Bjørn Van Poucke zorgt met The Crystal Ship voor kleur in de stad

Dat kunst geneest, verzacht en verzoent, is een waarheid die zeker voor Bjørn Van Poucke geldt. De curator van The Crystal Ship ziet kunst als zijn therapie. Dat Oostende er tegenwoordig heel wat minder grijs en grauw uitziet, heeft de stad voor een groot stuk te danken aan de Gentenaar. “Kunstenaars geven mensen een andere bril om naar de realiteit te kijken. Ik zet die bril zelf maar weinig af. En dat helpt, anders zou ik hier vandaag niet zitten”, zegt hij. Een openhartig gesprek over kunst, punk en een thuis zoeken.

Bjørn Van Poucke bekent dat hij dat hij de Mercator veel imposanter vond, toen die in het droogdok lag. “Dat was de eerste keer dat ik voet zette op de Mercator”, vertelt hij, terwijl we ons in de kapiteinshut nestelen. “Ik ben eigenlijk ook kapitein van een schip, The Crystal Ship”, lacht hij. Oostende is geen onbekende voor hem: “Ik woonde hier twintig jaar geleden, tussen mijn 17de en 21ste. Maar toen was Oostende helemaal anders dan nu. Veel harder, vooral. Het was hier ruw en in sommige opzichten zelfs op het marginale af. Nu heb ik de indruk dat dat niet meer zo is, al woon ik hier natuurlijk niet meer. Ik zie de stad opvrolijken.”

Dat de stad opvrolijkt, daar zit jouw geesteskind The Crystal Ship ongetwijfeld voor iets tussen. Van waar de liefde voor streetart?

“Ik heb altijd van jongs af aan dingen georganiseerd. In mijn tienerjaren luisterde ik veel naar punkmuziek. Ik schreef toen voor een magazine, een DIY-punkzine. Dat werd aan de hand van Xerox-fotokopiemachines gekopieerd en zo verspreid. Die punkzines hadden ook een bepaalde visuele identiteit. En als je kijkt naar artwork van een platenhoes, een tourposter,… Daar zit ook altijd iets kunstigs in. De hele graffitibeweging in de jaren negentig vond ik ook interessant en Banksy (Brits streetartkunstenaar, red.) liet ook van zich horen. Ik spreek dus wel van vijftien tot twintig jaar geleden. Nu is Banksy een heel groot fenomeen, op dat moment was hij nog zeer underground. Ik was daar mateloos door geïnteresseerd, en geïnspireerd.”

Streetart heeft een hele verandering doorgemaakt. Vroeger was het meer graffiti, iets ‘vuil’.

“Klopt. Er was nog niet zo veel streetart. Bijna 15 jaar geleden ben ik beginnen schrijven voor een streetart-website. Zo is de bal aan het rollen gegaan. Ik heb een aantal online communities gestart rond streetart en dan ook mijn eerste festival georganiseerd. Er waren 5.000 bezoekers, ik was zo fier als een pauw! Dan treintje is verder en verder beginnen sporen tot ik dacht: ik kan mijn hobby niet meer combineren met mijn normale job. Toen ik 29 was, heb ik twee burnouts gekregen. Ik moest mijn leven even herdenken. Ik deed kunstprojecten in bijberoep, na mijn uren, maar dat was niet meer houdbaar. Ik sliep weinig, werkte veel en ben daaraan ten onder gegaan. Mijn vrienden zeiden met dat ik moest stoppen met die kunstprojecten, dat er geen toekomst in zat, dat de cultuursubsidies jaar na jaar zakken,… Maar ik dacht: ik kan het ook omgekeerd doen. Ik heb mijn ontslag ingediend en dan is het echt hard gegaan. Ik heb geen spijt van die beslissing. Ik heb vooral spijt dat ik het niet véél eerder heb gedaan.”

Van waar komt de passie voor kunst?

“Goh. Ik ben nooit iemand geweest die veel tekende of zo. Ik zat wel altijd wat in mijn eigen fantastiewereld, dat wel. Er zit ook wat creativiteit in de familie, maar niet overdreven, niet meer dan in andere families. Vandaag kan ik niet zonder kunst leven. Een dag zonder, dat kan niet voor mij. Als ik niet aan het werk ben, dan loop ik toch een galerie of museum binnen.”

Voor mij is kunst therapie. En het helpt, anders zou ik hier niet zitten

Hoe is The Crystal Ship ontstaan?

“Stad Oostende heeft mij gevraagd. Zij hadden opgevangen dat ik in Roeselare een streetartfestival organiseerde, een kleinere versie van The Crystal Ship. Er waren bezoekers, het had wat visibiliteit. Tijdens dat festival kreeg ik een telefoontje van het kabinet van de burgemeester van Oostende, toen nog Jean Vandecasteele. Ik werd uitgenodigd en die eerste meeting was erg goed. En zo is dat gegroeid. Bij de allereerste editie had Johan Vande Lanotte gezegd dat hij supertevreden zou zijn met 15.000 bezoekers op jaarbasis. In twee weken tijd hebben we dat getal gehaald.”

Hoe verklaar je dat succes?

“Oostende en streetart, dat is gewoon een heel goede match. Streetart is een stroming in de kunst met een hoek af, met een ruw kantje. Net zoals Oostende. In beide zit veel rock-‘n-roll. Die combinatie wérkt. De kunstenaars die ik uitnodig maken ook heel sterke werken, vind ik. De lat ligt hier hoog. De toon is gezet door de eerste kunstenaars in 2016.”

Waarom is net streetart zo populair?

“Daar kan ik niet op antwoorden. Streetart wordt wel meer mainstream. Ik vind dat niet zo heel erg, omdat er vanuit de kunstwereld minder op neergekeken wordt. Nu snappen ze: het is gewoon een andere manier om aan kunst te doen.”

Wie is Bjørn Van Poucke?

Privé

Bjørn (38) is geboren in Gent en heeft zowat overal in Vlaanderen gewoond, onder meer ook vier jaar in Oostende. Vandaag woont hij in Gent.

Loopbaan

Na een aantal jaar in de muziek en marketing zet Bjørn de stap naar fulltime bezig zijn met zijn passie: kunst. Hij zet een aantal festivals op poten, waaronder in 2016 het streetartfestival The Crystal Ship in Oostende. Hij heeft ook al een aantal boeken op zijn naam staan.

Vrije tijd

Squash, op café gaan, naar optredens en zeker ook één keer per week de natuur in trekken.

Heb je geen zin om terug naar Oostende te verhuizen?

“Het sluimert wel in mijn hoofd… Vroeger was ik een heel trotse Gentenaar, maar de laatste jaren is dat wat verminderd. Het is een openluchtshoppingcentrum voor hipsters geworden. Dat vind ik niet plezant. Ik ben zelf afkomstig van het volkse. Ik ga niet naar hippe koffiebars, maar naar een bruine kroeg. Ik vind dat belangrijk, dat volkse. Het moet allemaal niet te gepolijst zijn voor mij.”

Waar haal je het meest voldoening uit?

“De drie schoolprojecten die we nu doen met het Ensorinstituut. Daar leef ik eigenlijk voor. Ik heb als kind die kansen niet gekregen en zij hebben dat wel. Dat is zoiets moois. Misschien doen ze daar niets mee professioneel, maar ik ben er zeker van dat ze wel dingen hebben geleerd die blijven hangen. Of mensen bereiken met The Crystal Ship die anders misschien niet naar een museum of galerie gaan. Dat is de reden waarom ik het doe, denk ik. Toen ik ontslag nam op mijn werk om voluit voor de kunst te gaan, zeiden ze me dat kunst een luxeproduct was. Ik was zo aangedaan door die uitspraak (lacht). Kunst is toch het allerbelangrijkste in het leven? Wat zouden we zijn zonder een schilderij, muziek, een boek, een film? Hoe zou de wereld er dan uitzien?”

Je jeugd was niet gemakkelijk.

“Ik heb een heel speciale en moeilijke band met mijn familie. Ik heb nooit een moeder- of vaderfiguur gehad en stond er altijd alleen voor. Ik heb een donkere achtergrond. Ik weet niet of dat te linken is aan mijn werk. (denkt na) Misschien dat ik daarom zo hard werk, dat ik het gevoel heb dat ik mezelf moet bewijzen? Ik denk dat dat mijn manier is om mijn trauma’s te verwerken. Ik sleep dat nog altijd mee. Ik heb ook niet echt een hometown. Tussen mijn geboorte en mijn 18de zijn we twaalf keer verhuisd. Altijd on the run. Dat is niet goed voor een kind.”

Streetart, dat is kunst met een hoek af, een ruw kantje, net als Oostende dus

Ben je vandaag gelukkig?

“Ik ben gelukkiger dan vroeger, ja. Ik mis wel nog altijd bepaalde dingen in mijn leven. Ik heb ook net gebroken met mijn vriendin. Dat hakt er stevig in. (even stil) Ik heb een afwezige moeder gehad. Maar in mijn eerste jaren heeft ze mij hard mishandeld en verwaarloosd. Ik heb het daarom altijd moeilijk om een vrouw in mijn comfortzone toe te laten. Dat veroorzaakt jammer genoeg heel wat problemen. Ik ben een heel emotioneel persoon. Ik heb zoveel shit meegemaakt en soms is het moeilijk om het hoofd boven water te houden. En dan gebeurt er iets waardoor ik er weer aan moet denken: de zelfdoding van Keith Flint van The Prodigy, of vorig jaar Chester Bennington van Linkin Park. Dan lees je over die mensen, hoe hun leven eruitzag. Dat zijn ook allemaal mensen met jeugdtrauma’s. En die mensen hádden een goede leven. Maar plots (hij knipt met de vingers) zien ze het niet meer zitten en is het gedaan. Ik moet daar ook op letten; dat ik daar niet in mee gesleurd word en aan ten onder ga. Dus ja, ik probeer elke dag gelukkig te zijn en mijn job zorgt voor veel geluk. Voor mij is kunst therapie. En het helpt, anders zou ik hier vandaag niet zitten. Elke dag dat ik leef, is een overwinning.”

Waar droom je nog van?

“Om de rest van mijn dagen The Crystal Ship te mogen organiseren. En voor de rest? Ik droom van een thuis. Ik heb het gevoel dat dat er niet is. Ik ben nu twee maanden in Oostende,dan ben ik naar Torhout, Geel, het buitenland. Ik heb nergens een plek waar ik thuiskom. Mijn appartement in Gent? Ik kom daar gewoon mijn kleren wassen en ben dan weer weg. Dit jaar wil ik dus een thuis. Ik ben daar al heel mijn leven naar op zoek.”

Wat als Bjørn voor lange tijd op reis zou gaan…

Galapagoseilanden

“Ik zou graag naar de Galapagoseilanden of Madagascar willen reizen, omdat je daar heel specifieke fauna en flora hebt. Mocht ik dus de Mercator in handen krijgen voor een paar weken, zou ik niet aarzelen en naar die tot de verbeelding sprekende bestemmingen varen. En wie ik dan mee zou nemen? Dan heel graag mijn goede vrienden Maika, Seba, Evy, Elise en Sander.”

Kunst

“Ik denk dat ik kunst zeker zou missen. Er is nog geen enkele week gepasseerd dat ik niet op een of andere art fair of in een galerie of museum terug te vinden ben. Ik heb daar echt nood aan. Het is iets dat mij helemaal kalm en rustig maakt. Ik kijk op een andere manier naar de mensen. Anno 2019 komen mensen op straat voor het klimaat, er zijn aanslagen,… Sla de krant open of zet de televisie aan en dat is heel deprimerend. We leven in zwaarmoedige tijden. Via kunst kan ik meer relativeren en krijg ik andere inzichten. We zitten hier op de Mercator (wijst rond zich) en er hangen hier foto’s, een glasraam, een ets. Het bewijs dat kunst omnipresent is en dat is ook nodig. Anders is de wereld gewoon niet leefbaar.”

De zee

“Ik ben niet zo materialistisch ingesteld, dus veel zou ik voor de rest niet missen. Mensen zeggen me wel dat ik verlekkerd ben op mijn auto, maar op een schip kan je toch niet rijden (lacht). Het klopt wel dat ik graag en veel rij met de wagen. Mijn smartphone? Goh, nee, toch niet. Ik zou me gewoon volledig laten overnemen door de zee en dit schip. Hmm, nu heb ik echt wel zin gekregen om te vertrekken!”

Oostende

“Verhuizen naar zee? Dan wil ik enkel naar Oostende en niet naar een andere gemeente aan onze kust. Sorry, maar er is voor mij enkel Oostende. Ik heb het hier ook zo goed, dus waarom zou ik naar ergens anders gaan? Ik ben altijd blij als ik in Oostende ben.”