In minstens 21 West-Vlaamse kerken wordt Stille Nacht nog effectief in de nacht van 24 op 25 december gezongen. Dat cijfer daalt al jaren maar lijkt nu te stabiliseren. “Het heeft veel te maken met de draagkracht van de lokale gemeenschap”, klinkt het.
Kerstavond afsluiten met een middernachtmis in je plaatselijke kerk: het is een traditie die al eeuwen lang overleeft, maar nu al enkele jaren aan haar zwanenzang bezig is. Volgens de meest recente informatie van bisdom Brugge kun je in West-Vlaanderen nog in 21 kerken terecht om een middernachtmis bij te wonen: in Alveringem, Bredene, Brugge, Damme, Ichtegem, Kortrijk, Moorslede, Oostende, Poperinge, Roeselare, Torhout, Veurne, Waregem, Wervik, Wingene en Zwevegem.
Ontkerkelijking
Jaar na jaar verdwijnen er steeds meer middernachtmissen, nu lijkt de dalende trend te stabiliseren. Natuurlijk staat deze evolutie niet los van de algemene ontkerkelijking in onze samenleving. “Sowieso is er de tendens van wekelijkse missen die uitsterven. Dat heeft veel te maken met de lokale draagkracht van de parochie in kwestie: plaatsen waar veel verbinding is en mensen zich gezamenlijk inzetten voor verschillende doeleinden zijn vaak ook de plekken waar missen wel nog doorgaan”, verklaart theoloog Hans Debel uit Ieper.
“Jong en oud samen in het donker: dat is nog altijd de mooiste manier om kerstavond af te sluiten”
Het wegvallen van deze bijzondere vieringen betekent echter niet dat gelovigen nergens heen kunnen om de geboorte van Jezus samen met gelijkgezinden te herdenken. In heel de provincie zijn er liefst 182 kerstmissen die op 24 of 25 december plaatsvinden, op verschillende tijdstippen (maar niet om middernacht).
Community
Veel middernachtmissen worden afgeschaft omdat er amper stoelen gevuld worden. Anderen spreken echter van bomvolle kerken, wat erop wijst dat er wel degelijk nog altijd veel geïnteresseerden zijn.
“Daar zijn twee verklaringen voor. Enerzijds is het zo dat mensen veel mobieler zijn dan vroeger, niemand blijft nog – letterlijk en figuurlijk – onder de eigen kerktoren hangen, ook niet op Kerstmis. Parochies zijn versmolten in pastorale eenheden en men bundelt krachten, ook voor zaken zoals middernachtmissen. Als bezoeker ga je liever naar een andere gemeente waar wel veel volk de middernachtmis bijwoont, dan om moederziel alleen in de eigen kerk te zitten”, aldus de Ieperse theoloog, die ook voorzitter is van de Pastorale Eenheid Ieper. (lees verder onder de kaart)
Als tweede reden van de populariteitsdiscrepantie haalt hij het belang van een sterke community aan. Waar een groepje burgers z’n schouders onder de mis zet, is er vaak meer aantrek. “Een mis bijwonen is tegenwoordig volledig vrijblijvend, dus je moet mensen wel overtuigen met de invulling ervan. Een koor, een kerstspel of andere toffe elementen worden vaak met hulp van vrijwilligers georganiseerd. Als een priester er alleen voor staat is dat veel moeilijker.”
Ongeëvenaarde sfeer
Of de middernachtmissen nog een lang leven beschoren zijn, durft Debel niet te voorspellen. Wel zou hij het bijzonder jammer vinden mochten ze ooit voorgoed van het toneel verdwijnen. “Het blijft iets bijzonders dat we niet verloren mogen laten gaan. Sowieso is het verloop en de inhoud anders dan alle andere kerstmissen. Maar ook de sfeer die er hangt is ongeëvenaard, je kan dat met niks vergelijken. Jong en oud die in het donker samenkomt voor een serene, warme en feestelijke viering: voor mij – en veel anderen – is dat nog steeds de mooiste manier om kerstavond af te sluiten.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier