“We hebben dezelfde fout gemaakt als Groen”: Vlaams parlementslid Jasper Pillen over de neergang van zijn partij Open VLD

“Als de externe druk te groot wordt, weet je nooit. Maar ik hoop dat de Arizona-coalitie lukt. Laat ons maar oppositie voeren.” Aan het woord is Jasper Pillen (Open VLD), een van de laatste liberalen in het parlementaire pluche. De gedreven Bruggeling maakt een scherpe analyse van de neergang van zijn partij, maar ook van de nieuwe Vlaamse regering. “We gaan verdorie goed moeten opletten voor de Antwerpse lobby!”

Jasper Pillen is een buitenbeentje in deze reeks. De 40-jarige liberaal maakte vorige legislatuur al kennis met de parlementaire banken, als opvolger van Vincent Van Quickenborne. Op 9 juni van dit jaar werd hij voor het eerst rechtstreeks verkozen, in het Vlaams Parlement. We hebben afspraak in het Brugse Vrije op de Burg, waar de man met spijt in het hart zijn schepenkantoor aan het leegmaken is. Ook in onze hoofdstad vliegt Open VLD naar de oppositie. “Ik was verschrikkelijk graag schepen. Dat is het mooiste politieke mandaat – misschien na het burgemeesterschap. Maar ik kan ook relativeren. Een politiek mandaat is nooit voor het leven. Wie weet zit ik hier binnen zes jaar opnieuw?”

Wat vindt u ervan dat CD&V en Vooruit alleen verdergaan? Uw collega Mercedes Van Volcem was heel kwaad.

“Ik was ook teleurgesteld. Ten eerste over het resultaat van mijn partij. Ik was blij met mijn persoonlijke score, maar wij verliezen drie van de zes zetels. Dat is niet goed. Punt. Maar er is ook zoiets als een gegeven woord. Wij hadden een afspraak met Dirk De fauw (CD&V) – ondertekend en al – dat we samen verder zouden besturen. Hij is die afspraak niet nagekomen.”

Is het niet logisch dat hij liever met twee partijen bestuurt dan met drie?

“Neen. Ik dacht dat een handtekening nog iets betekende in de politiek. Bovendien kan je met drie partijen evenwichtiger beleid voeren, zeker hier, waar het dikwijls slaande ruzie is tussen CD&V en Vooruit. Maar goed: wij gaan nu oppositie voeren en we gaan dat hard, maar correct doen.”

Het verschil tussen u en Van Volcem is dat u niet zonder werk valt. Wordt u voltijds parlementslid?

“Ja, en je moet er niet mee inzitten: ik zal weten wat gedaan. (lacht) Waar ik vroeger zeven dagen op zeven werkte, zal dat nu misschien zes dagen op zeven zijn. Ik ben van plan om meer de boer op te gaan, meer bedrijfsbezoeken te doen, enzovoort.”

Hoe bevalt het Vlaams halfrond tot nu toe?

“Het is dubbel. De inhoud bevalt me heel erg. Ik ga focussen op mobiliteit, visserij en landbouw – thema’s met grote impact op onze provincie. Wat ik wel mis, is de politieke show, de scherpe debatten. Het Vlaams Parlement is ambtelijker, minder op het scherp van de snee. Dat is ook door de omvang van de zaal. Het federaal halfrond is een echte arena, waar je dicht bij elkaar zit. Vlaams zit je veel verder van het spreekgestoelte.”

U zetelt als vast lid in de commissie Mobiliteit. Wat is uw eerste indruk van de nieuwe minister Annick De Ridder (N-VA)?

“We zullen waakzaam moeten zijn, vrees ik. Zij zal dat natuurlijk ontkennen, maar ik heb nu al de indruk dat ze vooral naar Antwerpen kijkt. Dat is geen toeval, want dat is haar thuisbasis en tot voor kort was ze daar zelfs voorzitter van de haven. (op dreef) De regering zegt dat ze 400 miljoen extra gaat investeren in groene trams en bussen. Maar wat blijkt: dat er nu al 300 miljoen weg is naar Antwerpen! Dat is iets wat ik net op het spoor ben gekomen. (benadrukt) We gaan verdorie goed moeten opletten voor de Antwerpse lobby. Onze provincie heeft met Hilde Crevits (CD&V) en Melissa Depraetere (Vooruit) gelukkig ook twee straffe ministers, maar ik weet niet of ze even wakker zijn op vlak van mobiliteit en infrastructuur. Ik hoop het.”

“400 miljoen extra voor trams en bussen, zegt de Vlaamse regering. Maar wat blijkt? Dat er nu al 300 miljoen weg is naar Antwerpen!”

