Poolse bevrijders blijven hot in Tielt: Dirk Verbeke werkte anderhalf jaar aan expo

Dirk Verbeke: "De Duitse bezetter wilde Tielt niet zomaar opgeven en dat kan je tot op vandaag nog in het straatbeeld zien." © WME
Philippe Verhaest

Dit weekend opent Gepantserde Vleugels de deuren in de Europahal. De expo vertelt het relaas van de Eerste Poolse Pantserdivisie, die onder andere Tielt tijdens de Tweede Wereldoorlog bevrijdde. Bezieler van het project is oud-stadssecretaris Dirk Verbeke. “Ik ben oprecht blij dat ‘mijn’ Tielt dit verhaal nu kan herontdekken”, zegt hij.

Dirk Verbeke (65) is een naam als een klok in het Tieltse. De man was van 1991 tot 2016 secretaris van de stad Tielt en raakte dankzij zijn engagementen binnen het stadsbestuur gepassioneerd door het verhaal van de Eerste Poolse Pantserdivisie. “Ik ben oorspronkelijk van Ingelmunster afkomstig en wist aanvankelijk zelfs niet dat Poolse soldaten Tielt tijdens Wereldoorlog II hadden bevrijd“, stelt Dirk. “Maar tijdens vaderlandslievende plechtigheden waren telkens ook Poolse delegaties oud-strijders aanwezig en ik raakte met hen aan de praat. Hun dramatische verhaal sprak meteen tot de verbeelding. Ik wist niet wat ik hoorde.”

Drie decennia info verzameld

In 1939 werd Polen zowel door Duitsland als Rusland aangevallen. De start van enkele jaren doffe ellende. “Het Poolse leger trok naar Hongarije en van daaruit ging het in 1940 richting Frankrijk. Maar toen die capituleerde, konden de Polen in Engeland en Schotland terecht. In 1944 landde de bewuste Eerste Poolse Pantserdivisie in Normandië en hielp het mee Europa te bevrijden. Maar na de conferentie van Jalta – die Duitsland opdeelde en Polen in de communistische invloedssfeer bracht – konden de soldaten, die zo hard hadden gevochten, niet meer naar huis. Ze moesten noodgedwongen elders hun leven opnieuw opbouwen. Pas na de val van de Berlijnse Muur in 1989 konden ze terug naar Polen…”

De belangstelling voor de divisie en zijn legendarische generaal Stanis?aw Maczek was immers ontzettend groot. Tot 1989 was hij immers uit de Poolse geschiedenisboeken geschrapt

Voldoende stof om zelf bijna 30 jaar lang zich onder te dompelen in de geschiedenis van de Poolse bevrijders. “In drie decennia heb ik heel wat info verzameld en leerde ik ook een pak mensen kennen die alles aan den lijve hebben meegemaakt. Aan een expo dacht ik nog lang niet, maar plots kwam Yves Wantens, de toenmalige afgevaardigde van de Vlaamse regering in Warschau, met het idee op de proppen om een tentoonstelling te bouwen rond de Eerste Poolse Pantserdivisie en de bevrijding van Vlaanderen. De belangstelling voor de divisie en zijn legendarische generaal Stanis?aw Maczek was immers ontzettend groot. Tot 1989 was hij immers uit de Poolse geschiedenisboeken geschrapt.”

Reden genoeg voor Dirk om een versnelling hoger te schakelen en Gepantserde Vleugels in stelling te zetten. “Ik heb er in totaal anderhalf jaar aan gewerkt. Een erg intensieve periode. Ik ben zo’n 30-tal keer naar Polen afgereisd en heb bij heel wat door Poolse troepen bevrijde Vlaamse steden en gemeenten aangeklopt om verhalen en archiefmateriaal te verzamelen. En die hebben stuk voor stuk hun medewerking verleend. Gaandeweg zag ik het als mijn plicht om het vergeten Poolse leger als bevrijders van Vlaanderen te eren. Maar ik ben apetrots op het resultaat.”

Voor veel Polen is Tielt het heiligdom van de Eerste Poolse Pantserdivisie

In het straatbeeld te zien

De expo ging begin juni 2018 in première in Warschau en was daarna ook in Gdansk te zien. Begin dit jaar kreeg Brussel de Belgische primeur en nu houdt Gepantserde Vleugels halt in alle Vlaamse steden en dorpen die door de Eerste Poolse Pantserdivisie werden bevrijd. Tot en met zondag 15 september kan je je volledig in het verhaal onderdompelen in de kleine zaal van de Europahal. “Ik ben oprecht blij dat we in Tielt van start kunnen gaan. Zo kunnen de Tieltenaren onze Poolse link herontdekken, maar onze stad blijft ook voor de Polen zelf speciaal. Hier stootten ze op heel hevig verweer. De Duitse bezetter wilde Tielt niet zomaar opgeven en dat kan je tot op vandaag nog in het straatbeeld zien. In de voormalige gebouwen van KBC in de Ieperstraat zie je in de arduin nog de afdruk van een rupsband van een tank en op de hoek van de Sint-Michiels- en Ieperstraat zijn de kogelinslagen in de gevel nog duidelijk te zien. Ook in de Patersdreef is dat het geval. Voor Polen is Tielt het heiligdom van de Eerste Poolse Pantserdivisie.”

Maczekbier

Uit de expo is ondertussen een mooie samenwerking gevloeid, zegt Dirk. “Het Museum van de Tweede Wereldoorlog in Gdansk kan nu (video)materiaal van de door Poolse troepen bevrijde Vlaamse steden en gemeenten gebruiken. Dat maakt me best trots, net als op het feit dat er ondertussen een Maczekbier bestaat. Dat liet ik op vraag van de Belgische ambassade in Polen bij Brouwerij De Poes brouwen, ter gelegenheid van 100 jaar diplomatieke relaties tussen beide landen. Het wordt ondertussen ook op de Poolse ambassade in België geschonken, net als bij de opening van elke expo van Gepantserde Vleugels. Mijn passie voor het Poolse aandeel in de Tweede Wereldoorlog heeft dus enkele tastbare resultaten.

Ook begeleide stadswandelingen

Van zaterdag 17 augustus tot zondag 15 september kan je de expo Gepantserde Vleugels in de kleine zaal van de Europahal gratis bezoeken. Elke donderdag, vrijdag, zaterdag en zondag is de tentoonstelling van 14 tot 18 uur te bezoeken. Iedere zondag wordt er van 10 tot 12 uur ook een gratis begeleide stadswandeling georganiseerd en aansluitend ontdek je de expo.

Donderdag 22 augustus is er om 16 uur dan weer een hulde aan generaal Maczek door de 11de Lubuska Gepantserde Cavaleriedivisie uit Zagan. Zaterdag 14 september vindt de Liberation Ride plaats. Je kan deelnemen aan fietstochten en er is een Pools dorp.

Reserveren voor de stadswandelingen doe je via stadspunt@tielt.be of 051 42 81 11.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier