De laatste formatievlucht van de Seaking: afscheid van de koningen van de zee
De drie overblijvende Seaking-helikopters vlogen woensdag voor de allerlaatste keer samen boven West- en Oost-Vlaanderen. Eén van de drie Seakings gaat volgende week uit dienst, de twee andere toestellen vliegen ten laatste in maart voor de laatste keer. Maar met deze laatste formatievlucht namen de ‘koningen van de zee’ al afscheid in stijl.
De iconische reddingshelikopter van de Luchtmachtbasis Koksijde vloog woensdag over al even iconische plaatsen, zoals de IJzertoren in Diksmuide, de Menenpoort in Ieper en uiteraard de kust. De Seakings namen ook afscheid van plaatsen die voor de helikopter zelf belangrijk zijn geweest: het AZ Sint-Jan in Brugge, het Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum in Oostende, van waaruit de reddingsopdrachten binnen kwamen, en de haven van Zeebrugge, waar de Seakings na de ramp met de Herald of Free Enterprise in 1987 hun meest heroïsche reddingsoperatie ooit beleefden.
Warmste Week
Tijdens de last formation flight werd ook een groet gebracht aan de Warmste Week van Studio Brussel in het provinciaal domein Puyenbroeck in Wachtebeke. “We koppelen hier zelf ook enkele acties aan voor de Warmste Week”, vertelt Kurt Verwilligen van de communicatiedienst van Defensie. “Wij steunen de organisatie Boven de Wolken, die foto’s maakt van overleden baby’s om ouders zo een blijvende herinnering te geven.”
De keuze om nu een afscheidsvlucht te houden, heeft vooral te maken met de onderhoudscyclus van de toestellen. “De Seakings moeten om de 600 vlieguren onderhouden worden. Eén van drie helikopters was volgende week aan onderhoud toe. Zo’n onderhoudsbeurt is erg duur. Daarom is voor dat toestel besloten dat het nu goed is geweest. De twee andere Seakings kunnen nog enkele maanden verder, maar die blijven tegen einde maart volledig aan de grond. Dan komt er nog een afscheid.”
Maar drie meer over
Aanvankelijk beschikte het 40ste Smaldeel van de Luchtmachtbasis Koksijde over vijf Seakings, maar de laatste vijf jaar waren er maar drie meer operationeel. “In 2008 vertrok een eerste toestel naar het legermuseum aan het Jubelpark in Brussel”, aldus Kurt Verwilligen. “In 2013 werd nog een toestel uit dienst genomen. De wisselstukken van dat exemplaar, dat nog altijd in Koksijde staat, dienden voor de drie resterende toestellen. Want het werd alsmaar moeilijker om nog wisselstukken te vinden.”
“Ook dat vierde toestel zal nu opnieuw worden samen gepuzzeld. Wat er dan met de vier Seakings zal gebeuren? Eén ervan wordt geschonken aan de gemeente Koksijde, zo werd onlangs beslist door voormalig Defensieminister en inwoner van Koksijde Sander Loones. Over de bestemming van de drie andere toestellen is nog niets beslist, maar ik kan me moeilijk voorstellen dat ze zullen eindigen op de schroothoop.”
Opvolger NH90
In 2014 nam de Luchtmachtbasis Koksijde vier NH90-helikopters in gebruik om de Seaking te vervangen. “De Seaking was al van 1976 in dienst en heeft het langer uitgezongen dan oorspronkelijk gedacht. Maar een zekere overlap met de opvolger wordt altijd voorzien”, legt Kurt Verwilligen uit. “Je kan niet van de eerste dag alle piloten vormen om met het nieuwe toestel te vliegen. En bovendien willen we het resterende vliegpotentieel niet weggooien.”
“De NH90 is een totaal andere helikopter, die opdrachten aankan die de Seaking nooit had gekund. De NH90 beschikt over een gigantisch grote radar, die gekoppeld kan worden aan de radar van een fregat. Het toestel kan ook landen op een fregat. De NH90 is dus ook inzetbaar op marineschepen en dat is wel een groot verschil met de Seaking. De Seakings waren voor hun tijd klassetoestellen, maar de tijd heeft niet stilgestaan.”
