Op zondag 13 oktober trekken we voor de tweede keer dit jaar naar de stembus, dit keer voor de verkiezingen voor de gemeenteraad en de provincieraad. Voor het eerst ben je niet meer verplicht om je stem uit te brengen, maar er zijn nog enkele andere wijzigingen. We lijsten ze graag even op.
De belangrijkste wijziging is ongetwijfeld het feit dat voor de lokale en provinciale verkiezingen de opkomstplicht is afgeschaft. Je bent dus niet langer verplicht om te gaan stemmen. Elke kiesgerechtigde zal in de weken vooraf een uitnodigingsbrief krijgen, in plaats van de klassieke oproepingsbrief. Je bepaalt vervolgens zelf of je naar het stembureau trekt om jouw keuze te maken. Voortaan zal ook een lijststem geen invloed meer hebben op de verkozenen binnen een lijst. Om geldig te stemmen kan je twee zaken doen: of je stemt op individuele kandidaten binnen één lijst, of je geeft een lijststem. Die lijststem kan je nog steeds uitbrengen, maar ze heeft geen invloed meer op de aanwijzing van de verkozenen. De kandidaten zullen verkozen worden in de volgorde van het aantal voorkeurstemmen dat ze hebben behaald: eerst de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen, vervolgens de tweede meeste voorkeurstemmen enzovoort. Vroeger werden lijststemmen overgedragen naar de kandidaten in volgorde van hun plaats op de kandidatenlijst. Wie hoger op de lijst stond, kon zo gebruik maken van lijststemmen om verkozen te geraken. Die overdracht van lijststemmen is nu afgeschaft.
Initiatiefrecht
De burgemeester rechtstreeks verkiezen, kan nog steeds niet, maar toch is er een nieuwe maatregel genomen om de betrokkenheid van de kiezer hiervoor te vergroten. Voortaan is het zo dat de verkozene met de meeste voorkeurstemmen van de grootste partij binnen de nieuwe coalitie de burgemeester wordt. De stemmenkampioen krijgt dus de sjerp. Wil die geen burgemeester worden, dan komt de persoon met het tweede hoogste aantal stemmen van de grootste partij in de coalitie aan de beurt. Nieuw is ook dat na de gemeenteraadsverkiezingen de grootste lijst het initiatiefrecht krijgt. De persoon met de meeste voorkeurstemmen van die lijst krijgt 14 dagen de tijd om een meerderheid te vormen. Slaagt men daar niet in, dan krijgt de tweede grootste partij de kans om een coalitie te vormen.
Vrijstelling
Ongetwijfeld interessant voor de politici is het feit dat na de verkiezingen voor het eerst fijnmazige stemresultaten zullen gepubliceerd worden. Naast de resultaten op het niveau van de gemeente, zal men dan ook kunnen zien hoe een bepaalde deelgemeente of wijk heeft gestemd. In gemeenten waar digitaal wordt gestemd, kan men het resultaat ook per stembureau bekend maken. Voorwaarde is dat er minstens 500 kiezers in dat bureau hun stem hebben uitgebracht, anders worden de resultaten opgeteld bij een tweede stembureau om het geheim van de verkiezingen te waarborgen. Wordt in een gemeente nog op papier gestemd, dan kunnen de resultaten per telbureau worden geraadpleegd. Een laatste wijziging voor de gemeenteraadsverkiezingen heeft betrekking op de bijzitters in de stembureaus. Als je al twee keer hebt gezeteld in een stem- of telbureau, dan krijg je het recht om een vrijstelling aan te vragen om dat nog een te moeten doen. Sinds de verkiezingen van 9 juni houdt men bij wie als bijzitter in een tel- of stembureau heeft gezeteld. De vrijstelling is enkel om te zetelen als bijzitter, niet als voorzitter of secretaris.
Gemeenteraadsverkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier