Yves Leterme uitzonderlijk openhartig: “Ik mis mijn moeder”

Hoe zou het nog zijn met … voormalig premier Yves Leterme? Prima, zo blijkt. De Ieperling woont in Bredene tegenwoordig. Tenminste, als hij in het land is. Leterme is een kosmopoliet na zijn politieke carrière. Hij werkt of werkte in Parijs, Stockholm, Peking en New York. Dat betekent niet dat hij zijn roots loslaat. “Ik mis mijn moeder”, zo geeft hij toe in dit openhartig interview.

Het iconische schip Mercator is onze plek van afspraak. Leterme woont vlakbij, in Bredene. Een appartement met zicht op de duinen en de zee. “Boten fascineren mij”, zegt hij. “Ik heb drie jaar in Stockholm gewoond, aan de oude haven. Ik had zicht op het keerpunt van de schepen. Ik vond dat fascinerend om zien. Elk schip heeft een kenteken, een vlag, een bestemming, een eigen verhaal. Een zeeman, ik? Neen, dat niet. (lacht) Ik vertoef graag eens een dag op een boot, maar verkies toch vaste grond. Ik ben een kind van de Westhoek, hè. Geboren in Wervik en opgegroeid in Zillebeke. Dat is vaste leemgrond. Ik heb eens een vaartsimulator mogen openen in Zeebrugge. Ze vroegen mij om het anker te besturen. We zijn meteen op de kade gebotst.” (lacht)

Waar zou u naartoe varen, mocht u dit schip in handen krijgen?

(denkt na) Toch opnieuw naar de Scandinavische landen. Ik heb al veel gezien van de wereld. Maar de schoonheid en vooral de ongereptheid van de natuur daar is uitzonderlijk. Ik heb graag in Zweden gewoond. Dat is misschien wel de mooiste plek ter wereld.

Wat hebt u nodig om ergens te aarden?

Niet zo veel, eigenlijk. ‘Jij voelt je overal thuis’, zegt Emmanuelle, mijn partner. Ik heb vooral ruimte nodig. Binnen en buiten. Ik heb ook zes maanden op een appartement in het centrum van Stockholm gewoond. Als ik naar buiten keek, dan zag ik alleen maar hoge gebouwen. Dat is te beklemmend voor mij. In Bredene heb ik opnieuw die ruimte gevonden, dankzij de zee. Ik vind het goed wonen hier, vooral in de winter, als de toeristen weg zijn. Dan is het heerlijk uitwaaien aan zee.

Is dit nu uw vaste woonplaats?

Ik ben hier gedomicilieerd, ja. Ik woon hier zowat één vijfde van mijn tijd. Verder ben ik vooral veel onderweg. Naar Parijs, waar ik ook woon. Naar Peking, waar ik werk voor een investeringsbedrijf. Naar Duitsland, waar ik in de duurzaamheidsraad van Volkswagen zetel. Naar New York.”

Wellicht zal ik mijn kinderen af en toe ontgoocheld hebben, ook op cruciale momenten in hun leven

“Maar ik keer graag terug naar mijn roots. Vooral om mensen te zien. Mijn kinderen en mijn moeder voorop. En het voetbal uiteraard.

Wat onthoudt u van uw jeugd?

Eén iets? (denkt goed na) Dan zeg ik de weiden en de koeien. Ik ben nochtans niet opgegroeid op een boerderij. Mijn vader was schilder. (mijmerend) Dat was het onbezorgde leven. Dat is wat ik vooral onthoud. Wij werden losgelaten als kind. Toen kon dat nog. Na het ontbijt zei ons moeder: ‘maak dat ge terug zijt voor het middageten’. Dat was alles. En wij waren weg, gaan spelen. In de weiden, tussen de koeien.

Premier worden, was dat uw kinderdroom?

O neen. Ik wou de Ronde van Frankrijk winnen. Ik was een echte Merckxist. Dat was mijn grote idool.

Had u talent?

Niet genoeg, neen. Maar ik werd ook niet gestimuleerd. Mijn vader vond sport maar tijdverlies. Dat was een zelfstandige, hè. Dat was werken, werken, werken. Ik fietste nochtans graag, hoor. Ik had ook de verbetenheid en de hardnekkigheid om het te maken, denk ik. Nu: die eigenschappen zijn me ook van pas gekomen in de politiek.

Ook daarvoor stond uw vader niet te springen.

Dat is dubbel. Zelfstandigen bekennen niet graag kleur. Zij moeten iedereen te vriend houden. Anderzijds was hij wel geïnteresseerd in politiek. Hij las bijvoorbeeld elke dag Le Soir (zijn vader was Franstalig, red.). In die zin stimuleerde hij mij wel.

Hoe bent u in die politiek gerold?

De grote stap werd gezet in het voorjaar van 1982. Ik kreeg de vraag van Jan Durnez en Paul Breyne om mee te helpen schrijven aan het lokale partijprogramma voor de verkiezingen later dat jaar. Die twee hadden een neus voor jong talent. Ik was vertrokken. Maar het is eigenlijk in Gent dat ik de keuze maakte voor de CVP. Ik studeerde daar Politieke Wetenschappen en Rechten. Gent was in die tijd, en nog altijd trouwens, een paars bastion. De christendemocratische studenten vormden een kleine minderheid tegenover de liberalen van Verhofstadt en de socialisten. Ik vond dat boeiend. U gaat het misschien niet geloven, maar ik was een rebelse student. Ik heb eigenlijk voor de conformistische CVP gekozen uit rebellie tegen de paarse macht in Gent. (lacht) Een belangrijk figuur die ik ook moet noemen, is Luc Martens. Hij was mijn leraar op de middelbare school. Een uitstekend redenaar, die mij prikkelde met zijn lezingen.

