Wist je dat… tachtig jaar geleden de Canadese troepen Gistel hebben bevrijd van de Duitse nazi’s? Er zijn in de stad verschillende stille getuigen van die memorabele gebeurtenis. Filip Debaillie wil het stukje geschiedenis bij het brede publiek levendig houden.
De Manitobalaan, Canadalaan, Brittenlaan… er zijn in Gistel verschillende verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog en de Canadese bevrijders. Alleen zijn die niet voor iedereen even duidelijk naarmate de jaren voorbijgaan. Heemkundige, auteur, amateurhistoricus en voorzitter van de cultuurraad Filip Debaillie wil het publieke geheugen een handje helpen en rakelt dit belangrijke lokale geschiedenishoofdstuk terug op. “Het Canadese Twaalfde Manitoba Dragoons (Manitoba is een provincie in Canada, red.) viel op 6 september 1944 België binnen en nam na een korte, hevige strijd al op 7 september Nieuwpoort in. Zowel Oostende als Nieuwpoort moesten zo vlug mogelijk door de geallieerden ingenomen worden om manschappen en materieel aan te voeren. De Canadezen deden langs het kanaal Nieuwpoort-Plassendale verschillende verkenningsmissies, maar alle bruggen waren door de terugtrekkende Duitsers opgeblazen. Via Pervijze en Diksmuide bereikten de Canadezen op 7 september de streek rond Moere”, weet Filip. “Het dorp werd officieel op 8 september rond 11 uur door het Dragoon-regiment bevrijd nadat de laatste Duitsers weerstand boden. Tijdens hun laatste oorlogsdaden werden nabij de Moerdijk nog twee huizen vernietigd, gelukkig zonder slachtoffers.” Kort na de bevrijding organiseerden de bewoners van Moere een grote bevrijdingsstoet. “Veel inwoners verkleedden zich toen als Duitse soldaat en trokken in groep door de straten van Moere. Daarvoor gebruikten ze achtergelaten uniformen, helmen en zelfs geweren.”
Gistel
De toegangswegen naar Gistel werden op 7 september door de Canadezen verkend. De officiële bevrijding vond pas op 8 september plaats. Er speelden zich toen ongelofelijke vreugdetaferelen af: Belgische vlaggen werden van onder de matras gehaald en tooiden de gevels. De lokale jeugd deed zich tegoed aan de Canadese chocolade. Snaaskerke werd in de late namiddag van 8 september bevrijd. De Canadese verkenners waren verplicht aan het kruispunt van de Kolaardstraat en de Oostendsebaan zich te reorganiseren: de Duitsers hadden bij het terugtrekken, de baan net over de Zwarte Weg gedynamiteerd en verderop de brug over het kanaal opengedraaid. “Een paar toegesnelde Snaaskerkenaars begeleidden de Canadezen uiteindelijk via de Vaartstraat naar het dorp. De geallieerden stelden vast dat zowel de spoorwegbrug als de Kalsijdebrug ondermijnd waren. Na het wegnemen van de springstoffen konden ze hun weg verderzetten om Oostende te bevrijden.”
Voor de Zevekotenaars eindigde de oorlog op zaterdag 9 september. “Uit een dagboek halen we volgende passage: Allen tezamen trekken we de straat op om ons van de waarheid te verzekeren. De inwoners boden de Canadezen bloemtuilen, trossen druiven, sappige peren en appels, en sigaren aan. Zo lezen we: Men droeg hen schier op de armen. Onuitsprekelijk was de vreugd der verlossing na die onnoemelijke slavernij van vier lange jaren verdrukking.”
Kermis
Drie weken na de bevrijding vond in Gistel de jaarlijkse kermis plaats. “Meteen een perfecte gelegenheid om de bevrijding nog eens te vieren. Op kermismaandag trok een grote stoet door de stad. De deelnemers waren verkleed in Duitse uniformen. Eens op de Markt aangekomen, stak een joelende menigte ‘Mijnheer Zwarthemde’ in brand. Deze pop stond symbool voor iedereen die gedurende de oorlog met de bezetter had samengewerkt”, weet Filip.
Op vandaag
“En je begrijpt nu waarom we in Gistel een Canadalaan, een Manitobalaan en een Brittenlaan hebben, nietwaar?”, glundert Filip. “Kijk, in de gang van ontmoetingscentrum Oud Stadhuis hangen twee stenen herdenkingsplaten van onze bevrijding. Op beide platen staat centraal een buffel, het symbool van de Dragoons. Ooit, enkele decennia geleden, werd de bevrijding nog gevierd door het stadsbestuur. Hopelijk krijgen de herdenkingsplaten een nieuw publiek plekje, want het ontmoetingscentrum wordt binnen enkele jaren een kinderopvang.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
