Met bijna 48.000 zijn ze, de West-Vlamingen die langer dan een jaar thuiszitten van het werk door ziekte. Op vijf jaar tijd nam dat cijfer met een kwart toe. Vooral het aantal patiënten dat langdurig te kampen heeft met psychische problemen stijgt alarmerend snel. Al helemaal bij zelfstandigen.
“En? Wat doe jij van werk, Kathlijn? Het is zo’n banale vraag, maar ik was er oprecht bang voor. Moeten antwoorden dat ik al langer dan een jaar thuis en aan de ziekenbond zat, viel me elke keer erg zwaar. Ik had telkens het gevoel dat ik daarop werd nagekeken.” Drie jaar geleden crashte de Wielsbeekse Kathlijn Decoster (nu 57) en belandde ze in een zware depressie. Een opeenstapeling van privéproblemen met een job als kok die te veel van haar lichaam en vooral ook geest eiste, zette haar professionele leven noodgedwongen en onverwacht op pauze. “Mijn dokter nam een elastiekje en begon eraan te trekken”, vertelt ze. “Dat ben jij, al jaren, klonk het. Je bent blijven trekken en rekken. Tot alle rek eruit was en het wel moest knappen.”
Half miljoen
Zoals Kathlijn waren er eind 2020 in West-Vlaanderen 47.697 langdurig zieken, bijna een kwart meer dan vijf jaar eerder. In heel België gaat het om bijna een half miljoen mensen die langer dan een jaar ziek of invalide thuis zitten van het werk, een stijging met meer dan 27 procent op vijf jaar tijd. Dat blijkt uit de alarmerende cijfers die Melissa Depraetere, Kamerlid voor Vooruit, verzamelde bij minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit). “Het aantal langdurig zieken stijgt overal in ons land, maar niet in elke provincie even snel”, duidt Melissa Depraetere. “In Wallonië is de stijging het sterkst, maar ook de toename in Vlaams-Brabant en Oost- en West-Vlaanderen baart zorgen.”
Zowel bij de werknemers als bij zelfstandigen schiet het aandeel langdurig arbeidsongeschikten de hoogte in, zeker wat de zieken door mentale problemen betreft. Meer dan één op de drie langdurig zieken zit thuis door een psychische oorzaak. Bij de West-Vlaamse zelfstandigen nam dat cijfer op vijf jaar tijd met maar liefst 34 procent toe. En dan zijn de gevolgen van de coronacrisis op vlak van langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid nog maar gedeeltelijk in rekening gebracht. De verwachting is dat de cijfers voor 2021 en de jaren die volgen nóg een stuk hoger zullen liggen.
Gat in cv
Een dik jaar zat Kathlijn thuis, bang om de stap te zetten naar opnieuw werk zoeken. “De gedachte alleen al dat ik, na pijnlijke ervaringen bij mijn vorige werkgevers, opnieuw in die wereld terecht zou komen, hield me constant tegen. Een soort niet te vatten angst, waardoor ik langer in ziekteverlof bleef dan ik eigenlijk zelf wilde. Ik wilde echt weer gaan werken en meedraaien, maar ik wist ook dat het me alleen niet zou lukken.”
Ik wilde weer aan het werk, maar alleen lukte het me niet - Kathlijn Decoster, zat meer dan een jaar thuis van het werk
Via de VDAB kwam Kathlijn in contact met Dragana Askic van het Gespecialiseerd Team Begeleiding (GTB), een vzw gespecialiseerd in de re-integratie van mensen met gezondheidsproblemen op de arbeidsmarkt. “Zij begeleidt je om vanuit jouw specifieke situatie werk te vinden dat bij je past”, duidt Kathlijn. “Uiteindelijk moet je het solliciteren zelf doen, maar iemand naast je, die een duwtje geeft waar nodig, is heel belangrijk. Ik wist heel duidelijk wat ik niet meer wilde of kon doen, wat niet goed was voor mij. Maar welke richting ik wél uit wilde? Ik had op dat moment geen idee. Weet je wat het ook is, onze maatschappij vandaag is erg veeleisend, zeker op professioneel vlak. Alles moet snel en veel en wie niet mee is op de trein, valt af en blijft achter. Bovendien schrikt zo’n gat van een jaar of langer in je cv werkgevers hoe dan ook af. Dat maakt het naar mijn gevoel ook een stuk moeilijker om uit die situatie van langdurige ziekte te raken.”
Die moeilijkheden ziet ook Melissa Depraetere en moeten in het Terug Naar Werk-plan van Frank Vandenbroucke beter aangepakt worden. “Internationale schattingen geven aan dat één op de tien langdurig zieken absoluut wél weer aan het werk wil, maar de weg naar een gepaste job niet vindt”, aldus Depraetere. “De rol van VDAB en GTB is daarin cruciaal. Maar het Terug Naar Werk-plan maakt ook middelen vrij om vanaf 2022 voor West-Vlaanderen vier specifieke coördinatoren aan te werven bij de mutualiteiten. Vanaf 2023 komen er daar nog eens twee bij. Hun taak bestaat er in zoveel mogelijk langdurig zieken opnieuw op de arbeidsmarkt te krijgen, op hun tempo en aangepast aan hun mogelijkheden. Ook zelfstandigen die aankloppen bij de mutualiteit zullen worden begeleid.”
Nu weer 26 uur
Na een zorgvuldig traject van dik zes maanden, gesprekken met lotgenoten en dankzij de begeleiding van Dragana vond Kathlijn in mei vorig jaar een nieuwe job. “Ik werk nu als thuisbegeleidster voor Tordale, een zorginstelling die mensen met een mentale of emotionele beperking begeleidt bij wonen en werken”, zegt ze. “Het koken zit er nog altijd in, maar dankzij GTB heb ik ook mijn zorgende kant ontdekt en omarmd. Ik ben progressief begonnen met 20 uur per week en werk sinds augustus weer 26 uur. Het mooie is dat men in Tordale openstaat voor mijn verhaal, en daar ook rekening mee houdt. Ik voel dat ik nu wel helemaal op mijn plaats zit.”
Opnieuw evolueren naar een voltijdse job acht Kathlijn niet haalbaar. “Dat hoeft voor mij ook niet, al heb ik daar lang mee geworsteld”, zegt ze. “Het heeft veel tijd gevraagd om die klik te maken. In mijn ogen telde ik dan pas opnieuw volwaardig mee. Maar ik heb leren aanvaarden dat dat niet het geval is en door alles wat is gebeurd, kan ik ook mijn grenzen beter stellen. Dertig uur per week zou ik bijvoorbeeld ideaal vinden. Dat zal niet voor meteen zijn, maar het is ergens mijn doelstelling. Elke stap op het juiste moment, dat is het belangrijkste.”
