Wat hebben Miss Piggy van The Muppet Show, Koekiemonster uit Sesamstraat en Yoda uit Star Wars te maken met West-Vlaanderen? Meer dan je denkt: Frank Oz, de geestelijke vader van de wereldberoemde poppen, blijkt West-Vlaamse roots te hebben. Sterker: de poppenspeler leerde zelfs de stiel van zijn moeder Françoise, die opgroeide in Brugge.
Frank Oz, de wereldberoemde Amerikaanse regisseur en poppenspeler, is vooral bekend van zijn personages in Sesamstraat, The Muppet Show en Star Wars. Hij speelde onder meer Koekiemonster, Fozzie Beer, Yoda en… Miss Piggy. Hij hanteert in zijn poppenspel graag hilarische karaktertrekjes van zichzelf. Putte hij voor Miss Piggy inspiratie bij zijn Brugse moeder?
Vergrootglas
Mick Choros, communicatieverantwoordelijke van het National Archief in Den Haag, dat een tentoonstelling wijdt aan de ouders van de poppenspeler, stelt: “Frank Oz baseerde zijn poppen mede op zijn eigen karaktereigenschappen, die hij uitvergrootte. Hij plaatste die trekjes onder een vergrootglas om grappige personages te creëren. Dat vertelde hij aan Nederlandse journalisten op de opening van onze expo.”
Enkele van die eigenschappen heeft hij ongetwijfeld geërfd van zijn moeder Françoise Ghevaert (1910–1989). Die werd in Heist geboren en groeide in Brugge op.
Zijn vader Isidore Oznowicz (1916–1998) was een Nederlandse Jood, die in Antwerpen woonde. Frank Oz probeert al jaren te achterhalen wat zijn ouders tijdens WO II meemaakten, het Nationaal Archief in Den Haag hielp hem recent in zijn zoektocht en bracht tegelijkertijd de West-Vlaamse roots van Franks mama aan het licht.
Engelandvaarders
De tentoonstelling Op de vlucht voor Hitler – De Engelandvaart van de familie Oznowicz vertelt het verhaal van de amateur poppenmakers Isidore Oznowicz en zijn vrouw Françoise Ghevaert, die in mei 1940 Antwerpen ontvluchtten vanwege de Duitse inval. Ze reisden via Frankrijk, Casablanca en Lissabon naar Engeland, waar Isidore zich aansloot bij de Prinses Irene Brigade.
Onderzoeker Pepijn Lucker van het Nationaal Archief kon de vlucht van deze Engelandvaarders reconstrueren aan de hand van tal van historische documenten en oorlogsarchieven.
“Uit de huwelijksakte van 12 augustus 1939 blijkt dat tekenaar Isidore Oznowicz in Antwerpen trouwde met kleermaakster Françoise Ghevaert, die op 28 december 1910 in Heist-aan-zee geboren werd. Zij was eerder gescheiden van haar eerste echtgenoot, een zekere Antonius Rombouts”, vertelt Pepijn Lucker.
Hitlerpop
De archiefonderzoeker achterhaalde dat Françoise Ghevaert kort na haar geboorte verhuisde naar Blankenberge en nadien haar kinder- en jeugdjaren in Brugge doorbracht. “Ze was de dochter van Omer Louis Ghevaert en Maria-Josephina Theresia Dierickx-Visschers.”
“Op 8 december 1936 verhuisde ze met haar mama, haar vader was toen wellicht al overleden, naar Antwerpen. Daar vond ze als kleermaakster werk in Bonneterie Norma én leerde ze haar tweede man kennen. Want timmerman en tekenaar Isidore Oznowicz mocht de etalages inrichten van die haute couture winkels.”
Frank Oz’ moeder vervaardigde ook kleren voor poppen
“Voor WO II runden Isidore en Françoise een amateur poppentheatertje. Hij vervaardigde de houten poppen, zij maakte de kleren. Ze ontwierpen onder meer een Hitlerpop, die ze bij het uitbreken van de oorlog begroeven in de tuin van Françoises mama.”
“Op 13 mei 1940 zijn ze gevlucht, aangezien Isidore een Jood was. Ze belandden in de Franse Pyreneeën en vertrokken vanuit Bayonne samen met andere vluchtelingen per schip, vlak voordat de Duitse Wehrmacht de hele Atlantische kust in handen kreeg.”
Casablanca
“De boot bracht hen naar Casablanca in Afrika, waar ze eerst in een interneringskamp voor vluchtelingen ondergebracht werden. Nadien verdiende Françoise er enkele maanden de kost als naaister. Met de hulp van de Nederlandse regering konden ze naar Lissabon, vanwaar Isidore met een troepentransport via Gibraltar in oktober 1941 naar Engeland mocht om er lid te worden van de Nederlandse strijdkrachten.”
“Françoise moest wachten tot januari 1942 om haar man te kunnen vervoegen. Ze werd net als andere vluchtelingen in de Patriotic School in Londen ondergebracht: een voormalig weeshuis dat dat dienst deed als locatie waar vreemdelingen werden geïnterneerd en door de Britten aan een veiligheidsonderzoek werden onderworpen.”
Françoise Gevaert vluchtte via… Casablanca naar Engeland tijdens WOII
“Dit duurde meestal slechts enkele dagen, daarna kon men zich vrij door de stad bewegen. De Nederlandse vluchtelingen werden daarna nogmaals ondervraagd, nu door de Nederlandse geheime dienst (Politie Buitendienst genaamd) die zetelde op een andere locatie, Eaton Square 82.”
Frank Oz
Frank Oz en zijn oudere broer Ronald zijn tijdens de oorlogsjaren in Engeland geboren. Vader Isidore nam als radioman deel aan de landing in Normandië. Pas op 12 augustus 1945 reisde Françoise met haar twee kinderen terug naar Antwerpen en werd zij met haar man herenigd.”
“Ze groeven de Hitlerpop op en namen hun oude poppen in 1950 mee naar Amerika, waar het gezin een nieuw leven probeerde op te bouwen. In Auckland namen Françoise en Isidore hun oude hobby terug op en richtten er een poppentheater op.”
“Frank vatte als kind interesse in het poppentheater op en maakte als tiener zijn eigen marionetten, maar op zijn achttiende hield hij het voor bekeken: hij trok naar New York en wou journalist worden. Maar hij liep toevallig Jim Henson tegen het lijf, die hem vroeg of hij als poppenspeler bij hem wou komen werken. De rest is geschiedenis”, aldus Pepijn Lucker.
Heistse neven en nicht
In de webpagina van www.zwinstreek.eu meldt heemkundige André Desmidt het volgende: “Wellicht weten zij het zelf niet, maar de Heistenaars Georges, Sylveer, Oscar en Georgette Ghevaert zijn neven en nicht van de moeder van Frank Oz. Ook de familie Dierickx-Visschers heeft verwantschap met dit poppenfenomeen.”
De tentoonstelling Op de vlucht voor Hitler – De Engelandvaart van de familie Oznowicz in het Nationaal Archief in Den Haag loopt nog tot 21 april.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
