De graaf- en sloopwerken aan de Leie bieden een kans die wellicht nooit meer terugkeert om de historische schatten die onder de Meense grond steken, te vrijwaren. Daar is de heemkring van Menen van overtuigd. Ze willen daarin verder gaan dan de stad, die het plan heeft de Hollandse vestingen die door de sloop zichtbaar zijn geworden te beschermen.
Sinds vorige week prijken aan de Oostkaai twee borden waarop staat hoe de omgeving er zal uitzien na de Leiewerken. Al tien jaar zorgen die geplande werken voor heel wat commotie in de stad. Verdriet en onzekerheid voor wie zijn woning zag onteigend worden. Bij anderen dan weer hoge verwachtingen omdat hierdoor een stuk van de trotse vestingstad die Menen lange tijd was, terug wordt blootgelegd. Tot die laatste groep behoren Ronald Vandenbussche van heemkring Menen, Frank Van Raes van Rotary Menen en erfgoedcoördinator Marc Pyncket.
Vestingstad
Door de gietende regen neemt het drietal me mee op een wandeling. Langs de Leiebrug en het VTI maken we de doorsteek naar de nieuwe parking van het ziekenhuis, we lopen bovenop de vestingen in de tuin van Pol Ghesquière en brengen een bezoek aan de gefortificeerde vestingen onder in die tuin. De denkbeeldige Vauban vestingen die ergens diep onder de Meense grond zijn verborgen, zijn nooit veraf (zie kader). Voor het gezelschap betekenen de Leiewerken een ongeziene kans om een stukje Meense geschiedenis voor eens en altijd bloot te leggen. Zodat de Leieboorden de aantrekkingskracht vormen waardoor toeristen een omweg maken om de grensstad te bezoeken.
Want er valt wel wat te zien. Toen Menen in 1678 na herhaalde Franse aanvallen bij Frankrijk werd ingelijfd, werd het een onderdeel van de verdedigingslinie die Lodewijk de 14e liet bouwen om de noordelijke grens van Frankrijk te beschermen.
Het was ingenieur Vauban die deze en andere vestingen zoals in Ieper, Doornik en Bergues ontwierp. “Die vestingen waren de basis voor de Hollandse vestingen die vanaf 1817 werden opgericht – op de bestaande – en ditmaal tegen de Fransen”, zegt Marc Pyncket. “Het zijn die vestingen die je nog kan waarnemen op verschillende plaatsen in Menen, zoals Park Ter Walle, de Blekerijvestingen of aan de oude Leielaan. Door de sloop van de vele woningen aan de Leie, komt nu terug een groot stuk van die vestingen bloot te liggen.”
Unieke historische kans
Wie onlangs de tentoonstelling bezocht in ’t Schippershof, weet dat de Leie in de loop ter tijden al herhaaldelijk van traject veranderde. De waterloop zoals we die nu kennen, ligt er pas sinds de jaren 70. Gedurende honderden jaren kronkelde de Leie zich door Menen, de kaaien bevonden zich waar nu het Ghelant is, aan het zwembad en aan de oude Leielaan.
“Wie vanuit het zuiden Menen binnen wou, moest door de Rijselse Poort. Die stond op de plaats waar nu ongeveer de Wibra staat”, zegt Frank Van Raes. “De Leiewerken zijn de unieke historisch kans om Menen als vestingstad te promoten in een intact historisch kader. Er zit een nog gigantisch netwerk van kazematten (vesting met schietgaten, red.) in de Meense grond. Er zouden er in totaal 400 geweest zijn!
“Wij vragen dat archeologen niet enkel zoeken daar waar men sowieso moet graven om de brug te bouwen. Nu de graafmachines en het archeologisch team aanwezig zijn: zoek alsjeblief ook eens verder. Graaf eens een put langsheen de vestingen, nu er veel geruimd is krijgen we de kans onderzoek te doen rond de Rijselpoort en langs de gebastionerde frontmuren en onderliggende kazematten.”
Ook Ronald is ervan overtuigd dat in de buurt van de Leie, de erfgoedschat van Menen zit. “De restanten van een stad die ooit zo roemrijk was, verdient het om terug aan de oppervlakte te verschijnen en het uithangbord van de stad te worden. Hoe meer er naar boven komt, hoe meer dit Menen op de kaart zal zetten als vestingstad.”
(SL)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