“Seaking is onze Eiffeltoren”
“Het verdwijnen van de Seaking is voor Koksijde het einde van een tijdperk”, vindt burgemeester Vanden Bussche. “Wat de Eiffeltoren is voor Parijs, is de Seaking voor Koksijde.”
“Het eerste vliegveld van Koksijde dateert van de Eerste Wereldoorlog en lag aan de abdijhoeve ten Bogaerde”, weet de burgemeester. “In de Tweede Wereldoorlog legden de Duitsers een nieuw vliegveld aan, en dat werd later overgenomen door de Belgische Luchtmacht. Voor onze generatie is de basis natuurlijk onafscheidelijk verbonden aan de Seaking. Een iconisch toestel, in speciale kleuren, waarvan het lawaai in onze oren zit.”
“De tijd van de tv-serie Windkracht 10 herinner ik me alsof het gisteren was. Het gemeentebestuur leverde een bijdrage in materialen en mankracht. De muziek van de serie mogen wij gebruiken en de begintune werd door de gemeenteraad erkend als officiële hymne van de gemeente Koksijde. Het deuntje wordt bij ons nog altijd soms gebruikt om iets aan te kondigen.”
“Eén van de Seakings wordt aan het gemeentebestuur geschonken en krijgt een plaats aan de Robert Vandammestraat. Oudgedienden van de Luchtmachtbasis zullen dit toestel onderhouden, maar het gemeentebestuur zal instaan voor de kosten. Het is weer een attractie bij voor Koksijde, al hadden we liever gezien dat de echte toestellen bleven.”
“Aan de Seaking zijn voor onze inwoners ook heel wat anekdotes verbonden. Vroeger vlogen al eens mensen mee overzee om sigaretten te kopen op een schip, een soort van smokkelen eigenlijk. Vroeger kon dat heel makkelijk, maar met de besparingen van Defensie is dat allemaal verleden tijd. Maar onder de piloten kenden we wel enkele legendarische figuren”, lacht de burgemeester.
Heldenstatus door Herald
In de 42 jaar dat ze over en rond onze kust hebben gevlogen, veroverden de Seakings en hun bemanningsleden een ware heldenstatus. Die hebben de search & rescue-helikopters vooral te danken aan de reddingsoperatie op de gekapseisde Herald of Free Enterprise in 1987. Tien jaar later maakte de tv-serie Windkracht 10 de mythe compleet.
De Seakings werden in 1973 gebouwd en in november 1976 in gebruik genomen door de Luchtmachtbasis Koksijde als opvolger van de Sikorsky-helikopters. “De vijf Seakings werden eigenlijk voor Egypte gebouwd, maar kwamen bij het Belgisch leger terecht”, weet Kurt Verwilligen. “De opvallende en zelfs wat tegenstrijdige kleuren – camouflagekleuren, maar ook een opvallende rode neus – werden door Egypte gekozen. Wij hadden geen reden om die te veranderen. De camouflagekleuren waren bedoeld voor de woestijn, maar pasten ook in de duinen.” (lacht)
In 42 jaar tijd deden de Seakings meer dan 3.400 interventies of scrambles en redden ze liefst 1.750 mensen. “Maar zijn heldenstatus heeft de Seaking vooral te danken aan de inzet bij de ramp met de Herald. Net op die avond, 6 maart 1987, vond toevallig het galabal van de Luchtmachtbasis Koksijde plaats. Alle piloten en technici waren op het appèl. Binnen het half uur was een eerste reddingshelikopter vertrokken, maar een uur later waren er al drie in de weer. De bemanningsleden hadden hun galakostuum ingewisseld voor hun vlieguitrusting. Er werden uiteindelijk 36 drenkelingen gered en nog eens vele mensen van het wrak gehaald. Toen ontstond het idee om een serie te maken over de Seaking. Dat werd Windkracht 10. De serie liep in 1997 en 1998 en kreeg in 2006 nog een verlengstuk met een film.”
“Vooral tevreden als je iemand levend terugvond”
Karel Kinable (48) was 25 jaar piloot op de Luchtmachtbasis Koksijde, eerst van de Seaking en de laatste vier jaar van de NH90. Begin dit jaar ging hij met pensioen. “Het gaf vooral voldoening als je iemand levend kon terugvinden in het water”, blikt hij terug.
