Integendeel! Een goede gezondheidszorg staat centraal! De huidige infrastructuur raakt stilaan verouderd en wordt te klein naar hedendaagse normen. De Oostendse bevolking vergrijst, jonge gezinnen zijn vertrokken uit de badstad. Brugge is ook beter als locatie als het gaat om bereikbaarheid voor de West-Vlaamse cliënten en de rekrutering van geschikte medewerkers.”

Voor heel de provincie

Door de covidpandemie liepen de verhuisplannen wat vertraging op. “We zijn in volle onderhandeling voor de aankoop van een pand. We hopen in de wijk Nieuw Brugge, dichtbij het Brugse station, een plek van zo’n 500 m² te vinden die makkelijk bereikbaar is, ook met het openbaar vervoer. Want het is de bedoeling om vrouwen uit heel West-Vlaanderen te kunnen helpen. Nu trekken vrouwen uit Zuid-West-Vlaanderen eerder naar het centrum in Gent.”

Een verhuis naar Brugge is pas voorzien in 2024. “Maar we willen de Brugse geesten nu al wat laten rijpen. Elke abortuscentrum heeft een samenwerkingsovereenkomst met een ziekenhuis nodig, voor eventuele complicaties en behandelingen onder volledige narcose. LUNA Oostende heeft zo’n overeenkomst met AZ Sint-Jan, voorlopig voor campus Serruys. In functie van de verhuis zal er overlegd moeten worden met de Brugse campus. Daarnaast zullen we nauw samenwerken met alle relevante hulpverleningspartners en organisaties.”

Nog altijd controversieel

Hoewel de abortuswet van 1990 zwangerschapsonderbrekingen tot de twaalfde week na de bevruchting toestaat en abortussen door het RIZIV erkend worden, blijft deze ingreep ook bij ons nog altijd controversieel. “Vooral oudere artsen wensen zich niet graag te associëren met een abortuscentrum. En de meeste ziekenhuizen, zeker de katholieke, zijn tevreden dat ze zwangere vrouwen naar ons kunnen doorverwijzen.”

“Helaas is een ongeplande zwangerschap nog steeds een ver-van-mijnbedshow, terwijl in België één op de vier zwangerschappen ongepland is. Maar daarom niet ongewenst! Dit is een laag cijfer. De Wereldgezondheidsorganisatie berekende dat wereldwijd 73 op 121 miljoen zwangerschappen ongepland is. Dat is zelfs één op twee! Toch hebben één op vijf vrouwen in België in hun lang vruchtbaar leven een of meer zwangerschapsonderbrekingen. Hoe komt dit? Geen enkele vorm van anticonceptie is 100 procent veilig én we zijn allemaal maar mensen.”

“De doorsnee vrouw die bij ons aanklopt is 29 jaar oud, heeft een vaste partner en een job”

“Vrouwen worden niet altijd op een positieve manier ontvangen door hun gynaecologen. Als wordt vastgesteld dat iemand zwanger is, zeggen ze: proficiat mevrouw! Dat is niet slecht bedoeld, maar ze staan niet stil bij de vraag of die vrouw wel zwanger wil zijn. En dan is er natuurlijk ook de Pro Vita-beweging, die ook in Vlaanderen actief is en de rechten en vrijheden van vrouwen onder de noemer ‘bescherming van het ongeboren leven’ onder druk zetten.”

Misverstanden

Volgens de West-Vlaamse centrumverantwoordelijke bestaan er veel misverstanden over zwangerschapsonderbreking en abortuscentra. “Het gaat geenszins over piepjonge meisjes of vrouwen met financiële problemen. De doorsnee vrouw die bij ons aanklopt is 29 jaar oud, heeft een vaste partner en een job. Vaak heeft ze al kinderen. Maar de zwangerschap komt op een moment dat het voor dat gezin niet past en de grond davert onder hun voeten. Het is belangrijk dat experten hen even tot rust laten komen en helpen nadenken, zodat ze een gemotiveerde beslissing kunnen nemen.”

“Niet elke ongeplande zwangerschap leidt tot een abortus. Ons team dat bestaat uit artsen, psychologen, vroedvrouwen, seksuologen en sociaal verpleegkundigen wil mensen een weloverwogen keuze laten maken, ongeacht wat deze is. Laat ons wel wezen: niemand wil ooit een abortus nodig hebben!”

Wettelijke wachttijd

Françoise Dedrie wijst erop dat in landen als België, Nederland, Luxemburg en Zweden het laagste aantal abortussen uitgevoerd worden, omdat daar de basisgezondheidszorg makkelijk toegankelijk is. “De meeste én onveilige zwangerschapsonderbrekingen gebeuren in de ontwikkelingslanden en in de landen waar abortus illegaal is. Onze centra vind je makkelijk en je hebt niet eens een doorverwijzing nodig van je arts. Een positieve urinetest volstaat.”

“Maar ook in ons land is er nog werk aan de winkel: we ijveren ervoor dat de wettelijke wachttijd van zes dagen afgeschaft wordt. Het is paternalistisch dat de wetgever bepaalt hoe lang een vrouw moet nadenken eer zij beslist haar zwangerschap te onderbreken. Dat kan ze gerust zelf, samen met haar partner en ons team. Tachtig procent van de vrouwen die bij ons op consultatie komen, weten goed wat ze willen. Ze hebben hun keuze op voorhand al gemaakt. Wees gerust, dat doen ze niet overhaast. En toch sturen wij sommigen nog eens naar huis om hun ‘huiswerk’ opnieuw te maken. Liever een goede dan een snelle beslissing.”

“En daarmee komt natuurlijk ook de wettelijke behandelingstermijn in het vizier… Elk jaar verwijzen wij 3 procent van onze cliënten door naar het buitenland omdat hun zwangerschap buiten de Belgische wettelijke behandelingstermijn valt… Deze mensen vallen dan niet langer onder onze sociale zekerheid. Ze moeten meer dan 1.000 euro ophoesten, we moeten in vervoer en begeleiding voorzien. En dat op een heel kwetsbaar moment in hun leven.”