Bisschop Lode Aerts: “Geen enkel virus kan onze verbondenheid verbreken”

Hij helpt een halve dag per week in een woonzorgcentrum in Brugge, streamt filmpjes met boodschappen naar de gelovigen, telefoneerde nog nooit zoveel, zoomt met medewerkers en priesters en viert thuis Kerstmis in een bubbel van drie. Ook voor bisschop Lode Aerts is het kerst als nooit voorheen.

De kerken zijn dan wel open, maar echte bijeenkomsten zijn er niet. Al bijna het hele jaar niet. De wekelijkse ontmoetingen met hun gelovigen missen de priesters. Ook de bisschop van Brugge. Maar hoe hield hij al die tijd contact met de gelovigen? Hoe raakt de herder bij zijn kudde om het bijbels uit te drukken?

Mgr. Lode Aerts: “Ik heb zoals veel anderen erg vaak getelefoneerd, gemaild, gesms-t, geskypt, geWhatsappt en via zoom vergaderd. Vooral tijdens de eerste en tweede lockdown heb ik verschillende videoboodschappen en filmpjes opgenomen en doorgestuurd. Af en toe was er een interview zoals met De Krant van West- Vlaanderen. Een aantal keer heeft ook FocusWTV met zijn groot bereik erg goed geholpen. Om de oudste generatie te bereiken moest ik me wel beperken tot de klassieke telefoon en een brief of een kaartje.

De digitale communicatie heeft me enorm gesteund, maar ze kan de normale contacten niet vervangen. De voorbije maanden hebben dat toch duidelijk geleerd. Hoeveel mensen willen hun kinderen of kleinkinderen niet gauw terug in de armen sluiten? Hoeveel jongeren verlangen niet naar een normaal studentenleven in plaats van de onlinecursussen?

Tegelijk zagen we in de lock down nog andere manieren van verbondenheid. Ik herinner me de witte vlaggen en lakens aan de gevels als steun aan de helden van de zorg en nu de lampjes bij de ramen. Het zijn kleine tekens die een grote waarheid uitzeggen: dat we als mensen samen horen. Dat geloof ik vast. En als christen vertrouw ik erop dat we allemaal in Gods hand geborgen zijn. Voor mij is dat het diepste fundament dat mensen met elkaar verbindt. Het is een band die zoveel sterker is dan die van het internet. We zijn allemaal mensen en met heel onze planeet zitten we in hetzelfde wankele schuitje. Of je nu naar de kerk gaat of niet, je mag erop rekenen: er zijn parochies en kloosters die voor jou het beste wensen, er zijn mannen en vrouwen die meeleven met je wel en wee en die voor jou bidden. Ja, in zekere zin is het gebed de diepste vorm van communicatie. Geen enkel virus kan die band verbreken, al kan het virus onze broze geloof wel op de proef stellen natuurlijk .”

We hebben in deze coronacrisis enorme golven van solidariteit meegemaakt, maar ook uiterste vormen van eenzaamheid en verlatenheid gezien. Veel mensen verkeren in mentale nood, hoe hebben de kerkmensen hen een hart onder de riem kunnen steken?

Mgr. Lode Aerts: “Ik ben wel onder de indruk van de creativiteit en gedrevenheid van veel priesters, diakens, parochieassistenten, pastores in instellingen en van veel kerkelijke vrijwilligers. Er wordt echt prachtig dienstwerk verricht door mensen nabij te zijn in tijden van nood, verdriet en rouw.”

Samen met andere vrijwilligers help ik een halve dag per week in het woonzorgcentrum Herdershove. Het is een voorrecht dat te mogen doen.

“Wie zich laat raken door iemands nood, wordt gauw heel vindingrijk. In sommige dekenaten schakelde het sociaal restaurant dat moest sluiten al snel over op diepvriesmaaltijden om die aan huis te brengen met een praatje aan de voordeur. Toen die kansarme mensen deze zomer toch hun maaltijden al mochten afhalen om die dan alleen thuis op te eten, ging ik eens een handje toesteken in de Poverello achter mijn deur. De mensen wachtten dan voorbeeldig hun beurt af in de rij en tot mijn blije verrassing zag ik hoe één van de daklozen ondertussen zijn oude melodica opdiepte en voor begeleidende muziek zorgde tijdens de wachttijd.

Omdat er in de woonzorgcentra extra hulp gevraagd werd, zijn we met een aantal medewerkers een halve dag per week wat vrijwilligerswerk gaan doen. Niets wereldschokkends, maar zo een voorrecht om dat te mogen doen. Zelf ben ik in het Brugse Herdershove actief, net naast AZ St-Jan. Dat vergt een serieuze inzet, ook van tijd, maar ik krijg zoveel meer terug. Dat was ook de ervaring van de vijftien medewerkers, die elk in zo’n woonzorgcentrum geëngageerd zijn. Enkele weken geleden hielden we een uitwisseling per zoom van onze ervaringen. Die avond heeft me sterk aangegrepen. De nood in die huizen is hoog: sommige bejaarden zijn zo eenzaam en zo levensmoe en het personeel staat reeds maanden onder hoge druk. Toch gebeuren er wonderen van humaniteit en het is een voorrecht om daar dicht bij te zijn. Stel je voor: een kranige dame van 97 legt een verzoekplaatje op en doet een dansje met een dementerende zeventiger in zijn rolstoel, of een andere hoogbejaarde leest elke dag uit de krant voor een gebuur. Ja, ook ik zag gebaren van ontroerende tederheid en van eindeloos geduld, zeker bij de zorgverleners.