“Ik wist als kind al dat ik piloot wou worden”, vertelt Karel, die uit Wenduine afkomstig is, maar in Oostduinkerke woont. “Ik liep school in Zeebrugge en was een jaar of 16 ten tijde van de ramp met de Herald of Free Enterprise. De sportzaal van onze school werd gebruikt als lijkenhuisje. In de haven zagen we ook regelmatig scheepswrakken na reddingsoperaties. Dat alles maakte me warm om later zelf met reddingshelikopters te vliegen.”
“Het 40ste Smaldeel behoorde vroeger tot de Luchtmacht, vandaag tot de Luchtcomponent van Defensie. Daarom moest ik toen nog eerst een opleiding tot gevechtspiloot volgen. Dat was de enige manier om op de Seaking te geraken. Na mijn opleiding mocht het gerust eerst een paar jaar F16 zijn, maar ik was blij dat ik meteen een keuze mocht maken en naar de Seaking kon”, vertelt Karel, ook wel Fozzy genoemd vanwege zijn talent als imitator van het gelijknamige Muppet Show-personage.
Grote rampen
“In mijn loopbaan bij het 40ste Smaldeel vloog ik 3.766 uren, deed ik 277 scrambles of reddingsoperaties en kon 131 mensen evacueren. Dat was voor 80 tot 90 procent op zee, maar voor zwaar verbrande mensen ook op land. De nieuwjaarsbrand in Volendam, de gasramp in Gellingen, de aanslagen in Brussel en Zaventem… Vooral die grote rampen blijven bij”, vindt Karel Kinable.
“Maar het meeste voldoening heb je van scrambles waarbij je niet enkel ambulancedienst bent, maar ook zelf op zoek moet gaan en resultaat boekt. Iemand levend terugvinden in het water is echt niet makkelijk. Je zit op het scherm te turen, maar een mensenhoofd is echt heel klein. Het is echt een prestatie als je zo iemand kan vinden.”
“De bekendheid bij het grote publiek komt zeker door de serie Windkracht 10. De opnames van de serie maakte ik van dichtbij mee. Ik zie producent Erwin Provoost (uit Koksijde afkomstig, red.) nog toekomen. Het was voor ons eens iets anders, maar niet alles was leuk. We moesten altijd maar zaken opnieuw doen. Ze hadden ons altijd nodig tot de laatste druppel kerosine. (lacht) Maar het was natuurlijk een enorme promocampagne voor ons.”
Pensioen
“Of de NH90 ook zo legendarisch wordt? Goeie vraag. De Seaking had natuurlijk zijn opvallende kleuren mee. De NH90 is een grijze helikopter. Het is jammer dat de Seaking verdwijnt, maar aan alles komt een einde hé. Zelf heb ik na mijn pensioen een eigen vennootschap opgericht. Maar ik blijf met helikopters bezig. Ik geef nog les in de vluchtsimulator en volg een opleiding om als vluchtinstructeur te kunnen werken. En ik loop nog graag eens langs bij mijn vroegere collega’s van het 40ste.”
Wat zal er met luchtmachtbasis Koksijde gebeuren?
“Ze zijn al bezig met het uitschrijven van concessies om de reddingshelikopters onder te brengen op de luchthaven van Oostende”, weet Marc Vanden Bussche. “Een volledige sluiting staat op het programma voor 2022. Maar er wordt nog altijd warm en koud geblazen. Het is de klucht van het jaar. En heel nadelig voor Koksijde! Onze vorige minister Sander Loones heeft nog geprobeerd om Koksijde te redden, maar ik zou niet weten hoe hij het ging doen.”
Al jaren geruchten
15 jaar geleden dook in onze krant voor het eerst het bericht op dat de Luchtmachtbasis Koksijde zou verdwijnen. Sindsdien keert het nieuws af en toe terug, maar de laatste jaren werd het wel heel concreet. De Luchtmachtbasis, met zijn 300 hectare veel te groot geworden voor enkel de search & rescue-opdrachten, zal ofwel fors afslanken, ofwel helemaal verdwijnen. In dat laatste scenario krijgen de helikopters mogelijk de luchthaven van Oostende als uitvalsbasis. Ze blijven in elk geval aan de kust, liet toenmalig minister van Defensie Steven Vandeput in augustus vorig jaar weten.
