Brugse burgemeester Frank Van Acker stierf dertig jaar geleden

Op vrijdag 22 april is het dertig jaar geleden dat Minister van Staat en ereburgemeester Frank Van Acker overleed. Zijn nalatenschap is volgens de Van Acker Stichting actueler dan ooit. Aan het borstbeeld van Frank Van Acker op de Vismarkt is vrijdag om 19 uur een hulde. Gewezen kabinetschef Dirk Michiels schetst voor ons het portret van deze politicus.

“Tijdens het vijftienjarig burgemeesterschap van Frank Van Acker veranderde Brugge grondig van uitzicht en karakter”, getuigt gewezen kabinestchef Dirk Michiels. “In de periode 1977-1992 werden in Brugge tal van drastische vernieuwingen doorgevoerd, die de stad een totaal nieuw imago en een nieuw elan hebben gegeven. Tot op vandaag, 30 jaar na zijn overlijden, blijft de invloed van het beleid van Van Acker op het leven in Brugge op merkwaardige wijze zichtbaar en voelbaar.”

“Het is de grote verdienste van burgemeester en Minister van Staat Frank Van Acker dat hij door een visionair en gedurfd beleid een toekomst voor zijn stad realiseerde en Brugge op weg zette naar de 21e eeuw, naar de stad waar het vandaag erg goed om leven en werken is.”

100 jaar CVP-meerderheid doorbroken

“De gemeenteraadsverkiezingen van oktober 1976 zullen in de geschiedenisboeken van Brugge voor altijd als een politieke mijlpaal geboekstaafd staan”, vervolgt Dirk Michiels. “100 jaar volstrekte CVP-meerderheid werd plotsklaps en verrassend weggeveegd.”

“Omdat de toenmalige CVP alleen enkele ‘kruimels’ gunde aan de mogelijke coalitiepartner BSP onder leiding van Frank Van Acker, werd al snel een nieuwe meerderheid gevormd zonder CVP. Frank Van Acker, tot dan een van de nationale boegbeelden van de toenmalige BSP, werd Burgemeester.”

“Op 27 april 1977 legde hij de eed af. Het zou de start zijn van een nieuwe wind, die op alle vlakken door Brugge waaide en ’oude vormen en gedachten’ van gemeentepolitiek zou wegblazen. Frank Van Acker was een fervent verdediger van de verdraagzaamheid en koesterde een grote tolerantie voor ieders opinie.”

Pluralisme

“Hij stond een pluralisme voor in de ware zin van het woord en etaleerde zijn openheid voor andersgezinden. Hij zette zich af tegen de enge vormen van de particratie en was een rabiaat tegenstander van de verzuiling. Voor Van Acker werden er in de gemeentepolitiek geen belangrijke ideologische beslissingen genomen: “Als je een straat heraan legt of een fontein installeert, zal je die niet in het rood, geel of het blauw schilderen.”

In die overtuiging wilde hij een ‘Burgervader’ zijn voor elke Bruggeling, van gelijk welke overtuiging. Enkele dagen na zijn eedaflegging al kwam hij in het nieuws toen hij niet meeging in de Heilig Bloedprocessie maar op de tribune als Burgemeester de honneurs waarnam voor de genodigden.”

“Niet lang daarna was hij een opgemerkte gast, ondanks zijn vrijzinnige overtuiging, op het zilveren ambtsjubileum van bisschop Desmedt van Brugge, met wie hij nadien nog belangrijke contacten zou hebben voor het bestuur van de stad. Hij achtte het belangrijk dat een aantal mensen in België het wantrouwen tegenover de verzuiling aflegden.”

Verdraagzaamheid

“Een belangrijke uiting van zijn verdraagzaamheid was zijn onvoorwaardelijk respect voor de democratie. Ook in het Brugse beleid zette hij dat in duidelijke daden om. Zo werden voor de eerste keer in de besturen van intercommunales, raden en commissies, waarin de stad vertegenwoordigd was, vertegenwoordigers van meerderheid én oppositie samen opgenomen.”

“Fernand Traen, vooraanstaand Brugs CVP-politicus en voormalig schepen, bleef voorzitter van de Brugse haven en een groen gemeenteraadslid werd secretaris van de huisvuilintercommunale IVBO. En als socialist durfde Frank Van Acker het aan om de verlieslatende Zeebrugse vismijn te privatiseren.”

Modernisering administratie

Van Acker erfde volgens Dirk Michiels een stadsadministratie die niet mee geëvolueerd was met de ontwikkelingen van de 20ste eeuw: “Hij heeft daar vanaf het begin van zijn bestuur verandering in gebracht. Hij werkte nauw samen met het bestaande personeelskader en betrok hen meteen bij de voorbereiding van de beslissingen, wat een revolutie betekende voor de werking van de administratie.”

“Van Acker creëerde daartoe onder andere het zogenamde ‘precollege’, een vergadering op woensdag, waar elk diensthoofd persoonlijk zijn dossiers aan de Burgemeester mocht komen toelichten ter voorbereiding van het Schepencollege op vrijdag.”

