Acht jaar geleden, op 16 oktober 2014, stond de Anzegemse Sint-Janskerk in lichterlaaie. Momenteel zijn de restauratiewerken aan de gang. “Er wordt ingezet op een publiek toegankelijk rustplaats waarbij de binnentuin een aanvulling kan zijn van de kapel”, aldus schepen van Patrimonium en Financiën Louis Degroote (Samen Eén). Maar niet iedereen is het eens met die plannen.
De kerk die deels dateert uit de twaalfde eeuw, brandde op 16 oktober 2014 voor het grootste deel uit en verloor haar glasramen en inboedel. De daken werden ook zwaar beschadigd. Enkel de sacristie en de kostbaarheden die erin stonden, konden op de bescherming van Gods hand rekenen. In samenspraak met de Dienst Onroerend Erfgoed en de kerkfabriek werd er besloten om het oudste deel van de kerk te restaureren naar zijn oorspronkelijke staat, wat concreet neerkwam op de kapel bestaande uit het koor, de sacristie en de toren.
In 2021 werden de klokken en de windhaan teruggeplaatst. Echter vloog de haan van haar toren half februari van dit jaar en wordt er nog een robbertje uitgevochten met de verzekeringsmaatschappij welke partij haar bankrekening hiervoor dient aan te spreken. Begin 2022 viel de beslissing dat het schip zou herbestemd worden als binnentuin.
Schade groter dan gedacht
Op heden loopt stilaan de eerste fase van de herbouw en restauratie van het torendeel en het koor op haar laatste benen. De toren werd heropgebouwd en in het interieur werden de gewelven hersteld. Momenteel wordt het Onze-Lieve-Vrouwe altaar uit 1857 en het kenmerkende cassetteplafond gerenoveerd, waarbij getracht wordt zoveel mogelijk van de originele details te herstellen.
“Tijdens de werken werd vastgesteld dat het gips plafond in veel ergere staat verkeerde dan initieel gedacht, ten gevolge hiervan dienden bijna alle bloemfiguren te worden afgegoten en vervangen door nieuwe exemplaren. Ook het Calvariekruis aan de noordkant van de kerk wordt op dit moment gerestaureerd”, aldus de schepen.
Discussie
De binnenzijde van de kerk werd voor de onderste meters behandeld met zoutwerende pleister, de overige muren worden ook nog bepleisterd. “Na deze werken zal moeten gebruik gemaakt worden van bouwdrogers om de pleisterwerken verder de kans te geven uit te drogen en een eventuele aantasting door vocht te vermijden”, doet Degroote uit de doeken. “Het is immers zo dat na beëindiging van de huidige opdracht, waarbij de binnenzijde van de kapel casco wordt opgeleverd, een nieuwe opdracht zal moeten worden uitgeschreven om verdere techniek en interieurafwerking te realiseren.”
“We wachten intussen op verder nieuws van de verzekeringen aangaande de herstellingen en het terugplaatsen van de torenhaan. Er is immers wat discussie gerezen over de vraag wie de verantwoordelijkheid draagt voor het ‘wegvliegen’ van de torenhaan tijdens de storm Eunice van dit voorjaar. We blijven vanzelfsprekend aandringen op een vlotte terugplaatsing, al kan van een vlotte terugplaatsing na zeven maanden eigenlijk geen sprake meer zijn.”
Schip wordt binnentuin
Er werd voor gekozen om het schip van de kerk te herbestemmen als een binnentuin, een groene long in het centrum van de gemeente. “De keuze werd in samenspraak met erfgoed genomen en is mijn inziens verdedigbaar door de meer beperkte noden van de geloofsgemeenschap in Anzegem”, schets de eerste schepen.
“Het is volgens mij niet te verantwoorden miljoenen te spenderen aan de volledige heropbouw van de kerk wanneer de vraag naar religieuze ruimte ontegensprekelijk maatschappelijk is afgenomen. Ik begrijp de gevoeligheid hierover, maar een verantwoordelijke uitgave van gemeenschapsgelden is, zeker in de huidige omstandigheden, essentieel.”
“Hoe lang moeten we nog wachten?”
De kerk in het hart van Anzegem, ligt Anzegemnaren Roland Caes en Rita Verschuere nauw aan het hart. Heel wat jaren waren ze van heel dichtbij betrokken bij het onderhoud en de dagelijkse goede gang van zaken. “We willen met niemand in de clinch gaan en vooral positief benadrukken dat de kerk een beschermd monument is”, aldus Roland Caes (76). “In het beschermingsbesluit staat dat als er iets zou gebeuren met de kerk, ze dient hersteld te worden. Hoe lang moeten we nog wachten vooraleer we terug een volwaardige gebedsruimte gaan hebben waar allerlei diensten in kunnen plaatsvinden?”
