Uit een telling blijkt dat er in Kortrijk 66 daklozen en 504 thuislozen waren in 2021. Achter deze cijfers schuilt een harde realiteit van mensen die, om uiteenlopende redenen, zonder stabiele woonplek vallen. Voor nieuwkomers en kwetsbare gezinnen lijkt de zoektocht naar een woning nog moeilijker, onder andere door lange wachtlijsten en discriminatie op de huurmarkt. In deze reportage gaan we op zoek naar de menselijke verhalen achter deze problematiek en spreken we met Maria, een Somalische vrouw met vijf kinderen die elk moment uit haar huis kan worden gezet.
Dakloosheid is iets wat je doorgaans associeert met grootsteden, van het type Brussel bijvoorbeeld. Toch blijkt dak- en thuisloosheid in vele verschillende vormen voor te komen, ook in Kortrijk. Volgens een daklozentelling uit 2021 waren er toen 66 daklozen en 504 thuislozen in de Guldensporenstad. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen daklozen, die geen dak boven hun hoofd hebben en vaak op straat leven, en thuislozen, die geen stabiele verblijfplaats hebben, maar doorgaans kunnen verblijven op wisselende adressen binnen hun eigen netwerk.
Wij gingen in het kader van deze reportage op zoek naar iemand die kan getuigen over dakloosheid. Die zoektocht bracht ons uiteindelijk bij Dalmar Yussuf (30), een Belg met Somalische roots die tijdens de overgangsperiode van 2012 naar 2013 zelf een aantal maanden dakloos was.
Dakloos op achttiende
“Ik ben op mijn zestiende alleen gevlucht uit Somalië en kwam uiteindelijk in België terecht”, doet hij zijn verhaal. “Eens mijn documenten bekeken waren, kreeg ik hier het vluchtelingenstatuut. Ik woonde in die beginperiode even in Wevelgem, maar eens het contract daar verliep, werd ik technisch gezien dakloos. Ik deed nog het inburgeringstraject en had geen werk. Dat was een heel moeilijke situatie.”
“Veel immokantoren zien een ‘vreemde’ naam staan en beslissen om niet te verhuren”
Gelukkig kon Dalmar in die periode rekenen op een aantal vrienden. Uiteindelijk is hij in een studio in het centrum van Kortrijk terechtgekomen. Hij is er gebleven tot 2020. Dalmar lijmde geleidelijk aan de brokken en zette vzw Nieuwkomers, een sociaal sportieve werking die lotgenoten helpt bij het inburgeren, op poten. Hij is zoals het ware dé contactpersoon geworden voor vele nieuwkomers in de Guldensporenstad. Dalmar helpt hen met het vinden van een huis, werk, taallessen… Toch ziet het er niet meteen naar uit dat de situatie verbetert.
Extra moeilijk
“Toen je me vroeg of ik iemand kende in Kortrijk die dakloos is, ben ik rond beginnen te bellen”, vertelt hij ons. “Binnen de 24 uur had ik 15 verschillende mensen die konden getuigen. Voor nieuwkomers lijkt het extra moeilijk om een huis te vinden.” Dalmar legt ons uit dat geld niet altijd de issue is. “Veel immokantoren zien een ‘vreemde’ naam staan en beslissen om niet te verhuren. Voor autochtone Belgen lijkt het makkelijker te gaan.”
Wachtlijst
Dalmar leidt ons naar een dergelijke case. We spreken Maria, een Somalische vrouw op middelbare leeftijd die op het randje van dakloosheid staat (Maria is een schuilnaam. Haar echte naam is bekend bij de redactie, red). Ze heeft vijf kinderen en is hopeloos op zoek naar een woning of appartement om te huren. “Het huis dat ik huurde, veranderde van eigenaar”, schetst ze haar situatie. “Door omstandigheden moesten we er weg, maar we kregen nog een jaar de tijd om een nieuwe woning te vinden.” Dat bleek echter onvoldoende. De deadline was 31 december en Maria vond geen oplossing. Op dit moment verblijft ze, samen met haar vijf kinderen, nog in hetzelfde huis.
“Hoe sneller we signalen opvangen dat iemand uit huis dreigt gezet te worden, hoe beter we die mensen preventief kunnen helpen” -Giovanny Saelens
“We kunnen er elk moment worden uitgegooid”, is ze somber. “Niets lijkt te helpen. We worden overal geweigerd.” Blijkbaar zijn sociale woningen ook geen optie. De wachtlijsten staan overvol: “Ik sta al negen (!) jaar op de wachtlijst voor een sociale woning. Kijk, mijn kinderen zijn zelfs geboren in Kortrijk. Dit voelt oneerlijk aan.” Eindigt Maria dan binnenkort op straat? “Zover laten we het niet komen”, spreekt Dalmar voor de volledige gemeenschap. “In onze cultuur gaan we daarin ver. Ik zou iedereen die in nood verkeert, laten logeren bij mij thuis. Voor Maria kan wel een tijdelijke oplossing gevonden worden, maar dan zullen niet alle kinderen op dezelfde plek kunnen verblijven.”
Politieke acties
Het mag duidelijk zijn: een onderdak vinden, een van de universele rechten van de mens, zou niet zo moeilijk mogen zijn. In Kortrijk zijn er 24 bedden beschikbaar vanuit het CAW, is er een geïntegreerd team dak- en thuislozen met steun van de provincie en het Housing First project, maar dit lijkt toch nog onvoldoende te zijn. De problematiek overstijgt natuurlijk het lokale niveau.
We spreken de kersverse schepen van Sociale Zaken Giovanny Saelens (N-VA) erover: “Als nieuwe schepen van welzijn wil ik nog meer de shift maken naar preventie. Zo zal de capaciteit in de nachtopvang niet moeten worden opgetrokken, maar kunnen we wel vermijden dat mensen dit nodig hebben. Binnen ons wijkgericht sociaal werk hebben we een jongerenteam waarbij we ons specifiek richten naar kwetsbare jongeren die uit de bijzondere jeugdzorg komen en vaak in dak- of thuisloosheid dreigen te vallen. Ook uithuiszettingen willen we liever voorkomen dan genezen. Hoe sneller we signalen opvangen dat iemand uit huis dreigt gezet te worden, hoe beter we die mensen preventief kunnen helpen.”
Giovanny Saelens geeft nog mee dat de gemiddelde wachttijd voor een sociale woning twee jaar is. De wachttijd van negen jaar lijkt hier dus wel een extreme uitzondering op de regel.
Ken/ben je iemand die een plek in Kortrijk verhuurt? Contact opnemen met Dalmar kan via +32 492 28 58 95.