De regering wil ook een derde rijstrook op de E403. Juicht u dat niet toe?

“Ja, maar de vraag zal zijn of die er effectief komt. Als het gaat over Antwerpse werkzaamheden, organiseert de minister nu al persconferenties. Als het gaat over de rest van Vlaanderen, wil ze het vooral rustig aan doen. Ik kijk uit naar de eerste spadesteek. Idem voor de tweede zeesluis in Zeebrugge.”

Is het eigenlijk een goede evolutie dat parlementsleden meer en meer toegeven vooral hun eigen streek te bedienen? Hoort u niet het algemeen belang te dienen?

“Ja, natuurlijk. Maar dat is een gevolg van het kiessysteem. Het is logisch dat je de belangen verdedigt van de mensen die je verkozen hebben. Ik ben trouwens voorstander van een nationale kieskring, waardoor je dat probleem minder zal hebben. Maar als op het einde van de rit blijkt dat ik alleen maar vragen heb gesteld over West-Vlaanderen, dan heb ik mijn werk niet goed gedaan. Daarin hebt u gelijk.”

Hoe kijkt u naar de federale formatie?

“Dat het zo lang aansleept, is triestig. Bart De Wever (N-VA) legt enkele dingen op tafel, zeker op sociaaleconomisch vlak, die moedig en nodig zijn. Ik merk echter koudwatervrees bij Conner Rousseau (Vooruit) ondanks zijn stoere taal in de media. Hij zal toch over zijn schaduw moeten stappen, hoor. Anders zal het niet lukken.”

Anderen zeggen dat De Wever moet toegeven.

(fijntjes) “Ik heb toch de indruk dat Bart De Wever al heel wat water bij de wijn heeft gedaan. N-VA gaat akkoord met de ene belastingverhoging na de andere: de meerwaardetaks, de huurinkomsten, wat nog allemaal. Over het communautaire wordt er amper nog gesproken. Ik ben eigenlijk benieuwd hoe hij dat gaat verkopen aan zijn achterban.”

Wat is uw wens? Dat de Arizona-coalitie lukt (N-VA, CD&V, Les Engagés, MR en Vooruit)? Of dat uw partij erbij komt in plaats van Vooruit? Mathematisch is dat mogelijk.

“Als je puur naar ideologie kijkt, zou het logischer zijn dat wij daarbij zitten. Dan zou je een nieuwe Zweedse coalitie krijgen en dat is altijd mijn droomcoalitie geweest. Maar als je kijkt naar de verkiezingsuitslag, moet je toegeven dat de Arizona-coalitie de meest logische coalitie is. Wij zijn afgestraft door de kiezer, dus is het tijd voor een oppositiekuur. Wordt dat makkelijk? Neen. Maar is het nodig? Ja. Dat is hoe de kiezer de kaarten geschud heeft.”

Wordt het niet aartsmoeilijk om oppositie te voeren tegen uw Franstalige vrienden van de MR?

“Dat is wat ik zeg: het wordt héél moeilijk. Ik ben mijn carrière begonnen bij de MR. Ik heb daar acht jaar op de kabinetten gewerkt, dus ik ken die partij heel goed. Wij gaan ook niet alles afschieten, hé. Als de werkloosheidsuitkeringen beperkt worden in de tijd, gaan wij dat steunen. Het omgekeerde zou nogal belachelijk zijn. Maar er zullen genoeg zaken zijn waartegen we wél oppositie kunnen voeren. Wees gerust. Kijk naar de Vlaamse regering: in ruil voor enkele symbolen moet de N-VA toestaan dat dat een uitgavenregering wordt zoals de socialisten willen. Het zou wel eens kunnen dat dat een voorsmaakje wordt voor de federale regering.”

Wat als Vooruit toch neen zegt en Arizona afspringt?

(wikt zijn woorden) “Als de externe druk té groot wordt, weet je natuurlijk nooit. Stel dat de Europese Commissie met sancties dreigt, dat de ratingbureaus België in het vizier nemen… Maar dan nog. Het zal op uitdrukkelijke vraag moeten zijn van élke partij aan tafel, dus niet alleen van de formateur. (zwijgt even) Een coalitie met ons erbij zou overigens maar één zetel op overschot hebben. Dat is bijna niet werkbaar, volgens mij.”

Maar u zet de deur wel op een kier?

“Neen. Ik hoop dat de Arizona-coalitie lukt. Laat ons maar oppositie voeren. Maar als de omstandigheden veranderen en de externe druk dwingend wordt, dan gaan wij natuurlijk wel luisteren. Let wel: aan elke voorwaarde die ik net genoemd heb, zal moeten voldaan zijn.”