Zorg voor leefmilieu

De oprichting eind 1979 ‘van een gespecialiseerde dienst voor de bescherming van het leefmilieu onder de leiding van een hooggespecialiseerde milieudeskundige’ betekende een mijlpaal in de modernisering van de Brugse stadsadministratie en een heuse ombudsdienst op milieuvlak. “Als beleidsinstrument was zo’n dienst toen een primeur voor België maar vandaag, anno 2022, een dienst die niet meer kan weggedacht worden in een stedelijke administratie”, vervolgt de gewezen kabinetschef.

“Dankzij deze dienst kon en kan daadwerkelijk opgetreden worden tegen lucht-, water- , lawaai- en bodemverontreiniging. De stad Brugge kon voortaan met gelijke wapens ‘strijden’ tegen milieuvervuilende bedrijven, die wel de nodige kennis en middelen in huis hadden/hebben om zich te verdedigen.”

Verkeer en stadsrenovatie

Van meet af aan besefte Van Acker dat twee beleidsaspecten de sleutelelementen waren om Brugge opnieuw een leefbaar en aantrekkelijk imago aan te meten: verkeer en stadsrenovatie. “De renovatie van de binnenstad maar ook van tal van gemeentepleinen op de rand was dan ook een van de grootste speerpunten van zijn beleid”, benadrukt Dirk Michiels. “De stad bood geen belevingskwaliteit en de auto palmde het ganse openbaar domein in waardoor bewoner en bezoeker weggedrukt werden en de stad ontvolkt geraakte.”

“Van Acker slaagde erin, door een combinatie van tientallen maatregelen, de stad weer nieuw leven in te blazen en een volledige metamorfose te laten ondergaan, waarvan de grondslagen op vandaag nog steeds de basis vormen voor de aantrekkingskracht van Brugge.”

Verkeersvrij

Al vrij snel -nog geen jaar na zijn aantreden- werden de Blinde Ezelstraat, Burg, Vismarkt en Breidelstraat verkeersvrij gemaakt. Daarna volgde de Sint-Amandsstraat. Het zou de start worden van een paternoster aan realisaties die Brugge een compleet nieuwe en attractieve look zouden geven inzake leven en wonen.

’t Zand werd in 1982 als plein helemaal parkeervrij heraangelegd en werd, samen met een bruisende fontein, de ontmoetingsplek van Bruggeling en bezoekers. Brede voetpaden in de winkelstraten gaven aan de shopper opnieuw de kans rustig maar intens te genieten van het winkelaanbod.

Parkings

“Deze grootscheepse stadsrenovatie noodzaakte ook een duidelijke visie op verkeer en parkeren”, stelt Dirk Michiels. “De aanleg van nieuwe (ondergrondse) parkings, waaronder deze onder ‘t Zand gekoppeld aan een tunnel tussen Koning Albert I-laan en Hoefijzerlaan, legde de absolute grondslag voor een verkeersleefbare stad.”

“De laatste in de rij was deze aan het station maar Van Acker kon de realisatie ervan niet meer meemaken. In de stad was een verkeersinfarct zo goed als een feit geworden. Zowel de historische kern van Brugge als de gewone volkswijken werden compleet onleefbaar door de druk van het autoverkeer. Stap voor stap werd gewerkt aan een nieuwe verkeers- en parkeerfilosofie. In 1978 werd een eerste verkeersplan ingevoerd door de introductie van het eenrichtingsverkeer en verkeerslussen in de voornaamste hoofdstraten.”

Zone 30

“De hele binnenstad werd, als eerste stad in West-Europa, volledig ‘zone 30’. Met dat plan werd definitief een halt toegeroepen aan het primaat van de auto en werd een solide basis gelegd voor een duurzaam verkeersbeleid. Zo is de verkeerscirculatie, die toen in de binnenstad van kracht werd, tot nu toe -na 30 jaar- zo goed als compleet ongewijzigd gebleven.”

Tenslotte schreef Van Acker ook geschiedenis voor de toekomst van Brugge met zin visie op het huisvestingsbeleid. Het visitekaartje van dit bijzonder Brugs beleidsaspect was en is nog altijd de invoering in 1979 van een functionele verbeteringspremie.”

“Deze premie was een zodanig belangrijke financiële injectie dat duizenden eigenaars getriggerd werden om hun woning aan te passen aan de nieuwe comfortnormen van de late 20e eeuw. Sinds Van Acker deze premie introduceerde zijn ondertussen meer dan 30.000 premies toegekend op een totaal van nog geen 60.000 woongelegenheden, of dus voor ongeveer één op twee van alle Brugse woningen”, aldus Dirk Michiels.

Schuchter

Is er dan niks slechts te zeggen van deze legendarische Brugse burgemeester? Dirk Michiels: “Zijn enig minkantje was dat hij erg schuchter was. Hij was zeer introvert ten aanzien van de mensen die hij niet kende. Hij was nooit alleen op stap, nam altijd een vriend mee uit schrik om alleen te staan tussen de mensen.”