De geschiedenis van Ieper tijdens WO II verdwijnt vaak in het niets met wat zich allemaal tijdens WO I afspeelde. Toch was de Duitse bezetting in 1940-1945 geen lachertje. Daarnaast bleken de Poolse bevrijders, die met hulp van lokale patriotten de stad uit de klauwen van het nazisme redden, niet de waardering te krijgen die ze verdienden. Voormalige Ieperlingen Chris Lock (62) en zijn Tsjechoslowaakse vrouw Milena Kolarikova (66) schreven twee boeken die een beetje duidelijk scheppen in de vergeten geschiedenis.
Chris Lock en Milena Kolarikova, een koppel dat een tijd in Ieper woonde, verdiepen zich al langer in wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog in onze regio gebeurde. Ze schreven nu met ‘The 1PAD Liberation of Ypres, Belgium, on 6 September 1944’ een boek over de bevrijding van de stad door de Polen en in ‘The House of The Broken Wings’ brengen ze verslag over hoe in hotel Regina geallieerde vliegeniers verstopt werden.
Zelf soldaat
“Mijn man was zelf ooit soldaat. Hij diende in de Royal Tank Regiment (RTR), waar hij vaak met Mojos werkte, de Poolse WO II-oudstrijders, die na de oorlog in Groot Brittannië bleven. Chris wilde meer weten over hun militair verleden. Bovendien werd tijdens de dienstperiode van mijn man de RTR ingezet in conflicten. Hij kan zich dus goed inleven in de militaire operatie van de Poolse generaal Stanislaw Maczek – wiens naam trouwens ‘klaproos’ betekent – die met zijn Eerste Poolse Gepantserde Divisie (1PAD) de stad Ieper bevrijdde”, zegt Melina. “Ons boek brengt het verhaal van de Poolse generaal en zijn mannen bij hun kort, maar bloederig gevecht in en om Ieper op 6 september 1944.”
Tijdens zijn jarenlange onderzoek doorkruiste Chris de stad en de streek van Ieper. Daarbij fotografeerde hij tal van plaatsen waar nog altijd schade zichtbaar is van de bevrijdingsgevechten. “Die foto’s en de kaarten in het boek maken het mogelijk in de voetsporen van de Poolse bevrijders te lopen”, zegt Milena.
“Met onze boeken willen we mensen duidelijk maken dat de Tweede Wereldoorlog in Ieper niet zomaar voorbij ging. ‘The 1PAD Liberation of Ypres’ eert dan ook de lokale verzetsleden en de Poolse soldaten, die in Ieper Za wasza in nasza wolnosc! – ‘Voor de Uwe en de onze vrijheid!’ vochten en sneuvelden.
Verzet
Milena en Chris duiken daarnaast in ‘The House of The Broken Wings’ in het verhaal van het Belgisch verzet. “In het gekende hotel Regina in Ieper hielden de toenmalige eigenaars op het verzoek van het Ieperse verzet neergeschoten en geredde geallieerde vliegeniers schuil, terwijl de plaats regelmatig Duitse bezetters over de vloer kreeg. Samen met onze vriend Dirk Decuypere hadden wij het geluk om André Vandenameele te kunnen interviewen voor het boek. Dat was de laatste gekende verzetsman nog in leven, die vanuit het hotel Regina opereerde. Jammer genoeg is hij in 2019 gestorven. André leidde ons rond het hotel Regina, waar hij als verzetskoerier kwam om een bericht aan de neergeschoten Australische piloot Stan May te brengen. Wij zagen de transitkamer in de toren, waar de vliegeniers zich schuil hielden voordat ze aan de Belgische ontsnappingslijn Comète overhandigd werden.”
De auteurs konden zich net als toen in de geheime opbergplaats verschuilen. “Chris zijn interview met André en onze bewondering voor de moedige Belgen inspireerde mij tot het schrijven van dit boek.”
Onbekend verhaal
Dominiek Dendooven, wetenschappelijk medewerker in het In Flanders Fields Museum (IFFM), schreef het voorwoord van ‘The Liberation of Ypres’. “Ik vind het twee interessante boeken”, aldus Dominiek. “Het boek over Hotel Regina brengt een nagenoeg onbekend verhaal. Over het verzet in de Westhoek is, behalve de inmiddels wat verouderde werk van Roger Quaghebeur en Roger Verbeke, nog niet veel geschreven.”
Het levensverhaal van Milena en Chris leest eigenlijk eveneens als een boek. De twee leerden elkaar kennen in Talbot House in Poperinge. Ze werden verliefd en trouwden. In 2006 verhuisden ze naar Ieper. Later richten ze samen Lest We Forget Battlefield Tours – Flanders op, een bedrijfje dat Engelstalige begeleide rondritten over de slagvelden van de Eerste en Tweede Wereldoorlog deed.
“Wij hebben jaren onderzoek gedaan om dit stuk belangrijke lokale WO II- geschiedenis aan de duizenden Engelstalige bezoekers in boekformaat te brengen,” licht Milena toe. Milena en Chris verhuisden in 2018 naar het Isle of Portland, een schiereiland in het zuiden van Engeland. “Ook hier blijven we verbonden met de Westhoek en zijn geschiedenis. Alle grafstenen in de Britse militaire begraafplaatsen – ook in en rondom Ieper – en de stenen van de herdenkingsmonumenten zoals de Menenpoort en Tyne Cot komen van de steengroeven die zich op loopafstand van ons huis bevinden. Zo zie je maar: Je kan Ieper verlaten, maar Ieper verlaat jou nooit.”
Foto’s gezocht
De auteurs doen tenslotte een beroep op de lezers. Chris en zijn vrouw zijn immers op zoek naar een of meerdere foto’s van acht tijdelijke graven van de Poolse soldaten, die tijdens de bevrijding van Ieper in september 1944 sneuvelden en in de Britse militaire begraafplaats CWGC Ypres Town Cemetery Extension in de nabijheid van de Menenpoort begraven werden.
De boeken kunnen besteld worden via de website van de auteurs: www.chrislock.be , maar worden tevens verkocht in de shop van het In Flanders Fields Museum tegen de prijs van 38 euro voor ‘The 1PAD Liberation of Ypres..’ en 13,50 euro voor ‘The House of The Broken Wings’.
(CM)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