Laten we nog eens terugkeren naar zondag 9 juni. Met welk gevoel bent u gaan slapen?

“Heel teleurgesteld. Het was veel erger dan verwacht, zeker in West-Vlaanderen. Dat wij amper acht procent zouden overhouden, had ik niet zien aankomen.”

Dat het een probleem was van geloofwaardigheid, zeker van bepaalde kopstukken, akkoord?

“Ik ben een loyaal man, dus ik ga niet het proces maken van bepaalde kopstukken. Ik ga wel akkoord dat de mensen ons niet meer geloven. Erger nog: dat ze niet meer weten waar wij voor staan. Ik heb het interview met Matti Vandemaele gelezen. Wat hij zegt over Groen, zeg ik ook over mijn partij. Schoenmaker, blijf bij je leest. Wij hebben dezelfde fout gemaakt als Groen. Wij zijn ook over van alles beginnen praten, maar te weinig over onze kern.”

Wat is de kern van uw partij?

“Dat is vechten voor de hardwerkende Vlaming. Dat wil zeggen: voor de mensen die werken, ondernemen en investeren. Minder belastingen, minder regels: dáár moeten wij voor opkomen. Wij moeten niet proberen om negentig procent van de Vlamingen te bereiken. Dat zal toch nooit lukken. Laat ons eens focussen op de dertig procent die de welvaart creëert.”

“We zijn een beetje te veel als Kamala Harris geweest”

Op welke thema’s zou u minder focussen?

“Neem nu het ethische. Begrijp me niet verkeerd: dat is superbelangrijk. Ik ga ook altijd op het groene knopje duwen als het gaat over betere mensenrechten. Maar moet het áltijd daarover gaan? Het overschaduwt onze kernboodschap, namelijk dat mensen op het einde van de maand meer moeten overhouden. Dat is ook de fout die Kamala Harris in Amerika gemaakt heeft. Er valt trouwens nog een parallel te trekken. Ook zij sprak heel de tijd over hoop en optimisme. Allemaal goed en wel, maar je moet ook zeggen hóé je ervoor gaat zorgen dat dat optimisme gerechtvaardigd is. Wij zijn een beetje te veel Harris geweest.”

En te weinig Trump?

“Dat is een andere kwestie. (lacht) Veel moeten we niet overnemen van hem, maar het is wel zo dat hij duidelijke taal spreekt over thema’s die mensen bezighouden. Ik was begin deze maand in Amerika en heb daar twee Trump-rally’s bezocht. Weet je wat ik daar geleerd heb? Dat de mensen in Wisconsin dezelfde zorgen hebben als de mensen in Langemark-Poelkapelle. Dat gaat over koopkracht, over migratie, over vervreemding. Wij moeten daar niet lacherig over doen. De vijftienduizend mensen die daar naar Trump luisteren, dat zijn niet allemaal gekken, hé. Soms zegt hij ook zinnige dingen. Zo heb ik hem zelfs horen pleiten voor legale arbeidsmigratie. Maar dat krijg je natuurlijk niet te lezen in onze media.”

Zou uw partij te links geworden zijn?

“Goede vraag. Het debat wordt intern alleszins te weinig gevoerd. Als het gaat over migratie, vind ik dat wij veel te bang zijn. We zwijgen daarover omdat we denken dat Vlaams Belang anders zal winnen. Onzin! Wij zijn voor een humane, maar realistische aanpak. Waarom zou je dat niet mogen zeggen?”

Hebt u niet overwogen om u kandidaat te stellen voor het partijvoorzitterschap?

“Even wel, ja. Ik heb een rechts profiel en ik denk dat de partij daar nood aan heeft. Maar toen wist ik nog niet dat wij in Brugge naar de oppositie zouden vliegen. Ik zag het niet combineerbaar met Brugge en het parlement. Maar ik treur niet. Met Eva (De Bleeker, red.) hebben we een voorzitter die op dezelfde lijn zit. Het is goed dat zij volgend jaar een groot ideologisch congres wil houden.”

U vond haar ontslag als staatssecretaris logisch omdat ‘haar geloofwaardigheid aangetast was’. Is die hersteld, denkt u?

“Jawel. Dat blijkt zowel intern als extern. Dat ontslag was logisch, maar dat neemt niet weg dat ik de manier waarop altijd betreurd heb. Eva is een vriendin. Ik durf dat zeggen. Ik behoor niet tot de mensen die zeggen dat vriendschap in de politiek niet mogelijk is. Meer zelfs: mijn mooiste vriendschappen zijn in de partij ontstaan.”