“Als we niet kunnen begraven worden in de kerk, dan laten we ons liever cremeren in het funerarium. In de kerk van Gijzelbrechtegem worden we goed ontvangen door heel wat sympathieke mensen, maar we zijn daar niet thuis. Het zou mooi zijn moesten we opnieuw in onze eigen kerk kunnen bidden en met ons koor kunnen zingen.”
“Ziel van ons dorp”
“We willen dat Anzegem weer leeft”, vult contactpersoon Sint-Jansparochie Rita Verschuere (75) aan. “En daar hoort een kerk bij waar er iets kan georganiseerd worden. Na de brand waren er heel wat emotionele reacties van mensen die er gedoopt waren, hun eerste communie en vormsel hadden gedaan en er getrouwd waren. De Sint-Janskerk moet in ere hersteld worden! Vooral oudere mensen verplaatsen zich moeilijk naar de kerk van Vichte of Gijzelbrechtegem. Hun roots liggen hier en daardoor komen veel kerkgangers niet meer aan hun trekken. Heel wat mensen voelen zich in de steek gelaten.”
“Dat gebouw en elkaar moeten we koesteren. Het is de ziel van ons dorp”, aldus Rita en Roland. “We vragen gewoon dat het verzekeringsgeld dat uitbetaald werd om de kerk te herstellen, correct gebruikt wordt. Het kan zeker een combinatie zijn tussen een profaan en een religieus gedeelte, maar een dak en een mooie, eenvoudige vloer, lijken ons onontbeerlijk in het schip.”
“Respect voor beschermde kerk”
“We vragen geen duur orgel. Het moet niet luxueus zijn, maar praktisch voor verschillende doeleinden en voor alle doelgroepen en sociale organisaties waarbij er geen enkel onderscheid gemaakt wordt tussen de mensen. Ik blijf verwijzen naar de initiële plannen voor de restauratie. Alleszins moeten we elkaar en dat gebouw koesteren. Het is de ziel van ons dorp.”
“Het is een beschermde kerk en dat zou gerespecteerd moeten worden. Anzegemnaren willen nog in hun kerk kunnen gedoopt worden, hun eerste communie en vormsel doen en begraven worden. Het is niet te onderschatten welke band een groot deel van de dorpelingen had en nog steeds heeft met deze kerk”, aldus Roland Caes.
Beperkte financiële bewegingsruimte
“Het blijft de bedoeling om nog deze legislatuur grote stappen te zetten in dit dossier”, vervolgt Degroote. “Maar ook hier zal de toegenomen beperkte financiële bewegingsruimte van de gemeente ten gevolge van de energiecrisis en de indexeringen van de lonen, ongetwijfeld tot voorzichtigheid en beredeneerd uitgavegedrag nopen.”
“Het is geenszins de bedoeling van het bestuur om bouwprojecten te laten primeren op een gezonde gemeentefinanciën. We zijn er ons evenwel van bewust dat nu, acht jaar na de brand, ook het schipdeel dringend de aandacht moet krijgen die het verdient. Het is nu echt wel tijd dat de ‘lelijke’ ondersteunende schoren van de topgevels kunnen worden verwijderd.”
Noden van de geloofsgemeenschap
“Ik kan vanzelfsprekend begrip opbrengen voor de reactie van Rita en Roland en die van de andere leden van de geloofsgemeenschap in Anzegem. Ik denk echter dat we met de restauratie van het koordeel een gebedsruimte tot stand brengen die perfect beantwoordt aan de noden van de geloofsgemeenschap. Ook deze kapel zal immers opnieuw in het dorpscentrum gelegen zijn en de mogelijkheid bieden om diensten in Anzegem te organiseren. Laat ons vooral het project nog niet afschieten voor het volledig is gerealiseerd.”
“Ik wil er trouwens op wijzen dat de herbestemming van het schipdeel volledig in overeenstemming is met de beschermingsbesluiten van de kerk en dat een volledige heropbouw absoluut niet noodzakelijk is. “Ik blijf mij engageren om verder met de kerkfabriek in overleg te treden om te proberen de kerk en de binnentuin opnieuw de ziel van het dorp te laten worden. Na acht jaar is het hiervoor hoog tijd”, benadrukt de schepen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