Uw vader is vorig jaar overleden. Mist u hem?

Soms wel, ja. Maar ik mis mijn moeder meer. (krijgt het even moeilijk) Ik zie haar twee keer in een maand, denk ik. Dat is te weinig. Ik zou bij wijze van spreken elke dag vijf minuten willen binnen springen. Dat lukt niet. Dat is wel een reden waarom ik geen vaste job meer wou doen. Ik wou meer tijd voor mijn kinderen, maar ook voor mijn moeder. Ik ben in mijn leven vooral bezig geweest met morgen, maar ik vergeet nooit waar ik vandaan kom.

Was u een afwezige vader zoals veel politici zijn?

Ik heb geprobeerd om aanwezig te zijn. Maar wellicht zal ik mijn kinderen af en toe ontgoocheld hebben, ook op cruciale momenten in hun leven. (even stil) Ik heb een goede band met hen vandaag. Dat maakt me gelukkig. Ik zie hen graag bezig. Hen observeren. Dan zie ik ook mezelf bezig.

Bent u gelovig?

Ik denk dat er meer is dan dit leven. Een lotsbestemming. Maar vraag me niet hoe dat eruit ziet. Dat moet iets zijn dat mijn begripsvermogen overstijgt, denk ik. Ofwel is er fundamentele zinloosheid. Dat kan ook. Ik denk daarover na. Maar ik weet het antwoord niet.

Waarom bent u in 2011, toen u premier af was, gestopt met politiek?

In 2008 heb ik enkele weken in het ziekenhuis gelegen. Gezondheidsproblemen. Ik heb toen veel nagedacht over het leven. Wou ik alleen maar politiek doen? Of wou ik ook iets anders? Ik heb toen in dat ziekenhuisbed voor mezelf uitgemaakt dat ik op drie domeinen iets wou betekenen. Enerzijds in de politiek, maar anderzijds ook in het bedrijfsleven én in de sport, mijn grote passie. Na de overdracht van het premierschap aan Elio Di Rupo was het moment gekomen om een andere richting uit te gaan. Langer wachten, was geen optie. Ik kon minister van Financiën worden onder Di Rupo, maar dan was ik voor de rest van mijn leven politicus gebleven. Er zijn al genoeg mensen in de Wetstraat die zich vastklampen aan hun mandaat.

Mist u de politiek?

Neen, want ik doe nu ook aan politiek, maar dan zonder de druk van peilingen en verkiezingen. Als premier stond ik mezelf weinig ontspanning toe. Té weinig, om gezond te zijn. Ik heb een heel groot plichtsbesef. Dat kan in mijn voordeel spelen, maar soms ook in mijn nadeel. Ik kon nooit loslaten. Dus neen, ik mis het niet.”

Ik heb maar één hartverscheurende keuze moeten maken. Ik heb neen moeten zeggen aan het burgemeesterschap van Ieper

“Ik leef gezonder vandaag, zonder stress. Ik heb eigenlijk maar één hartverscheurende keuze moeten maken. Ik heb neen moeten zeggen aan het burgemeesterschap van Ieper. Ik had dat nochtans beloofd. Maar dat zou niet combineerbaar geweest zijn met mijn andere opdrachten. Ik ken mezelf.

Bent u eigenlijk bang van ouder worden?

Niet zo. Ik sta daar weinig bij stil. Ik zei al: ik kijk vooral vooruit in het leven. Ik vergelijk dat met een auto. Een auto heeft een grote ruit vooraan om vooruit te kijken, en een kleine spiegel om achteruit te kijken. Dat is geen toeval. Ik probeer op die manier te leven. Vooral vooruitkijken, maar af en toe stilstaan. Onlangs is een oom van mij begraven. Dan zie je al je familieleden nog eens terug. Je ziet op hun gelaatstrekken je eigen voortschrijdende leven. Dat is iets heel vreemd. Mijn leven was een roetsjbaan. Ik heb snel en intens mogen en kunnen leven. Ik heb zoals iedereen fouten begaan. Maar ik hoop dat ik ook goede dingen heb gedaan.

Bent u al klaar om opa te worden?

(lacht) Dat is een goede vraag. Die stel ik mezelf ook af en toe. Tot voor kort vond ik dat maar een surrealistisch idee. Maar ik moet zeggen dat ik aan het veranderen ben. Ik ben mentaal klaar, denk ik. Maar verder is dat de verantwoordelijkheid van mijn kinderen. (lacht)

Bio – Yves Leterme

Privé

Geboren in Wervik op 6 oktober 1960. Groeide op in Zillebeke, deelgemeente van Ieper. Studeerde Politieke Wetenschappen en Rechten aan de Universiteit van Gent. Woont vandaag in Bredene, met partner Emmanuelle. Vader van Matthias (33), Thomas (30) en Julie (27).

Loopbaan

Gewezen politicus voor CD&V. Was gemeenteraadslid en schepen in Ieper, partijvoorzitter, federaal en Vlaams parlementslid, Vlaams minister-president, minister van Buitenlandse Zaken, vicepremier en twee keer premier. Werkte na zijn carrière als adjunct-secretaris-generaal voor de OESO en als secretaris-generaal voor de politieke denktank IDEA. Is vandaag voorzitter van de financiële waakhond van de UEFA, de Europese voetbalbond, en adviseur voor meerdere bedrijven.