Ik denk ook aan de vele catechisten. Eerst waren de ouders van eerste communicanten en vormelingen diep ontgoocheld door het uitstel van de eerste communies en vormsels van hun kinderen; maar deze zomer hernieuwden ze haast allemaal hun keuze en in oktober waren ze dankbaar om de vieringen, die in al hun soberheid toch indringend zijn verlopen.”

Dit is de Kerk waar ik van hou. Een die niet bezig is met zichzelf

Er zijn zoveel meer voorbeelden te geven. Op de adventsbezinning vorige zaterdag hoorde ik van een meisje hoe ze haar opa leerde skypen en internetbankieren. Anderen gingen hun grootouders opzoeken aan het venster van het woonzorgcentrum of wekelijks de was brengen aan de ingang.”

”Dat is echt de Kerk waar ik van hou. Een kerk die niet met zichzelf bezig is. Een kerk die niet schreeuwt vanuit haar groot gelijk. Een kerk die aandachtig luistert en contact maakt met wie eenzaam is, met een open hart voor de zorgen van mensen die op onze weg komen.”

Sommige mensen vinden dat ze de Kerk maar weinig hebben gehoord, de voorbije maanden . Is dat zo? Of hebben ze niet goed geluisterd?

Mgr . Lode Aerts : “Grote verklaringen waren er misschien niet, maar toch gebeurt er heel veel ongezien. Weet je, het heeft weinig zin om naar de Kerk van nu te kijken met heimwee naar de kerkelijke positie van vroeger. In een pluralistische samenleving kan ook een kleinere Kerk heel mooie tekens stellen van humaniteit en van Gods aanwezigheid. Uiteindelijk is dat onze eerste taak als christen. We moeten als leerlingen van Jezus niet bekommerd zijn om onze getalsterkte, maar wel om het lief en leed van onze wereld. In die zin is de coronacrisis ook een kans voor de Kerk van de toekomst. Het komt erop aan om te blijven vertrouwen op Gods aanwezigheid, om met grote genegenheid voor de mensen de juiste woorden en gebaren te vinden die naar God verwijzen: niet opdringerig, maar uitnodigend, niet met het opgeheven vingertje, maar met open handen, niet starend naar onze eigen navel, maar gericht op het hart van de ander.”

Voor veel gelovigen is Kerstmis het religieuze familiefeest bij uitstek. Dit jaar is dat anders. Kerst wordt gevierd in uiterst beperkte kring. Wat raadt u de gelovigen aan om het feest zo goed mogelijk mee te maken?

Dat ze gebruik maken van het ruime aanbod dat er is. Iedereen kan op tv via Eén de middernachtmis volgen en op kerst om 11uur met de pauselijke zegen erna. Radio 1 zendt op kerstdag de mis uit om 10 uur. Daarnaast worden heel wat vieringen in parochies gestreamd. De site van Kerknet heeft een heel aanbod van viering en bezinning, aangepast aan jong en oud, aan gezinnen en zieken. Wist u trouwens dat er zo’n 200.000 unieke bezoekers per maand zijn op deze portaalsite van de Vlaamse kerk?

Voor West-Vlaanderen zendt Focus-WTV op de kerstavond om 17 uur een wake uit vanuit de OLV-kerk in Brugge: het ensemble Currende brengt kerstliederen, er zijn sprekende kunstwerken en Bijbelteksten en ik zorg voor een aantal korte meditaties. Kortom: er is een groot aanbod, al missen we natuurlijk de fysieke bijeenkomsten.”

Een middernachtmis hoort bij een kerstavond. Maar dat zal dus niet lukken dit jaar. Tenzij via streaming?

Mgr . Lode Aerts : “Zijn er priesters die een speciale ‘middernachtmis’ opnemen en doorsturen via het internet? Ik hoor dat er op vele plaatsen een eucharistie digitaal wordt aangeboden. U weet dat de regering enkele weken geleden bij de laatste versoepeling tot 15 mensen toegelaten heeft voor de mis. Echter, weinig parochies maken daar gebruik van. Ze zouden anders heel wat mensen naar huis moeten sturen. Stel je voor: op Kerstmis kwamen vorig jaar ruim 500.000 mensen in ons land naar de kerken. In coronatijd kan zo’n groep alleen maar bij het aanbod van tv of internet aansluiten.”

Waar en hoe viert de bisschop straks kerstavond? En wat met Kerstmis?

Mgr . Lode Aerts : “Op kerstavond is er zoals ik zei de wake met Bijbelteksten en liederen van Currende via Focus WTV. Daarna gaan we wat feestelijk tafelen. In het huis waar ik woon is er ook een appartement van Marc Steen, de verantwoordelijke voor de parochies. We vormen een bubbel met Greet Desseyn, de huismeester van het bisdom. Dat zie ik als een groot geschenk. Op kerstdag zelf zal ik zoals iedereen de mis volgen op tv. ‘s Namiddags neem ik deel aan de fakkelstoet rond de Brugse gevangenis. Dan wordt het vredeslicht, dat een Palestijns meisje uit Betlehem naar Europa bracht, rondgedragen om ook de gevangenen een hart onder de riem te steken. Mensen zoals zij hebben nog het meest te lijden door corona en ik voel me met hen verbonden. Ze helpen me om Kerstmis beter te verstaan.”