De plannen om de rivier de Mandel op vijf plekken in het park Wandel op de Mandel terug bovengronds te halen, krijgen steeds meer vorm. De Vlaamse Milieumaatschappij en de stad willen de waterloop er uit zijn koker halen. Op andere plaatsen kiezen ze voor een bloemenrijk grasland, met als doel de biodiversiteit te verhogen.
De Vlaamse overheid lanceerde in 2021 een projectoproep waarmee ze steden warm wilde maken om meer in te zetten op de aanwezigheid van natuur en water doorheen het centrum. De vraag om bestaande verhardingen in het openbaar domein uit te breken om zo ruimte te maken voor meer groen en waterinfiltratie stond centraal. Izegem tekende in op die subsidieoproep. Een eerste deel is al gerealiseerd in de vorm van de heraanleg van de Melkmarkt en de realisatie van het brugpark op de Centrumbrug. Een tweede luik omvat het openleggen van de rivier de Mandel in het park Wandel op de Mandel tussen de Centrumbrug en Emelgembrug.
“Het gaat om een project dat we van het vorige stadsbestuur geërfd hebben”, legt schepen van Openbare Werken en Groenonderhoud Bruno Lambert (STiP+) uit. “Het ontwerp voorziet in een opleggen van de Mandelkoker op vijf locaties tussen de Dam en Emelgem Brug. De rivier stinkt niet meer, er peddelen weer eendjes en ook de eerste vissen komen terug. Tijd dus om de Mandel met een frisse blik te bekijken. De Mandel uit zijn koker halen heeft namelijk heel wat voordelen. Hij kan veel meer water bevatten en zo overstromingen stroomafwaarts vermijden. Een open rivier is ook een levende rivier, tot plezier van vissen en vogels. We kunnen door de openlegging vismigratie bevorderen en de nieuwe, natuurlijke inrichting zorgt voor een verhoogde biodiversiteit: er is veel meer leven in het water, op de oevers en in de omgeving. Daardoor zal de waterkwaliteit er nog verbeteren. Een rivier is ook mooi om te zien en het wandelpad zal er extra aantrekkelijk door worden. De Mandel zal niet over de volledige lengte opnieuw opengaan, wel op welgekozen plaatsen. Waardevolle stukjes bos blijven behouden. Op andere plaatsen kiezen we voor bloemenrijk grasland.”
Geurhinder
Buurtbewoners kregen via een participatietraject de kans hun mening te geven. Raadslid Lieven Gayse (Vlaams Belang) ventileerde op de raad nog eens enkele van hun bezorgdheden. “Op sommige plekken komen keien in de bedding om de rivier over te steken”, zegt hij. “De Mandel is meestal een onschuldig beekje, maar bij hevige regenval kan dit voor een kind misschien wel gevaarlijk zijn. Sommige inwoners vrezen ook voor geurhinder en ongedierte.” De stad voorziet echter maatregelen: “Staat het water extra hoog, dan houden de speciaal aangelegde licht hellende dijken het tegen”, klinkt het.
Ook N-VA plaatst enkele vraagtekens. “Een visie en een concept uitwerken is één ding, draagvlak creëren voor een project met een grote impact als dit is een andere zaak”, zegt Julie Degezelle. “Dat is hier naar ons aanvoelen te weinig gelukt, zeker als het gaat over zone 4, een van de zones die nu eerst zullen worden gerealiseerd. We begrijpen eerlijk gezegd niet waarom het stadsbestuur niet heeft doorgeduwd richting de Vlaamse Milieumaatschappij om nog grondige bijsturingen te doen en zone 4 volledig te verplaatsen of te schrappen en misschien verderop langs de Noordkaai richting Roeselare te compenseren. Want voldoende draagvlak is voor die subsidie erg belangrijk. Dat blijkt keer op keer uit de verslagen van hun vergaderingen die ook het College krijgt. Nu heb je een mooi en waardevol groot project dat een negatieve bijklank dreigt te krijgen doordat er voor één deel ervan onvoldoende draagvlak is bij de bewoners. Dat zou erg spijtig zijn.”
Taldus
Vooruit-Groen, dat het project genegen is, meent dat het zo’n vaart niet zal lopen. “We begrijpen de bezorgdheden, maar willen die kaderen”, aldus raadslid Hannes Vanderstraeten. “In dit traject van de Mandel wordt geen afvalwater geloosd. Het gaat om proper oppervlaktewater. Er is dus geen sprake van geurhinder of aantrekking van ratten. Er wordt gewerkt met flauwere taluds dan in Emelgem en waar hellingen steiler zijn worden leuningen voorzien. De Mandel ligt trouwens ook elders open zonder veiligheidsproblemen. Door de verbeterde waterafvoer neemt het risico op wateroverlast net af, wat de woningwaarde op termijn juist zal verhogen.”
Toch plaatst de partij nog een kanttekening. “Uit het stroomgebiedsbeheersplan blijkt dat de waterkwaliteit vandaag nog ontoereikend is. Grote delen van de rivier en haar zijlopen, zoals de Babilie-, Kromme- Collievijver- en Roobeek zijn nog ingekokerd of sterk vervild. De waterkwaliteit lijdt er onder hoge fosfor- en stikstofwaarden, afkomstig van huishoudens, rioolwaterzuiveringsinstallaties en landbouw. Als we echt willen dat dit effect heeft, dan moet het beleid niet ophouden bij het openleggen van de Mandel in Izegem. Er zijn bijkomende ingrepen nodig: hermeandering van de zijwaterlopen, aanpak van overstorten, afkoppeling van grachten, en ondersteuning van landbouwers om pesticiden en nutriëntenvervuiling te beperken. Alleen dan kunnen we van de Mandel opnieuw een gezonde, levende waterloop maken. Laat het niet enkel een mooi park worden, maar het begin van een bredere ecologische herstelbeweging in ons stroomgebied.”
Stevig prijskaartje
De Vlaamse Milieumaatschappij is trekker in het project en betaalt het gros van de geschatte kostprijs van 2,5 miljoen euro. De kost voor de stad blijft daardoor beperkt tot 100.000 euro. “Als stad zullen we extra inzetten op de afwerkingsgraad van de paden en het groen bij oplevering van het project. We willen er echt een mooie groene long van maken.”
De eerste fase van het project werd op de gemeenteraad van maandagavond goedgekeurd. Die omvat de openlegging van twee zones tussen de doorsteek aan huisnummer 61 en Emelgem Brug.
