Bijna een kwart van de West-Vlaamse gemeenteraadsleden stopte de voorbije jaren vroegtijdig met politiek. Herwig Reynaert, professor lokale politiek (UGent), pleit voor een betere ondersteuning en betere verloning van de raadsleden. “We dreigen kwaliteitsvolle mensen te verliezen die zouden kunnen doorgroeien tot schepen of burgemeester.”
Van de 1.497 West-Vlamingen die vandaag in de gemeenteraad van hun stad of gemeente zetelen, zijn er 339 of 22 procent die bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 niet rechtstreeks verkozen waren. Zij kwamen als opvolger in de gemeenteraad, omdat een andere verkozen vroegtijdig zijn of haar mandaat neerlegde. In Veurne gaat het om bijna de helft van de raadsleden, in Zuienkerke deed de volledige gemeenteraad integraal de hele rit uit en liet niemand zich vervangen. Dat blijkt uit onderzoek van De Krant van West-Vlaanderen.
De redenen waarom een verkozene vroegtijdig uit de gemeenteraad stapt, kunnen heel divers zijn. Dat blijkt bijvoorbeeld uit een blik op Roeselare, waar 14 van de 39 gemeenteraadsleden opvolgers zijn. Drie mensen stopten om persoonlijke redenen, terwijl evenveel verkozenen professionele redenen aanhaalden voor hun vroegtijdig vertrek. Drie oudere schepenen en een gemeenteraadslid stopten halfweg de legislatuur om jongeren een kans te geven. Drie raadsleden verhuisden naar een andere gemeente en één iemand gaf zijn mandaat terug omdat hij bij de komende verkiezingen voor een andere partij opkomt. (lees verder onder de grafiek)
Zoomen we in op West-Vlaanderen, dan zien we dat iemand soms ook stopt uit onvrede met de partij. Dat was in Kortrijk het geval met Benjamin Vandorpe (CD&V) die daarmee reageerde op het samengaan van zijn partij met Team Burgemeester voor de komende verkiezingen. Of het mandaat blijkt niet te combineren met het gezinsleven of het werk. Zo legde in Gistel Ins Dierendonck (N-VA) na een jaar haar ambt neer omdat het moeilijk te combineren was met haar werk als huisarts. “Ik wou me ten volle inzetten voor de inwoners van Gistel en dossiers grondig voorbereiden, maar helaas had ik daar onvoldoende tijd voor”, zei ze bij haar afscheid. Sommige raadsleden werden de voorbije legislatuur ernstig ziek of kwamen te overlijden. Anderen begonnen dan weer nooit aan hun termijn, bijvoorbeeld omdat een familielid ook verkozen raakte.
De ware macht
Hoe kijkt Herwig Reynaert, professor politieke wetenschappen aan UGent, naar het grote aantal opvolgers? “We moeten het cijfer van 22 procent wat nuanceren, want sommigen zijn nooit aan hun mandaat begonnen, verhuisden, werden ziek of overleden. Onze focus moet liggen op de gemeenteraadsleden die afhaken om andere redenen, bijvoorbeeld omdat ze weinig impact hebben.” (lees verder onder de grafiek)
“Velen ervaren dat als een probleem en vragen zich af: wat zit ik daar eigenlijk te doen? De ware macht ligt eigenlijk bij het college van burgemeester en schepen. Als raadslid van een meerderheidspartij kan je misschien binnen de partij een bepaald thema aankaarten, maar finaal druk je elke maand gewoon op het groene knopje. Als gemeenteraadslid van een oppositiepartij kan je kritiek formuleren op bepaalde punten, maar uiteindelijk keurt de meerderheid ze toch goed. Ook voor het geld moet je het niet doen. De vergoeding voor een gemeenteraadszitting bedraagt maandelijks maximaal 250 euro bruto.”
Controle
Volgens professor Reynaert moeten gemeenteraadsleden beter ondersteund worden. “Die ondersteuning is nu ook opgenomen in het nieuwe Vlaamse regeerakkoord. In Nederland heeft men bijvoorbeeld een raadsgriffier, iemand van de administratie die gemeenteraadsleden helpt bij het doornemen van dossiers. Heel wat zaken zijn erg technisch, wat het niet evident maakt om daar in je vrije tijd even door te gaan. Als die dossiers je petje te boven gaan, ontstaat het probleem dat je eigenlijk geen democratische controle meer kan uitvoeren op het college van burgemeester en schepenen. Politieke partijen zouden hun raadsleden zelf ook beter kunnen ondersteunen. Belangrijk is ook dat mensen die op een lijst gaan staan voldoende geïnformeerd zijn en goed weten waaraan ze beginnen. In die zin zou je als partij beter een onvolledige lijst indienen, maar met allemaal mensen die gemotiveerd zijn. Een goede ondersteuning van de gemeenteraadsleden is belangrijk, anders dreigen we kwaliteitsvolle mensen te verliezen die zouden kunnen doorgroeien tot schepen of burgemeester.”
Dreigende taal
Dat de politiek weegt op het privéleven van gemeenteraadsleden, schepenen en burgemeesters blijkt ook uit de recente bevraging van onze krant bij 100 stemmenkanonnen in de provincie. “Je moet zaken in functie van de politiek soms voorrang geven op bepaalde privégebeurtenissen”, getuigt een mandataris. Iemand anders stelt dat hij door de politiek minder tijd met de partner kan doorbrengen. Een aantal stemmenkanonnen vinden ook dat het respect voor de lokale mandatarissen verdwenen is. “Ik lees vaak ongenuanceerde of negatieve berichten over mij of over mijn gezin op sociale media, soms echt met dreigende taal”, reageert een mandataris.
Gemeenteraadsverkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
