West-Vlaanderen is in sneltempo aan het vergrijzen. In 2070 zal bijna dertig procent van alle West-Vlamingen 67 jaar of ouder zijn. En dat brengt een pak uitdagingen met zich mee. “We moeten nú aan de slag en alternatieve woonzorgvormen bedenken”, luidt expert Frank Vanfleteren de alarmbel.
Volgens de meest recente cijfers van het Belgische statistiekbureau Statbel telt onze provincie 263.012 mensen ouder dan 67 jaar, goed voor 21,6 procent van de in totaal 1.220.026 West-Vlamingen. Geen enkele andere Vlaamse provincie is zo grijs als de onze. En dat zal niet snel veranderen, integendeel.
Volgens berekeningen van het Federaal Planbureau zal tegen 2070 al bijna één op drie West-Vlamingen ouder zijn dan 67 jaar. Liefst 375.754 van de 1.306.185 inwoners die onze provincie dan zal tellen, zullen de pensioengerechtigde leeftijd hebben. (Vanaf 2030 moeten we tot 67 jaar werken, nu is uiteraard niet bekend wanneer we in 2070 met pensioen moeten, red.)
Die stijgende trend zet zich ook door bij de 80-plussers. Tot die leeftijdscategorie behoren nu 88.582 West-Vlamingen, in 2070 zullen dat er 173.992 zijn. Goed voor 13,3 procent van onze bevolking, waar dat vandaag 7,3 procent is. Een verdubbeling.
“Er is een grote taak weggelegd voor mantelzorg. We moeten weer meer voor elkaar zorgen” – Frank Vanfleteren, directeur wzc Sint-Bernardus De Panne
Straf, maar de meest spectaculaire stijging vinden we terug bij de eeuwelingen. In 2023 woonden 357 mensen van 100 jaar of ouder bij ons, in 2070 zullen dat er liefst 2.672 zijn, goed voor een stijging van 599,09 (!) procent. Een verzevenvoudiging.
Uitdagingen
Dat net West-Vlaanderen de oudste bevolking van Vlaanderen heeft, is volgens Frank Vanfleteren logisch te verklaren. Hij is algemeen directeur van wzc Sint-Bernardus in De Panne, een van de 173 woonzorgcentra die West-Vlaanderen telt. Vanfleteren is ook verbonden aan de christelijke denktank Logia, waar hij als een autoriteit op vlak van ouderenzorg bekend staat. (lees verder onder de grafiek)
“Onze kustregio is van oudsher een aantrekkingspool voor ouderen uit het binnenland”, legt hij uit. “Die migratie stuwt de vergrijzing aan zee de hoogte in, maar ook het feit dat jonge West-Vlamingen na hun studies in pakweg Gent, Brussel of Antwerpen niet meer terugkeren, speelt een rol. Om het eenvoudig te stellen: de ouders blijven in West-Vlaanderen, de kinderen bouwen hun leven elders uit.”
De voorspellingen van het Planbureau verrassen Vanfleteren dan ook niet. “We weten al lang dat deze evolutie op ons zit af te komen. In 2000 hadden we nog vier actieven per pensioengerechtigde, in 2020 waren dat er nog drie. En tegen 2070 zullen er nog twee Vlamingen per gepensioneerde aan de slag zijn.”
Enquête legt pijnpunten bloot
Befezo, de beroepsfederatie van zorgkundigen, maakt zich grote zorgen. In 2019 kwam een ingrijpende onderwijshervorming tot stand die de bestaande vooropleiding van zorgkundigen drastisch wijzigde.
“Een door ons afgenomen enquête toont aan dat de onderwijshervorming vijf jaar later de vooropgezette doelstellingen niet haalt”, zegt Oostendenaar Paul Cappelier, voorzitter van Befezo. “Zo blijkt de kwaliteit van de basisopleiding en stage voor zorgkundigen niet voldoende te zijn, komt de veiligheid van zorgkundigen in sectoren als ouderenzorg en geriatrische afdelingen in het gedrang en moet zowel over kwantiteit als kwaliteit tijdens de opleiding gewaakt worden.”
“We pleiten voor een herstelplan voor de opleidingen om aan de kerncompetenties te kunnen voldoen. De zorg voor ouderen en meest kwetsbaren moet immers van topkwaliteit zijn. Geen verlenging of verzwaring van de huidige trajecten, maar focussen op deskundigheid en specifieke opdrachten, zodat zorgkundigen zich veilig voelen om goeie zorg op hun niveau te verlenen.”
Frank Vanfleteren maakt zich vooral zorgen over de evolutie bij 80-plussers. “Tegen 2030 zijn er minstens 7.000 extra bedden in Vlaamse woonzorgcentra nodig, maar zulke bouwprojecten nemen minstens vijf tot tien jaar in beslag. Daar moeten we dus nú mee aan de slag en alternatieve woonzorgvormen bedenken.” (lees verder onder de grafiek)
“Ook het onderwijs moet mee op de kar springen. Nu wordt er massaal ingezet op kwantiteit om zoveel mogelijk helpende handen te krijgen, maar het gaat ook over kwaliteit.”
Voltooid leven
Die hogere zorgnood het hoofd bieden, is niet evident. “De Vlaamse overheid heeft de mond vol over zorg, maar ook daar lopen de kosten bij zware zorgbehoefte hoog op, zowel op professioneel als maatschappelijk vlak.”
“We moeten ons volledige zorgsysteem resetten. Zorgverleners anders en efficiënter inzetten en ook focussen op preventieve gezondheid. De bevolking motiveren om te bewegen, gevarieerde voeding promoten, preventief op controle gaan...”
“Tegen 2030 zijn er minstens 7.000 extra bedden in Vlaamse woonzorgcentra nodig, maar zulke bouwprojecten nemen minstens vijf tot tien jaar in beslag. Daar moeten we nú dus mee aan de slag” - Frank Vanfleteren, directeur wzc Sint-Bernardus De Panne
“Daarnaast ligt er ook een belangrijke taak weg voor buurt- en mantelzorg. Opnieuw meer voor elkaar zorgen, met andere woorden. We hebben de voorbije decennia ons zorgsysteem tot in de kleinste details geprofessionaliseerd, maar dat staat nu onder druk.”
Luc Van Gorp, voorzitter van de Christelijke Mutualiteit (CM), deed eerder deze week opmerkelijke uitspraken rond de vergrijzing. “Wie het gevoel heeft dat zijn leven voltooid is, moet het kunnen beëindigen”, zei hij. (lees verder onder de grafiek)
Vanfleteren kan zich daar niet in vinden. “Het is het foute antwoord op de foute vraag. De socio-demografische evoluties en de stijgende kosten van de zorg mogen nooit verward worden met de discussie omtrent levenseinde. De staat van een samenleving kan je meten aan de wijze waarop ze met ouderen omgaat. Zijn gedachtegang strookt daar niet mee.”
“Als voorzitter van het palliatief netwerk Westhoek-Oostende weet ik wat dergelijke materie inhoudt. Het gaat er elke keer over de kwaliteit van het leven te dienen. Die moeten we collectief bewaken.” (PVH/PS)
Het beste van KW
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