Zijn opvolger Sander Loones, zelf van Oostduinkerke en amper 27 dagen minister van Defensie, pleitte vorige week nog in onze krant voor het behoud van een afgeslankte Luchtmachtbasis in Koksijde, maar met leasinghelikopters. Zo kunnen de NH90-helikopters van Koksijde, eigenlijk militaire toestellen, ook volledig militair worden ingezet. Loones, intussen minister af, rekent nu op anderen om zijn voorstel te realiseren. Maar nu ook de minderheidsregering van Charles Michel is gevallen, zal een beslissing over Koksijde niet voor meteen zijn.
Er wordt nog altijd warm en koud geblazen. Heel nadelig voor Koksijde – burgemeester Marc Vanden Bussche
“Het nieuwe bestemmingsplan voor de gronden van de Luchtmachtbasis was al enkele keren op de gemeenteraad”, aldus Marc Vanden Bussche. “Het vliegveld voor de sportvliegtuigen van de West Aviation Club willen we behouden. De oude kazerne wordt een zone van openbaar nut. Daar willen wij onder meer de gemeentelijke werkplaats en de jeugddienst onderbrengen. Op een ander deel van de luchtmachtgronden is plaats voor een nieuwe KMO-zone. De reconversieplannen zijn al ver gevorderd en kunnen volgend jaar worden afgerond.”
“Helikopters liever gehouden”
“Je moet een bestemmingsplan hebben voor je gronden van Defensie kan kopen”, legt de burgemeester uit. “We zijn al vijf jaar bezig met de plannen. Maar het moest allemaal veel sneller gaan. Ons nieuw politiegebouw, dat we in juni hebben geopend, moest eigenlijk ook op de gronden van de Luchtmachtbasis komen. Dat was zes jaar geleden al gepland. Maar omdat we bleven wachten op een beslissing, hebben we de nieuwbouw dan op veel te dure grond aan de Ter Duinenlaan moeten bouwen.”
“Let wel: wij hebben tot het uiterste geijverd voor het behoud van de Luchtmachtbasis in Koksijde. Het liefst hadden we de reddingshelikopters behouden. We waren voor een gemengd gebruik van de gronden en wilden zelfs de kosten delen. Maar er is een andere keuze gemaakt. We hopen nu wel dat er snel een beslissing komt. Het is er de hoogste tijd voor.”
“Seaking is onze Eiffeltoren”
“Het verdwijnen van de Seaking is voor Koksijde het einde van een tijdperk”, vindt burgemeester Vanden Bussche. “Wat de Eiffeltoren is voor Parijs, is de Seaking voor Koksijde.”
“Het eerste vliegveld van Koksijde dateert van de Eerste Wereldoorlog en lag aan de abdijhoeve ten Bogaerde”, weet de burgemeester. “In de Tweede Wereldoorlog legden de Duitsers een nieuw vliegveld aan, en dat werd later overgenomen door de Belgische Luchtmacht. Voor onze generatie is de basis natuurlijk onafscheidelijk verbonden aan de Seaking. Een iconisch toestel, in speciale kleuren, waarvan het lawaai in onze oren zit.”
“De tijd van de tv-serie Windkracht 10 herinner ik me alsof het gisteren was. Het gemeentebestuur leverde een bijdrage in materialen en mankracht. De muziek van de serie mogen wij gebruiken en de begintune werd door de gemeenteraad erkend als officiële hymne van de gemeente Koksijde. Het deuntje wordt bij ons nog altijd soms gebruikt om iets aan te kondigen.”
“Eén van de Seakings wordt aan het gemeentebestuur geschonken en krijgt een plaats aan de Robert Vandammestraat. Oudgedienden van de Luchtmachtbasis zullen dit toestel onderhouden, maar het gemeentebestuur zal instaan voor de kosten. Het is weer een attractie bij voor Koksijde, al hadden we liever gezien dat de echte toestellen bleven.”
“Aan de Seaking zijn voor onze inwoners ook heel wat anekdotes verbonden. Vroeger vlogen al eens mensen mee overzee om sigaretten te kopen op een schip, een soort van smokkelen eigenlijk. Vroeger kon dat heel makkelijk, maar met de besparingen van Defensie is dat allemaal verleden tijd. Maar onder de piloten kenden we wel enkele legendarische figuren”, lacht de burgemeester.
Afscheid van de Sea King
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier