100 jaar geleden legde koning Albert de eerste steen van maritiem zendstation Belradio

Wandelaars om en rond Doomkerke kunnen er niet naast kijken: vier hoge zendmasten domineren de skyline van het natuurreservaat De Gulke Putten. In dat gebied huist een wit, imposant art deco-gebouw dat totaal ontoegankelijk is: het Radio Maritiem Zendstation van Defensie. Niemand minder dan koning Albert I legde daar op 19 december 1923 de eerste steen. En kijk: ondanks alle high-tech communicatiemiddelen is dit radionetwerk voor de scheepvaart een eeuw later nog steeds actief.

Sommige lokale verkenners noemen dit grensgebied tussen Ruiselede en Wingene een ‘hidden place’, een verborgen plek. Mysterieus en ontoegankelijk, want eigendom van Defensie en dus verboden voor onbevoegden. In 1923 wordt nochtans de eerste steen gelegd door niemand minder dan koning Albert I en een hele trist prominenten en kamerleden tijdens een grootschalige plechtigheid, met onder meer eerste minister Henri Jaspar, minister Edward Anseele en baron Leon Lambert. ‘Cette pierre a été posée par S.M. Le Roi Albert, le 19 décembre 1923’, staat er in de steen gebeiteld, volledig Franstalig, zoals ook de meeste toespraken in die tijd.

Kritische bedenkingen

Het duurt wel drie jaar voor het eerste contact met New York gelegd wordt, wat in de pers enkele kritische bedenkingen ontlokt: ‘Ruysselede heeft reeds 30 millioen franken gekost en dat de uitbating van het station elk jaar een nette schadepost op het budget onzer telegrafen zal uitmaken, om niet te zeggen dat het heele station overbodig is…’ Uiteindelijk bestaat de ‘Service Central Radio Electrique’ (S.C.R.E.) – ook wel Belradio genoemd – uit een art-deco hoofdgebouw, een controlezaal en een bijgebouw. Waarom in Ruiselede en Wingene? Omdat de toenmalige RTT daar kon beschikken over 80 hectare natte gronden zonder bomen, wat ideaal was voor de zendmasten.

Antennes opgeblazen

Vandaag is een bericht zenden kinderspel, maar toen werd een golflengte van 18.000 meter gebruikt, een vermogen van 250 kilowatt en een hele reeks machines die 3000 kilogram per stuk wogen! Vanaf 1928 kwam de korte golf opzetten, wat contacten met zowat de hele wereld mogelijk maakte. Ook punt-tot-punt verbindingen met de scheepvaart. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt het zendstation zwaar toegetakeld. In 1940 vernietigt het personeel de binneninrichting van de centrale, zodat het materiaal onbruikbaar is voor de Duitsers. Duitse bommenwerpers vliegen twee torens omver, één ’s nachts en één in dichte mist. Een tijdje later blazen de Duitsers de masten van de langegolfantennes op. Maar amper enkele weken na de bevrijding levert Philips de nodige apparatuur, zodat de zender meteen in de ether kan gaan.

Redelijk mysterieus

Tijdens de jaren ’60 duiken de eerste intercontinentale onderzeekabels op en verliest het zendstation geleidelijk aan belang door het groeiend aantal satellietverbindingen. Dat neemt niet weg dat het Radio Maritiem Zendstation deel uitmaakt van het Nato High Frequency netwerk. Als de satelliettelefoon uitvalt, fungeert het zendstation als back-up. Ondanks verschillende telefoontjes en mails aan Defensie, komen we niet te weten hoe actief het zendstation in Ruiselede nog wordt gebruikt.

Naar verluidt hebben netwerkbeheerders zoals Proximus een overeenkomst met Defensie, om de zendmasten te huren. In 2020 werkten er nog achttien mensen – meestal onderhoudspersoneel – maar de situatie vandaag blijft redelijk mysterieus. Al werken de meeste zenders vandaag autonoom en kan de bediening vanop afstand gebeuren vanuit Brussel of Oostende, wordt wel bevestigd dat het zendstation nog altijd actief is. Wellicht als een nostalgische back-up en als beschermd monument.