Timmy De Waele (41) uit Kortrijk is geboren met een visuele beperking. Al sinds hij stemgerechtigd is, stapt hij met een vertrouwenspersoon het stemhokje binnen. “Maar zoals de wet het voorschrijft moet iedereen de kans krijgen om in het geheim een stem uit te brengen, zonder die informatie te moeten delen met wie dan ook. Daarom lanceer ik een petitie om hier verandering in te brengen.”
Onlangs trokken zo’n 8 miljoen Belgen naar de stembus om hun stem uit te brengen voor de Europese, federale en Vlaamse verkiezingen. “Iedereen heeft het recht om dat in het geheim te doen, maar een aanzienlijk deel van de Belgische kiezers heeft een visuele beperking en moet zich laten bijstaan door iemand om te kunnen stemmen. In zo’n geval is het dus onmogelijk de geheimhouding te waarborgen. In deze digitale tijden waarin de technologie aan een rotvaart evolueert en iedereen veel belang hecht aan privacy zou het niet mogen zijn dat er nog mensen zijn die niet zelfstandig kunnen stemmen. Daarom vind ik het zeer belangrijk om een krachtig signaal te geven aan politici om hier op alle niveaus, dus ook voor de gemeenteraadsverkiezingen, dringend werk van te maken.”
“In deze tijden waarin technologie aan een rotvaart evolueert, zou het niet mogen dat er nog mensen zijn die niet zelfstandig kunnen stemmen”
Timmy De Waele (41) woont sinds eind 2020 op het Volksplein in Kortrijk met zijn partner. Hoewel hij kan rekenen op een vertrouwenspersoon bij het stemmen, beseft Timmy dat niet iedereen dat kan of wil. “Ik merkte binnen mijn kennissenkring en via verzuchtingen online dat andere mensen met een visuele beperking zich ook die bedenking maakten. Bij de afgelopen verkiezingen viel het me inderdaad op hoe de stembureaus hier niet op afgestemd zijn. De stemcomputers zijn helemaal visueel met touchscreen, er is geen spraakbegeleiding en je kan nergens je oortjes insteken.”
Minstens één computer
“In deze technologisch geavanceerde tijden is het toch vreemd dat mensen met een visuele beperking niet zelfstandig hun stem kunnen uitbrengen, terwijl we wel zoveel andere dingen kunnen doen. Bijvoorbeeld bij bankautomaten kunnen we vaak onze oortjes aansluiten waarna het scherm zwart wordt en er spraakbegeleiding wordt opgestart zodat we zelfstandig geld kunnen afhalen”, vertelt Timmy om maar een voorbeeld te geven. “Ik vraag niet dat elke stemcomputer wordt aangepast, dat is helemaal niet nodig, maar elk stembureau zou toch op zijn minst één computer moeten voorzien. Ook al zijn we een minderheidsgroep binnen de stemgerechtigden, het is belangrijk dat iedereen kan stemmen in het geheim.”
“Ik vraag niet dat elke stemcomputer wordt aangepast, maar elk stembureau zou toch op zijn minst één computer moeten voorzien”
In een eerste fase heeft Timmy een petitie gelanceerd om steun te vragen van mensen, organisaties, politici die dezelfde mening hebben. Intussen werd de petitie al meer dan 100 keer getekend. “Als de tijd rijp is en we weten welke toekomstige beleidsmakers verantwoordelijk zijn voor onder andere de financiële ondersteuning van de organisatie van de verkiezingen in ons land, zou ik deze petitie willen overhandigen. Ik hoop in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen een draagvlak te creëren en zo snel mogelijk verandering te zien.”
Pilootproject
Een dergelijk systeem met aangepaste stemcomputers werd enkele jaren geleden ontwikkeld en getest bij de verkiezingen van 2018 en 2019 in Aalst en Mechelen. “Op basis van de evaluatie bleek dat erg weinig mensen gebruik gemaakt hebben van de toepassing, ondanks dat de betrokken steden een voorafgaande demo- en oefensessie hadden ingericht. Een bijkomende vaststelling was dat de module vooral volledig blinden geschikt was en niet slechtzienden, die gewoon zijn met vergrootopties te werken. Die laatste mogelijkheid was helaas niet mogelijk wegens een te weinig krachtige processor in de stemcomputers”, licht Tom Doesselaere toe, adviseur verkiezingen bij Agentschap Binnenlands Bestuur.
“De kosten voor een volledige uitrol betreffen een ingreep in de hardware van elke stemcomputer (er zijn circa 17.500 stemcomputers in Vlaanderen) en een licentie- en auteursrechtenkost per toestel. Het pilootproject kon na evaluatie niet over heel Vlaanderen uitgerold worden omdat de kost per uitgebrachte stem onverantwoord zou zijn. Het pilootproject stopzetten was een beleidsbeslissing.”
Timmy lijkt een testproject uitvoeren in twee gemeenten allesbehalve relevant. “In heel Vlaanderen, en bij uitbreiding in heel België, zijn er wel wat meer mensen met een visuele beperking. Zoals steeds, de markt is te klein en de kosten te groot, maar het is tijd dat we er iets aan doen. De schending van het stemgeheim is volgens mij ook gewoon onwettig.”
Gemeenteraadsverkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
