Smartphone toont waar de dokter moet spuiten: West-Vlaamse plastisch chirurg ontwikkelt revolutionaire botoxtechniek

De geneeskunde van de toekomst. Zo omschrijft dokter Benoit Hendrickx, plastisch chirurg in het Knokse AZ Zeno, de techniek die hij ontwikkelde om injecties met botox veiliger te maken. Dat doet hij namelijk aan de hand van augmented reality. Klinkt moeilijk? Dat is het allerminst. Maak kennis met een fascinerende en revolutionaire techniek van eigen bodem, die de plastische chirurgie definitief gaat veranderen.

We besparen je de foto’s en raden ook af om het te googelen, maar neem het van ons aan: een verkeerde prik bij het zetten van botox of fillers kan letterlijk en figuurlijk lelijk aflopen, met zelfs onherstelbare schade, of in het meest extreme geval de dood tot gevolg.

“Bij 1 op de 6.500 inspuitingen gaat het mis”, weet plastisch chirurg Benoit Hendrickx (42) uit Knokke-Heist. “Als er een ader geraakt wordt, is het effect vaak minder. Maar als er een slagader wordt geraakt, heb je problemen. We zijn doorgaans in slechts 42,9 procent van de gevallen zeker dat de slagader op een bepaalde locatie ligt. Ik geef veel voordrachten en opleidingen. Het frustreerde mij altijd enorm dat je steeds moest uitleggen dat het patroon anders kan liggen en dat je ook afhankelijk bent van de diepte of de aan- of afwezigheid van bepaalde aders. Dat je het bij wijze van spreken op goed geluk moest doen.”

Als er een stof wordt ingespoten in een slagader, dan kunnen de haarvaatjes en dus het weefsel verstopt geraken. “Als je er niet snel genoeg bij bent, is het onomkeerbaar en sterft het dichtstbijzijnde huidweefsel af. Doe je dat in de buurt van het oog en heb je pech, dan raak je de slagader die verbonden is met het netvlies. Dat is bijzonder pijnlijk voor de patiënt, die zo voorgoed blind wordt. Vorig jaar stierf er zelfs iemand door een hersenembolie als gevolg daarvan.”

Pokémon go

Botox en fillers injecteren, wordt gedaan door plastische chirurgen maar ook door schoonheidsspecialisten. “Verkeerd prikken kan echt iedereen overkomen. Ik geef ook les aan de VUB in Brussel. Mijn diensthoofd daar is van wereldniveau en kent de anatomie als geen ander. En zelfs hij is er niet vrij van. Daarom wordt in de meeste gevallen gebruik gemaakt van een echografie, waarbij er met de ene hand een sonde op het gezicht wordt geplaatst.”

Efficiënt is dat allerminst. Toen dokter Benoit een voordracht zag over augmented reality, was hij meteen geïntrigeerd. Augmented reality betekent letterlijk een verbetering van de realiteit. Vandaag kennen we het vooral in toepassingen als Pokémon Go, of de filters op Instagram of Snapchat waarbij je pakweg konijnenoortjes krijgt aangemeten.

Dokter Hendrickx ging praten met radiologen en andere leden van het team binnen AZ Zeno in Knokke om de techniek te implementeren in zijn vakgebied. Na vier jaar onderzoeken en protocollen uitwerken, staat het project ARtery3D nu volledig op poten. Het werd ook in een start-up gegoten, Augmented Anatomy, waar vandaag een vijftiental mensen aan werken. “Concreet nemen we een MRI-scan van de patiënt. We spuiten geen contrastvloeistof in bij de patiënt, maar laten hem of haar voor een infraroodlamp zitten. Na de scan houden de algoritmes enkel het gezichtsmasker en de onderhuidse slagaders over. Dat beeld wordt omgebouwd in een 3D-model op je telefoon.”

Concreet kan je dus na de scan je telefoon richten op het gezicht van de patiënt en zie je op je scherm meteen waar de aders zich precies bevinden. Je tekent die af op het gezicht en kan zo zorgeloos prikken. “Je kan natuurlijk niet de hand vasthouden van de persoon die prikt, maar uit radiologisch onderzoek blijkt dat het verschil tussen wat je ziet op het scherm en waar de aders effectief zitten een afwijking heeft van amper 0,3 millimeter. Zelf doe ik geen risicovolle injecties meer zonder zo’n beeldvorming. Het levert trouwens nog bijkomende voordelen op. Zo zijn er voor bepaalde behandelingen tot vier keer minder blauwe plekken.”

Abonnementsformule

De vraag rijst waarom deze techniek nog niet bedacht werd in pakweg de Verenigde Staten. “Een terechte vraag”, aldus de dokter. “Een MRI-scan kost in de VS al snel 3.000 dollar, terwijl dat bij ons veel goedkoper is. Het verbaasde mij eerlijk gezegd ook dat het nog niet bestond, maar een succesverhaal heeft niet altijd te maken met de kwaliteit van een idee, maar met de kwaliteit van de ontwikkeling. Wij hebben hier in Knokke een uniek team van softwarespecialisten, topradiologen en dito plastisch chirurgen. We houden overigens ook de kostprijs zo laag mogelijk. We werken met abonnementsformules, maar zorgen er voor dat het financiële aspect nooit de drempel mag zijn. Dit hebben we ontwikkeld in het belang van de patiënt. Het vergroot ook het vertrouwen tussen de dokter en de patiënt zelf.”

Volgens dokter Hendrickx is zijn project een van de eerste toepassingen van augmented reality in de geneeskunde. “Dat opent perspectieven voor de neurochirurgie. Zo kan je een tumor mooi in beeld brengen en nog preciezer opereren. Hetzelfde bij borstreconstructies, waarbij bloedvaten moeten verplaatst worden. Momenteel zijn we op zoek naar software-ontwikkelaars. Zij kunnen meebouwen aan de geneeskunde van de toekomst. En dat allemaal vanuit West-Vlaanderen. We mogen daar heel preus op zijn.”